Ο κινηματογράφος ως εθνογραφικό εργαλείο: η περίπτωση της Αλίντας Δημητρίου



Η σκηνοθέτιδα Αλίντα Δημητρίου, σημαντική καλλιτέχνιδα του αριστερού χώρου, γνωστή για τη συνέπεια και την πολιτική άποψή της,  διέπρεψε στο χώρο του ντοκιμαντέρ. Η πιο γνωστή της δουλειά είναι η τριλογία των ταινιών ντοκιμαντέρ για τις γυναίκες στην αντίσταση, στον εμφύλιο και στη χούντα: «Πουλιά στους βάλτους», «Η ζωή στους βράχους» και «Τα κορίτσια της βροχής».
Αποσπάσματα συνέντευξής της στην εκπομπή του Alpha Radio «Τα εκτός ύλης» με τη Νόρα Ράλλη στις 15 Ιανουαρίου του 2012.
«Όλο βράχια, βάλτοι και βροχή… αυτά ήταν τα στοιχεία της φύσης που πήγαιναν χέρι χέρι με τη γυναίκα, τόσο της αντίστασης, αλλά και του δημοκρατικού στρατού και φυσικά της χούντας. Σήμερα, ούτε αυτά δεν έχουμε. Όλα τα ξεπουλάνε.»

 
«Είναι βέβαιο ότι θα προχωρήσουμε μπροστά. Ακόμη και με αργά βήματα. Η ιστορία δεν πάει πίσω. Μπορεί να νομίζουμε ότι βρισκόμαστε σε ακινησία, καθώς ο ιστορικός χρόνος τη στιγμή που συμβαίνει δεν αναγνωρίζεται ως κίνηση. Η ιστορία όμως κινείται και ας μην το καταλαβαίνουμε τη στιγμή που συμβαίνει. Τη σκυτάλη θα την πάρουν οι πιτσιρικάδες!»
 
«Πιστεύω πολύ στα σημερινά παιδιά. Χρειάζεται όμως χρόνος. Μη βιάζεστε. Η ιστορία έχει τα δικά της βήματα… αν και αργά. Προχωράει όμως. Μη γελιόμαστε»
 
«Στα 12 μου ο πατέρας μου, λίγο πριν τον πιάσουν οι Γερμανοί, με πήρε στα γόνατά του και μου τραγούδησε το «Βροντάει ο Όλυμπος, αστράφτει η Γκιώνα». Και από εκεί και πέρα για μένα στη ζωή μου όλα ήταν ξεκάθαρα και ως προς την προσωπική μου πορεία και ως προς τις πολιτικές μου πεποιθήσεις»
 
«Αδυνατώ να μπω σε διάλογο με τα κόμματα της κυβέρνησης, και όχι μόνο. Αδυνατώ. Τι άνθρωποι είναι αυτοί, δεν καταλαβαίνω. Αν δεν έχεις μάθει να μιλάς μέχρι τα πέντε σου, εγώ θα σου μάθω; Όχι. Θέλω το διάλογο αλλά ως συνομιλητής, όχι ως δασκάλα. Και με άτομα που δεν ξέρουν να μιλάνε, πώς να μιλήσεις κι εσύ; Ξέρεις, νομίζουμε πως το πρόβλημα είμαι το τι λένε. Κι όμως, το πρόβλημα είναι ως δεν ξέρουν καν να μιλάνε!»
 
«Πρέπει κάποτε να γίνουμε νιάτα.  Και τώρα είναι αυτή η ώρα. Χρειαζόμαστε την ορμή των νέων γιατί τα πράγματα είναι ακριβώς όπως τα βλέπει και ένα μικρό παιδί: άσπρο ή μαύρο. Έτσι είναι τώρα. Ας το καταλάβουμε και ας κάνει την επιλογή του ο καθένας. Ας επιλέξει ως νέος «νέος», όμως.»
 
«Μην απογοητεύεστε! Το κεφάλι ψηλά και προχωράμε. Ανεβαίνουμε, ανεβαίνουμε…». 

Έλεγε η ίδια στο Βήμα τον Ιανουάριο του 2012 για τη δουλειά της:
Αγαπώ...
 
Με πάθος τη δουλειά που έκανα: τις τρεις ταινίες – τριλογία – για την ενεργό δράση των γυναικών στους πολιτικούς αγώνες (Εθνική Αντίσταση, Εµφύλιος, Χούντα). Προσπάθησα – όσο µπορούσα – να µην απογοητεύσω καµία από τις γυναίκες που µου εµπιστεύτηκαν τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους. Ηταν όλες παιδιά, κοριτσάκια, είκοσι χρόνων. Και όταν είσαι είκοσι χρόνων δεν φοβάσαι, τα παίζεις όλα για όλα· αυτές τα έδωσαν όλα και δεν ζήτησαν ποτέ τίποτα, µα τίποτα. Οταν ρώτησα µία γυναίκα µε τι ανταµείφθηκε για τους αγώνες της, µου απάντησε ότι η πολιτεία της έδωσε την ευχή της.
 
Δεν ονειρεύοµαι...
 
∆εν προλαβαίνω. ∆εν βλέπω όνειρα ή δεν τα θυµάµαι. Κι όταν είµαι ξύπνια, πλάθω ιστορίες που σύντοµα ξεχνάω και πάω παρακάτω. Η πραγµατικότητα τρέχει. Είµαι άτοµο του τώρα. Ρεαλίστρια και τις πιο πολλές φορές τα πράγµατα είναι δύσκολα. Ζω και αντιδρώ µε πάθος κάθε λεπτό. Προσπαθώ να γεµίσουν και οι πιο απλές πράξεις µου µε νόηµα και αξία. Πιστεύω ότι πιο πολύ ανάγκη έχουµε από αγάπη παρά από όνειρα.
 
Θυµάµαι...
 
Από το παρελθόν εκείνες τις σπάνιες στιγµές που µοιάζουν να κτίζουν µε χρώµατα το µέλλον. Θυµάµαι από αρχή-αρχή τη µαγεία του έρωτα που διαπερνά τα χρόνια που διαβαίνω. Αγωνίζοµαι οι καθηµερινές µικρές µου πράξεις να έχουν συνέπεια µε τα πιστεύω µου σαν άτοµο, να έχω ήθος και σεβασµό στις ανθρώπινες αξίες µε οποιοδήποτε κόστος. Τώρα και να θέλω να κάνω πίσω δεν µπορώ. Εξι χρόνια οι γυναίκες όργωσαν το πετσί µου. Είµαι περήφανη για την παιδεία που µου χάρισαν. Τι διδάχθηκα από αυτές τις γυναίκες; Πριν απ’ όλα και πάνω απ’ όλα το ήθος τους. Ζήλεψα την αντοχή τους. Εγινα πιο κάθετη, πιο ασυµβίβαστη και έχω διαπιστώσει για τον εαυτό µου ότι δυσκολεύεται να διεξαγάγει διάλογο. Ναι, µερικά πράγµατα πια, τα θεωρώ αδιαπραγµάτευτα.
 
Αντιστέκοµαι...
 
Σε κάθε συναίνεση που υποβιβάζει το άτοµο σε άβουλο ον και προσβάλλει την αξιοπρέπεια και τη νοηµοσύνη καθενός µας. Αντιστέκοµαι στην υπερπληροφόρηση που µειώνει την κρίση µας. Αντιστέκοµαι στη µιζέρια και στην εξαθλίωση που µας επιβάλλεται. Αντιστέκοµαι στις νικηφόρες κραυγές των οποιωνδήποτε νικητών. Μέχρι σήµερα µονάχα οι νικητές µπορούν και εκφράζουν λόγο.
 
Διαβάζω...
 
Τα άρθρα και τα βιβλία του άντρα µου και από λογοτεχνία Ιζαµπέλ Αλιέντε. Η ελληνική υπερπαραγωγή στη λογοτεχνία µε έχει αποµακρύνει. Βέβαια διαβάζω τα βιβλία φίλων και γνωστών που µας δίνουν. Καµιά φορά από την τηλεόραση βλέπω τους εκλεκτούς της ελληνικής λογοτεχνίας και µε δαιµονίζει το ασυµβίβαστο των λεγοµένων τους µε τις πράξεις που έχουν κάνει. ∆ιαπιστώνω ότι όλοι ανήκουν σε µια κάστα. Τότε θυµάµαι δυο στίχους του Καρυωτάκη.
 
Απεχθάνοµαι...
 
Εκείνους που ενδύονται τον µανδύα της σοβαροφάνειας, κυκλοφορούν σαν στέκες µπιλιάρδου και αρνούνται να οµολογήσουν τα λάθη που έκαναν. Απεχθάνοµαι τους ανθρώπους που για όλα είναι γνώστες γιατί ντρέπονται να πουν δεν ξέρω. Απεχθάνοµαι την έλλειψη γενναιοδωρίας και λεβεντιάς. Απεχθάνοµαι την έλλειψη γέλιου και παιχνιδιού στις διαπροσωπικές σχέσεις που κρύβει τον φόβο να µην εκτεθούµε. Απεχθάνοµαι την έλλειψη εξοµολόγησης και παραχώρησης στον άλλον, από φόβο µείωσης του κοινωνικού µας γοήτρου.
 
Παρακολουθώ...
 
Το πολιτικό γίγνεσθαι· το σκληρό πέρασµα ενός ολόκληρου πολιτισµού που καταρρέει και βαδίζει µέσα από τη βαρβαρότητα, προς το κατώφλι µιας άλλης, ίσως, πιο ανθρώπινης κουλτούρας.
 
Φοβάµαι...
 Όλα και τίποτα. ∆εν φοβάµαι τον Άλλον και συνεπώς δεν τον στιγµατίζω. ∆εν φοβάµαι την µπόρα που έρχεται, καλώς να έρθει. Φοβάµαι όµως τη βροχή.

Ελπίζω...


Στους απλούς ανθρώπους. Στους ανθρώπους και στις οµάδες «χωρίς φωνή», αυτούς που προσπαθώ να φωτίσω µε τις ταινίες µου. Και γι’ αυτό στηρίζοµαι στη βιωµατική µνήµη, κλάδο της νεότερης ιστορίας που ονοµάστηκε προφορική ιστορία. Στηρίζοµαι στον ψυχισµό του ανθρώπου, σε αυτό που συχνά αποκαλούµε συναίσθηµα σε αντιπαράθεση µε τη λογική. Λογική απαιτείται στις καθηµερινές πράξεις µας, όταν όµως σε στήνουν στον τοίχο, ο ψυχισµός είναι που σε κρατά όρθιο.

Πουλιά στους βάλτους ...



Η ζωή  στους βράχους ...




Τα κορίτσια της βροχής ...


Δεν υπάρχουν σχόλια: