Είναι η κατάρα των φτωχότερων. Εκεί όπου, όπως στην Αϊτή, μια μεγάλη φυσική καταστροφή μετατρέπεται σε ανείπωτη τραγωδία όχι μόνο λόγω της μανίας της φύσης, αλλά επειδή το ευνοούν και οι πολιτικές επιβολές και οι κοινωνικές συνθήκες.
Η ισοπέδωση του μικρού νησιού δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του σεισμού αλλά κυρίως ενός από τα ωμότερα συστήματα αποικιοκρατικής εκμετάλλευσης, θυμίζει στην «Γκάρντιαν» ο καναδός φιλόσοφος Πίτερ Χόλγουαρντ.
Οι απαρχές της σύγχρονης κακοδαιμονίας της Αϊτής ήταν η εντολή του αμερικανού προέδρου Γούντροου Γουίλσον το 1915 για κατοχή της, ώστε να εξασφαλιστεί η αποπληρωμή των χρεών προς τη Citibank και η τροποποίηση της συνταγματικής διάταξης που απαγόρευε την πώληση των φυτειών σε ξένους.
Οι δικτατορίες των Ντιβαλιέ που ακολούθησαν δεν έκαναν τίποτε άλλο παρά να επιτείνουν την εξάρτηση. Οι πολιτικές εμπορίου και «βοήθειας» ήταν σχεδιασμένες ώστε να παράγουν φτηνά εργατικά χέρια και η νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της δεκαετίας του '70 ανάγκασε δεκάδες χιλιάδες μικρούς καλλιεργητές να καταλήξουν στις πόλεις.
Η χώρα μετατράπηκε σε ένα τεράστιο εργαστήριο-φασόν που διαχειρίζονται επιχειρηματίες «συμβαλλόμενοι» με τις μεγάλες πολυεθνικές, πληρώνοντας 3 δολάρια μεροκάματο στους «τυχερούς», αφού μόνο ένας στους 50 έχει την πολυτέλεια ενός μισθού. Το 75% ζει με 2 δολάρια την ημέρα και το 56% με μόλις 1, σε μια χώρα όπου το 80% των σχολείων είναι ιδιωτικά, όπως και το σύστημα υγείας.
Οι κάτοικοι επιβιώνουν σε παραγκουπόλεις χωρίς πόσιμο νερό ή αποχέτευση, τα παιδιά συμβιώνουν με αρουραίους, οι άνεργοι περιφέρουν την απόγνωσή τους στους δρόμους πλάι σε βουνά σκουπίδια, ενώ οι νόσοι παίρνουν βιβλικές διαστάσεις για ανθρώπους με μέσο προσδόκιμο ζωής τα 61 χρόνια.
Προειδοποίηση για ρίχτερ
Και πριν το σεισμό η Αϊτή ήταν μια χώρα κατεστραμμένη, χωρίς θεσμούς, ανάπτυξη, υποδομές ή την ικανότητα να αποτρέψει τα χειρότερα. Πέρσι, ο γεωλόγος Πάτρικ Τσαρλς προειδοποίησε ότι η Αϊτή έπρεπε να προετοιμαστεί για έναν επερχόμενο ισχυρότατο σεισμό. Αλλά, η χώρα δεν διαθέτει κανέναν πολεοδομικό κανονισμό και ο δήμαρχος της πρωτεύουσας αναγνώρισε πέρσι ότι το 60% των κτιρίων της χώρας ήταν ανασφαλή.
Το χρήμα της περίφημης «βοήθειας» έρεε άφθονο και 10.000 ανθρωπιστικές οργανώσεις δραστηριοποιούνταν στη χώρα. Σύμφωνα με έκθεση της Flacso (Λατινοαμερικανική Σχολή Κοινωνικών Επιστημών) η Αϊτή έλαβε από τις ΗΠΑ 1,5 δισ. σε άμεση βοήθεια στο διάστημα 1990-2005. Αλλά το 2006 παρέμενε στην 154 θέση στον δείκτη ανάπτυξης του ΟΗΕ.
Το χρήμα δεν χάνεται μόνο στα κυκλώματα της διαφθοράς. Οι προϋποθέσεις της βοήθειας, όπως οι άνισοι όροι εμπορίου και χρηματοδότησης, εγγυώνται τη διαιώνιση της εξαθλίωσης και όπως γράφει η συγγραφέας τού «Βουνά πέρα από τα Βουνά», Τρέισι Κίντερ, «πολλά προγράμματα είναι σχεδιασμένα να εξυπηρετούν αποκλειστικά αυτούς που τα διαχειρίζονται».
Η διεθνής κοινότητα που κυβερνά στην ουσία από το 2004 την Αϊτή και τώρα θρηνεί για την τραγωδία, είναι αυτή που έχει απορρίψει κάθε πρόταση ώστε αυτή η αποστολή που δαπανά εκατοντάδες εκατομμύρια σε στρατιωτικές επιχειρήσεις να επενδύσει σε προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης ή μείωσης της φτώχειας, θυμίζει ο Χόλγουαρντ.
Οι εξαθλιωμένοι που πέρσι ξεσηκώθηκαν για την άνοδο των τιμών των τροφίμων, εξακολουθούν να πεινάνε. Ενας στους τρεις δεν μπορεί να αγοράσει τρόφιμα διασκεδάζοντας την πείνα του με μπισκότα από λάσπη, σε μια χώρα που σταμάτησε την άλλοτε πλούσια αγροτική παραγωγή για να εισάγει ακριβότερα τρόφιμα από τη Δύση.
«Οι ΗΠΑ επέβαλαν στην Αϊτή την κατάργηση στις προστατευτικές ταρίφες στο στάρι και το ρύζι. Ο κάμπος ερήμωσε χάρη στο αμερικανικό ρύζι που έρχεται με κάθε είδους επιδοτήσεις και ενισχύσεις», γράφει ο Ρατζ Πατέλ, συγγραφέας του «Χορτασμένοι και πεινασμένοι: η κρυφή μάχη για το παγκόσμιο σύστημα τροφίμων». «Είναι καλύτερο να αγοράζουμε τρόφιμα τοπικά παρά να τα φέρνουμε από τον Καναδά. Αλλά πολιτικές στήριξης της ντόπιας παραγωγής αντίκεινται στην ουσία στις πολιτικές που επιβάλει η Παγκόσμια Τράπεζα», καταλήγει ο Πατέλ, θυμίζοντας πως και τώρα θα σπεύσει να προσφέρει γενναιόδωρα «βοήθεια».
Σήμερα που το νησί πρέπει να ανοικοδομηθεί από το μηδέν, οι κάτοικοί του, έμπειροι πλέον από τόση μάταιη «αρωγή», ίδρυσαν φόρουμ οργανώσεων των πολιτών που δηλώνουν αποφασισμένοι να παρέμβουν στον καθορισμό της κατεύθυνσης που θα πάρει αυτή η βοήθεια.
Βουντού, σκλαβιά, χούντες και εισβολές
Η πολιτική ιστορία της Αϊτής είναι πολύ πιο πλούσια από τους πολίτες της, πολύ πιο αιματηρή από τις θρησκευτικές τελετές τους, με τις θυσίες των ζώων μέσα σε ένα όργιο κρουστών και διονυσιασμού.
Η πολιτική και ποινική βία, η διαφθορά, οι παρεμβάσεις των ξένων, τα πραξικοπήματα, τα αποτυχημένα προγράμματα ανάπτυξης, ο αμερικανικός δάκτυλος, το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, διαπλέκονται και αλληλοτροφοδοτούνται, με μόνους χαμένους τους πιο φτωχούς και απελπισμένους κατοίκους του δυτικού ημισφαιρίου.
Το νησί της «Εσπανιόλας» ανακαλύφθηκε το 1493 από τον Κολόμβο και τους Ισπανούς, που φρόντισαν να εξολοθρεύσουν τον ιθαγενή πληθυσμό. Ακολούθησαν τον 16ο αιώνα εισαγωγές σκλάβων από τη Δυτική Αφρική, γαλλική κατοχή, εξεγέρσεις και καταστολή.
Το 1804 ήρθε η Ανεξαρτησία μέσα σε λουτρό αίματος και ιδρύθηκε η πρώτη στον κόσμο Δημοκρατία πρώην σκλάβων. Το 1915 η Αϊτή κατελήφθη από 3.000 αμερικανούς πεζοναύτες που έμειναν μέχρι το 1934. Αιτία της επέμβασης ήταν τα επισφαλή δάνεια της χώρας προς αμερικανικές τράπεζες.
Ενα χρόνο μετά την αποχώρηση των πεζοναυτών, 35.000 αϊτινοί πρόσφυγες στη Δομινικανή Δημοκρατία, σφαγιάστηκαν από τον στρατό, με διαταγή του προέδρου Ραφαέλ Τρουχίγιο. Ακολούθησε η δήλωση του αμερικανού υπουργού Εξωτερικών, Κόρντελ Χαλ, πως ο Τρουχίγιο είναι ένας από τους σημαντικότερους ηγέτες της Κεντρικής Αμερικής.
Το 1957 κατέλαβε την εξουσία ο δικτάτορας Φρανσουά Ντιβαλιέ, γνωστός και ως «Παπά Ντοκ», που κυβέρνησε μέχρι το 1971 με τη βοήθεια των αντικομμουνιστικών παραστρατιωτικών ταγμάτων θανάτου «Τον-Τον Μακούτ». Τον διαδέχτηκε για άλλα 14 χρόνια ο γιος του, Ζαν ή «Μπεμπέ Ντοκ», που ανατράπηκε με λαϊκή εξέγερση και κατέφυγε στη Γαλλία. Ακολούθησε χάος, δολοφονίες προέδρων, ανατροπές και πραξικοπήματα, για να έρθει το 1990 στην εξουσία με εκλογές ο πρώην καθολικός ιερέας, Ζαν-Μπερτράντ Αριστίντ.
Στα τέλη της εποχής Ντιβαλιέ, η Αϊτή είχε μετατραπεί σε κέντρο διέλευσης κοκαΐνης προς τις ΗΠΑ. Την κοκαΐνη τη διακινούσαν κολομβιανοί βαρόνοι με τη βοήθεια αϊτινών αξιωματούχων. Οπως αποκαλύφθηκε από επίσημα έγγραφα, το λαθρεμπόριο το οργάνωνε ο επικεφαλής της Δίωξης Ναρκωτικών της χώρας, που ήταν ταυτόχρονα έμμισθος πράκτορας της CIA. Στο μισθολόγιο των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών εκείνης της εποχής ανήκαν επίσης οι σημαντικότεροι πραξικοπηματίες και οι επικεφαλής των ταγμάτων θανάτου.
Το 1991, ο στρατηγός Ραούλ Σέντρας ανέτρεψε τον Αριστίντ με τα όπλα και προκάλεσε ένα τεράστιο κύμα προσφύγων. Το 1994, οι αμερικανοί πεζοναύτες εισέβαλαν στο νησί δεύτερη φορά και επανέφεραν τον πρόεδρο Αριστίντ. Το 2004, ένοπλοι αντάρτες κατέλαβαν το προεδρικό μέγαρο και εξόρισαν τον Αριστίντ, για να προκαλέσουν νέα διεθνή επέμβαση, με απόφαση του ΟΗΕ.
Ακολούθησε πολιτικό χάος, λαϊκές εξεγέρσεις, λεηλασίες, με μόνη σταθερά στη χώρα τη φτώχεια και τα στρατεύματα του ΟΗΕ. Ο σημερινός εκλεγμένος πρόεδρος Πρεβάλ, είναι πρώην προστατευόμενος του Αριστίντ.
Οι 25 τόνοι καφέ προς τον Αδαμάντιο Κοραή
Η Αϊτή έχει απεγνωσμένα ανάγκη από τεράστιας κλίμακας αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας και από συγκεκριμένο πρόγραμμα ανασυγκρότησης.
Ας δείξουμε την έμπρακτη αλληλεγγύη μας, ειδικά εμείς οι Ελληνες, που έχουμε απέναντι στην Αϊτή ηθικό και ιστορικό χρέος. Οι κοινοί μας δεσμοί αρχίζουν με την σχεδόν ταυτόχρονη κατάκτηση της ανεξαρτησίας μας. Η Αϊτή δεν είναι μόνο η πρώτη χώρα που αναγνώρισε την Ελλάδα, ήταν και η πρώτη που έστειλε βοήθεια στην Επανάσταση.
Το 1821, οι μόλις απελευθερωμένοι Αϊτινοί πρώην σκλάβοι, έστειλαν στον Αδαμάντιο Κοραή στο Παρίσι 25 τόνους καφέ, με την εντολή να εκποιηθούν για να αγοράσουν οι έλληνες επαναστάτες όπλα. Την προσφορά συνόδευσαν 100 αϊτινοί εθελοντές, που σκόπευαν να φτάσουν στην Ελλάδα και να πολεμήσουν στο πλευρό μας.
Γι' αυτά τα κοινά ιδανικά που εμπνέονταν από τη Γαλλική Επανάσταση αλληλογραφούσαν συχνά ο Αδαμάντιος Κοραής με τον πρόεδρο της Αϊτής, Ζαν Πιέρ Μπογιέ. Το 1822, η Ελλάδα απαγόρευσε τη δουλεία με συνταγματική διάταξη.
Το 1935, η πριγκίπισσα Ελλάδας και Δανίας, δούκισσα του Κεντ, Μαρίνα, επισκέφθηκε το Πορτ-ο-Πρενς και «εξέφρασε την ευγνωμοσύνη της Ελλάδας για την συμβολή της Αϊτής στον αγώνα για την ανεξαρτησία μας από τον οθωμανικό ζυγό».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου