Από τον ΘΑΝΑΣΗ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗ Συμπληρώθηκαν φέτος 50 χρόνια από τον θάνατο του Αλμπέρ Καμί (1913-1960). Το ακόλουθο κείμενο του ιταλού φιλοσόφου Πάολο Φλόρες ντ' Αρκάις είναι απόσπασμα παρέμβασής του σε διεθνές συμπόσιο αφιερωμένο στον Καμί, που έγινε στις 29 και τις 30 Νοεμβρίου 2002 στο Παρίσι.
Ο Καμί δεν υπήρξε ποτέ άνθρωπος της «ορθής μεσότητας», άνθρωπος της μεσολάβησης μεταξύ «αντιτιθέμενων εξτρεμιστών», άνθρωπος της «μετριοπάθειας». Αντίθετα, μάλιστα, προσπάθησε να είναι άνθρωπος της αλήθειας πάντοτε και χωρίς φόβο για κανέναν. Διατηρώντας σταθερές στις αναλύσεις του την πραγματικότητα των γεγονότων και την αυστηρή άρνηση του ψεύδους.
Ο Καμί υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους διανοούμενους μεταξύ εκείνων που στρατεύθηκαν στην πάλη εναντίον του ολοκληρωτισμού. Και αυτό όμως χωρίς ποτέ να χρησιμοποιεί την πάλη εναντίον του ολοκληρωτισμού ως άλλοθι, για να αποφύγει τη ριζική κριτική της κοινωνίας στην οποία ζούσε. Ο Καμί είχε μάλιστα ανατρέψει το επιχείρημα που ο δυτικός κομμουνισμός (στη Γαλλία όπως και στην Ιταλία) χρησιμοποιούσε για να απονομιμοποιεί και να μπλοκάρει προκαταβολικά κάθε κριτική της Σοβιετικής Ενωσης ως υλοποιημένου ολοκληρωτισμού. Η λογική αυτού του «επιχειρήματος» είναι γνωστή: δεν πρέπει να μιλάμε για όσα συμβαίνουν αληθινά στην ΕΣΣΔ, δεν πρέπει να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, γιατί διαφορετικά κάνουμε ένα δώρο στην αντιδραστική αστική τάξη και στερούμε την ελπίδα από τους εκμεταλλευόμενους εργάτες.
Ο Καμί κατεδαφίζει αυτή την εσφαλμένη στάση, υποστηρίζοντας χωρίς δισταγμό ότι, αν δεν είμαστε ολικά εναντίον του ολοκληρωτισμού, επομένως ριζικά κριτικοί προς τις κοινωνίες που παριστάνουν ότι είναι σοσιαλιστικές, καταλήγουμε ακριβώς, παρά το φαινομενικό παράδοξο, να κάνουμε ένα δώρο στο κατεστημένο, στο υπάρχον καθεστώς, στην κοινωνία που έχουμε χρέος να υποβάλλουμε σε κριτική.
Επομένως -δεδομένου ότι ακούω να αναφέρουν τον Ρεϊμόν Αρόν ως υποδειγματικό όνομα στο ζήτημα της πάλης κατά του ολοκληρωτισμού- εκείνο που εγώ θεωρώ περισσότερο από κάθε άλλη φορά σημαντικό στον Καμί είναι ότι η θέση του για τον αντιολοκληρωτισμό δεν έχει τίποτα κοινό με εκείνη του Αρόν. Για τον Καμί, το να είναι κάποιος εναντίον του ολοκληρωτισμού γεννιέται από τα ίδια κίνητρα που τον ωθούν να είναι ο επικριτής των ελαττωμάτων, των ευτελειών και του εγωισμού της κοινωνίας στην οποία ζει (της Γαλλίας, της Δύσης). Και αυτό μου φαίνεται ένα κομβικό σημείο που γενικά κινδυνεύουμε (ή επιθυμούμε) να ξεχνάμε.
Ο Καμί δεν θέλει να αντιπροσωπεύει ένα είδος «τρίτου δρόμου» μεταξύ ενός σοσιαλισμού που δεν είναι σοσιαλιστικός -όπως θα επαναλάβει άπειρες φορές- και ενός αμερικανικού φιλελευθερισμού που δεν είναι διόλου φιλελεύθερος. Δεν πρόκειται για έναν «τρίτο δρόμο», δεν πρόκειται για «ορθή μεσότητα» μεταξύ εξτρεμιστών (το υπενθυμίσαμε ήδη: η ιδέα μιας «ορθής μεσότητας» είναι εντελώς ξένη στον Καμί). Απλούστατα, ο Καμί είναι πεισμένος ότι δεν πρέπει να σωπαίνουμε ποτέ ή να λογοκρινόμαστε για κανένα πρόβλημα: «Είμαστε ορισμένοι που δεν είμαστε διατεθειμένοι να σωπαίνουμε για τίποτα» γράφει.
Η δική του στάση είναι η επιβεβαίωση μιας πολιτικής που αρνείται τους λεγόμενους πολιτικούς ρεαλισμούς, μιας πολιτικής που δεν φοβάται να επικαλεστεί την αναγκαιότητα να ξεκινάει από μιαν ηθική, μιας πολιτικής που δεν φοβάται να αναφέρεται σε μεγάλες αξίες (ελευθερία, δικαιοσύνη, πάλη εναντίον του ψεύδους), η οποία όμως με μια συνεπή δράση και καθημερινά προσπαθεί να αποκαταστήσει το πιο απλό και αυθεντικό νόημα αυτών των λέξεων, που πολύ συχνά έχουν φθαρεί και πάρα πολύ συχνά χρησιμοποιούνται με τρόπο υποκριτικό. Νομίζω πως αυτό είναι ένα μάθημα πολύ σημαντικό ιδίως για τις μέρες μας. Ηδη σήμερα, με το τέλος των κομμουνισμών, τα εγκλήματα των σοσιαλιστικών χωρών δεν μπορούν πλέον να λειτουργούν ως άλλοθι, για να κρύβουν τα εγκλήματα των χωρών στις οποίες ζούμε.
Το δεύτερο θέμα, που συνδέεται με το προηγούμενο, αναφέρεται σε μια πλευρά που δεν είδα ποτέ να υπογραμμίζεται αρκετά. Υπάρχει στον Καμί, κυρίως στα άρθρα του στην εφημερίδα «Combat», αμέσως πριν και αμέσως μετά την Απελευθέρωση, ένα θέμα στο οποίο επανέρχεται επίμονα. Πρόκειται για την κριτική -αρκετά αυστηρή και επιπλέον πολύ λεπτομερή- στη λειτουργία της πολιτικής των κομμάτων. Μια κριτική συνοδευόμενη από μιαν αρκετά σαφή ιδέα της αναγκαιότητας η πάλη (της Απελευθέρωσης) να προεκταθεί σε πάλη για μια ριζική ανανέωση της πολιτικής δημοκρατίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Καμί, πλάι στο θέμα της πολιτικής δημοκρατίας, δεν θέτει το επείγον πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Είναι προφανές ότι θέτει αυτό το πρόβλημα, και ο Καμί, ο οποίος γνώρισε προσωπικά τη φτώχεια, θα είναι πάντοτε απαιτητικός στο πρόβλημα της κοινωνικής δικαιοσύνης. Θα το αναγορεύσει μάλιστα σε ζήτημα στοιχειώδους ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το σημείο όμως που θέλω να υπογραμμίσω είναι άλλο: ο Καμί θεωρεί απαράδεκτο να αναβάλλεται για «αργότερα» το ζήτημα της πολιτικής δημοκρατίας ως τέτοιο. Στα άρθρα του υπάρχει μια δραστική και ανελέητη κριτική της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, η οποία γίνεται ήδη όλο και περισσότερο όχι απλώς «τυπική» αλλά ψεύτικη δημοκρατία. Ψεύτικη δημοκρατία, επειδή αποκλείει τους πραγματικούς πολίτες, τους καθιστά «ιδιώτες» και γίνεται όλο και λιγότερο δημοκρατική στο μέτρο που γίνεται όλο και περισσότερο δημοκρατία των «μηχανισμών». Ο Καμί θεωρεί με δυο λόγια αναγκαίο να βρεθούν οι θεσμικοί τρόποι, ώστε η «θέρμη» και η στράτευση της Αντίστασης να μη μειωθούν μέσα στην «ομαλή» διάσταση της πολιτικής ζωής (...). *
Πηγή: Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
Αλμπέρ Καμύ
Από http://el.wikipedia.org/wiki
Ο Αλμπέρ Καμύ (Albert Camus) (7 Νοεμβρίου 1913 - 4 Ιανουαρίου 1960) ήταν Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, ιδρυτής του Theatre du Travail (1935), για το οποίο δούλεψε ως σκηνοθέτης, διασκευαστής και ηθοποιός. Χρωστά σχεδόν εξίσου τη φήμη του στα μυθιστορήματά του Ο Ξένος και Η Πανούκλα, στα θεατρικά του έργα Καλλιγούλας και Οι δίκαιοι και τέλος στα φιλοσοφικά του δοκίμια Ο Μύθος του Σίσυφου και Ο επαναστατημένος άνθρωπος. Τιμήθηκε το 1957 με το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Βιογραφικά στοιχείαΟ Λουσιάν (Lucien), ο πατέρας του, εργαζόταν για έναν έμπορο κρασιού σε ένα οινοπαραγωγικό κτήμα κοντά στο Μοντοβί, όπου γεννήθηκε και ο Αλμπέρ. Επιστρατεύθηκε όμως το Σεπτέμβριο του 1914 και ο τραυματισμός του στη μάχη της Μαρν τον οδήγησε στο θάνατο στις 17 Οκτωβρίου του 1914. Ο μικρός Αλμπέρ θα γνωρίσει τον πατέρα του μέσα από μία φωτογραφία και μία σημαντική οικογενειακή ιστορία: την περιγραφή της έντονης αποστροφής που έδειξε ο πατέρας του μπροστά στο θέαμα μίας εκτέλεσης. Μετά το θάνατο του Λουσιάν, η οικογένεια εγκαθίσταται στο Αλγέρι. Ο Αλμπέρ κάνει τις σπουδές του έχοντας την υποστήριξη των καθηγητών του (μεταξύ των οποίων βρίσκουμε και τον Ζαν Γκρενιέ, που θα παρουσιάσει στο μαθητή του το έργο του Νίτσε). Ξεκινάει να γράφει πολύ νέος και τα πρώτα του κείμενα φιλοξενούνται στο περιοδικό Sud το 1932. Μετά από το απολυτήριο λυκείου (bac), παίρνει πτυχίο ανωτάτων σπουδών στη φιλολογία (lettres), της φιλοσοφικής σχολής, αλλά η φυματίωση τον εμποδίζει να περάσει τον διαγωνισμό πιστοποίησης που θα του επέτρεπε να ασχοληθεί με την εκπαίδευση (agrégation).
To 1935, ξεκινάει το L'Envers et l'Endroit, που θα εκδοθεί δύο χρόνια αργότερα. Ιδρύει το Θέατρο της Εργασίας (le Théâtre du Travail) στο Αλγέρι που αργότερα (1937) μετονομάζει σε Θέατρο της Ομάδας. Στο μεσοδιάστημα, εγκαταλείπει το κομμουνιστικό κόμμα δύο χρόνια μετά την εγγραφή του σε αυτό. Εργάζεται στην εφημερίδα Front populaire (Το λαϊκό μέτωπο), του Πασκάλ Πιά (Pascal Pia). Η έρευνα που κάνει Μιζέρια της Καμπυλίας θα συναντήσει αντιδράσεις. Το 1940, η κυβέρνηση της Αλγερίας θα απαγορεύσει την εφημερίδα και θα φροντίσει να μη ξαναβρεί δουλειά ο Καμύ. Εγκαθίσταται στο Παρίσι και εργάζεται ως γραμματέας σύνταξης στην εφημερίδα Paris-Soir. Εκείνη την περίοδο θα δημοσιεύσει τον Ξένο (L'Étranger, 1942) και το δοκίμιο Ο μύθος του Σίσυφου (Le Mythe de Sisyphe, 1942) και θα αναπτύξει τις φιλοσοφικές του θέσεις. Σύμφωνα με την δική του άποψη περί ταξινόμησης του έργου του, αυτά τα έργα υπάγονται στον «κύκλο του παραλόγου» – ο οποίος θα συμπληρωθεί αργότερα με τα θεατρικά έργα Η παρεξήγηση (Le Malentendu) και Καλιγούλας (Caligula, 1944). Το 1943 προσλαμβάνεται ως αναγνώστης από τον εκδοτικό οίκο Gallimard και αναλαμβάνει τη διεύθυνση της εφημερίδας Combat(Η μάχη) όταν ο Π. Πια κλήθηκε να προσφέρει από άλλες θέσεις στη Γαλλική αντίσταση. Συνεχίζει το λογοτεχνικό έργο με της παραγωγή του «κύκλου της εξέγερσης», που περιλαμβάνει ένα από τα γνωστότερα μυθιστορήματά του, την Πανούκλα (1947), αλλά και άλλα έργα, λιγότερο δημοφιλή: L'État de siège (1948), Οι δίκαιοι (1949) και Ο επαναστατημένος άνθρωπος (L'Homme révolté) (1951).
Το 1952 έρχεται σε ρήξη με τον Ζαν Πωλ Σαρτρ (Jean-Paul Sartre) με την δημοσίευση στο περιοδικό Μοντέρνοι καιροί (Les Temps modernes) του άρθρου από τον Ανρί Ζανσόν (Henri Jeanson) που προσάπτει στην εξέγερση του Καμύ ότι είναι «εκ προθέσεως στατική». Το 1956, στο Αλγέρι, πρότεινε την «πολιτική ανακωχή» ενώ μαινόταν ο πόλεμος. Εκδίδει την Πτώση
(La Chute), ένα απαισιόδοξο βιβλίο.Ο Καμύ βρίσκει τον θάνατο στις 4 Ιανουαρίου 1960 σε ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα, στο (Πτι) Βιλμπλεβέν της Υόνης (το διαμέρισμα της Γαλλίας Yonne), όταν ο οδηγός και συγγενής του στενού του φίλου Γκαλιμάρ παρεκκλίνει της πορείας του και ρίχνει το αυτοκίνητο μάρκας Facel-Vega σε ένα δέντρο. Οι εφημερίδες της εποχής κάνουν λόγο για υπερβολική ταχύτητα (130 χλμ/ω), αδιαθεσία του οδηγού ή σκάσιμο του ελαστικού, αλλά ο συγγραφέας Ρενέ Ετιάμπλ διαβεβαιώνει ότι μετά από επίμονες μελέτες είχε στα χέρια του αποδείξεις ότι η Facel-Vega ήταν ένα κινητό φέρετρο - ωστόσο καμία εφημερίδα δε δέχτηκε να τις δημοσιεύσει.
Ο Καμύ θάφτηκε στη Λουρμαρέν (Lourmarin) της Βωκλύζ (Vaucluse), όπου είχε αγοράσει μία κατοικία.Στο περιθώριο των κυριάρχων φιλοσοφικών ρευμάτων ο Καμύ επέμεινε στον στοχασμό πάνω στην ανθρώπινη κατάσταση. Αρνούμενος να εκφράσει ομολογία πίστεως στο Θεό, στην ιστορία ή στη λογική, ήρθε σε αντίθεση με τον Χριστιανισμό, το Μαρξισμό και τον Υπαρξισμό. Δε σταμάτησε ποτέ την πάλη ενάντια στα ιδεολογήματα και τις αφαιρέσεις που αποστρέφονται την ανθρώπινη φύση.
Βιβλιογραφία- Ο πρώτος άνθρωπος (Le premier homme) (ημιτελές, δημοσιεύτηκε μετά θάνατον 1995)
- Eυτυχισμένος θάνατος (La Mort heureuse) (πρώιμη έκδοση του "Ξένου", εκδόθηκε μετά θάνατον το 1970)
- Η εξορία και το βασίλειο (L'exil et le royaume) (1957)
- Οι γάμοι - Το καλοκαίρι
- Καλιγούλας (Caligula) (γράφτηκε το 1938, ανέβηκε το 1945) [θεατρικό έργο]
- Ο επαναστατημένος άνθρωπος (L'Homme révolté) (1951)
- Σημειωματάρια (Carnets, mai 1935 -- fevrier 1942) (1962)
- Η θάλασσα σε απόσταση αναπνοής
- Η πανούκλα (La Peste) (1947)
- Εξέγερση στις Αστούριες
- Σκέψεις για την τρομοκρατία
- Το μέλλον του ευρωπαϊκού πολιτισμού
- Η πτώση (La Chute) (1956)
- Ο ξένος (L'Étranger) (1942)
- Το καλοκαίρι
- Γράμματα σ' ένα φίλο Γερμανό
- Η παρεξήγηση (Le Malentendu)(1944) [θεατρικό έργο]
- Ο μύθος του Σίσυφου (Le Mythe de Sisyphe) (1942)
- Ούτε δήμιοι ούτε θύματα (Combat) (1946)
- Απ' την καλή κι απ' την ανάποδη (L'envers et l'endroit) (συλλογή, 1937)
- Κατάσταση Πολιορκίας [θεατρικό έργο]
- Οι Δίκαιοι [θεατρικό έργο]
Δείτε: http://www.youtube.com/watch?v=0-58Y8eZWrg&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=K5MdFdAe_JY&feature=related
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου