Σαν σήμερα 250 διανοούμενοι Αρμένιοι δολοφονούνται από τους Τούρκους για να καταστραφεί ο πυρήνας της αρμένικης κουλτούρας. "Κόκκινη Κυριακή" αποκαλούν λοιπόν οι Αρμένιοι τη φοβερή νύχτα της 24ης Απριλίου 1915, όταν με διαταγές του αιμοδιψούς υπουργού Εσωτερικών της τουρκικής κυβέρνησης Μεχμέτ Ταλαάτ Πασά που ήταν ηγετικό στέλεχος των Νεοτούρκων, συνελήφθησαν στη Κωνσταντινούπολη και σε άλλες περιοχές και φυλακίστηκαν σε κρατητήρια κοντά στην Άγκυρα, περίπου 250 ηγέτες της αρμενικής κοινότητας.Οι περισσότεροι από αυτούς -πολιτικοί, ιερωμένοι, συγγραφείς, επιστήμονες, εκδότες, δημοσιογράφοι, δικηγόροι και εκπαιδευτικοί- δολοφονήθηκαν λίγο αργότερα και η εξόντωσή τους σήμανε την οργανωμένη εξολόθρευση του αρμενικού λαού που ακολούθησε.
Το 1915 οι ηγέτες της Τουρκίας έθεσαν σε εφαρμογή ένα σχέδιο για να "εξαφανίσουν" τον πληθυσμό των Αρμένιων που ζούσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αν και οι αριθμοί ποικίλλουν, οι περισσότερες πηγές συμφωνούν ότι υπήρχαν περίπου 2 εκατομμύρια Αρμενίων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη στιγμή της σφαγής.Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1920, όταν οι σφαγές και ο εκτοπισμός ολοκληρώθηκαν, 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι της Τουρκίας ήταν νεκροί και πολλοί περισσότεροι απομακρύνθηκαν βίαια από τη χώρα. Σήμερα, οι περισσότεροι ιστορικοί αποκαλούν το συμβάν γενοκτονία. Μια προμελετημένη και συστηματική εκστρατεία, για την εξόντωση ενός ολόκληρου λαού. Ωστόσο, η τουρκική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει το τεράστιο μέγεθος αυτών των γεγονότων. Παρά την πίεση από τους Αρμένιους και τους υποστηρικτές της κοινωνικής δικαιοσύνης σε όλο τον κόσμο, εξακολουθεί να είναι παράνομη στην Τουρκία οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από τα γεγονότα αυτής της εποχής.
Οι ρίζες της Γενοκτονίας: Η Οθωμανική Αυτοκρατορία
Οι Αρμένιοι ζούσαν ειρηνικά στην περιοχή του Καυκάσου της Ευρασίας για περισσότερα από 3.000 χρόνια. Το βασίλειο της Αρμενίας ήταν αρχικά μια ανεξάρτητη οντότητα (στην αρχή του 4ου αιώνα μ.Χ. είχε γίνει η πρώτη χώρα στον κόσμο που έκανε τον χριστιανισμό επίσημη θρησκεία), αλλά ως επί το πλείστον, ο έλεγχος της περιοχής πήγαινε από τη μία αυτοκρατορία στην άλλη. Κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα, η Αρμενία άρχισε να απορροφάται από την πανίσχυρη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Οθωμανοί άρχοντες, όπως και οι περισσότεροι από τους υπηκόους τους, ήταν μουσουλμάνοι. Επέτρεπαν σε θρησκευτικές μειονότητες, όπως οι Αρμένιοι να διατηρήσουν κάποια αυτονομία, ωστόσο τους θεωρούσαν «άπιστους», ενώ η μεταχείρισή τους ήταν άνιση και άδικη. Για παράδειγμα, οι χριστιανοί έπρεπε να πληρώνουν υψηλότερους φόρους από τους μουσουλμάνους, ενώ είχαν πολύ λίγα πολιτικά και νομικά δικαιώματα. Παρά τα εμπόδια όμως, η αρμένικη κοινότητα άνθισε κάτω από την οθωμανική κυριαρχία. Είχαν την τάση οι Αρμένιοι να είναι πιο μορφωμένοι και πλουσιότεροι από τους Τούρκους γείτονες τους, οι οποίοι με τη σειρά τους, δυσανασχετούσαν με αυτή την ευημερία τους. Αυτή η δυσαρέσκεια άρχισε να επιδεινώνεται από τις υποψίες ότι οι χριστιανοί Αρμένιοι θα είναι πιο πιστοί στις χριστιανικές κυβερνήσεις (δηλαδή στους Ρώσους, οι οποίοι μοιράζονταν τα ασταθή σύνορα με την Τουρκία), από ό,τι θα ήταν στο Οθωμανικό χαλιφάτο. Η καχυποψία των Τούρκων προς τους Αρμένιους αυξήθηκε περισσότερο οταν κατέρρευσε η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στα τέλη του 19ου αιώνα, ο δεσποτικός Τούρκος Σουλτάνος Αμπντούλ Χαμίντ ο δεύτερος -ο οποίος είχε εμμονή με την πίστη πάνω απ 'όλα, ενώ είχε εξαγριωθεί και από την εκκολαπτόμενη εκστρατεία των Αρμενίων για να κερδίσουν βασικά πολιτικά δικαιώματα- δήλωσε ότι θα λύσει το "αρμενικό ζήτημα" άπαξ και δια παντός. «Θα τους τακτοποιήσω σύντομα αυτούς τους Αρμένιους», είπε σε έναν δημοσιογράφο το 1890. «Θα τους δώσω τέτοιο χαστούκι, που θα τους κάνει να... παραιτηθούν από τις επαναστατικές φιλοδοξίες τους.»
 |
| Τούρκος αξιωματούχος χλευάζει τα πεινασμένα παιδιά των Αρμενίων κουνώντας τους ένα κομμάτι ψωμί |
 |
| Σοροί στοιβαγμένοι στην τουρκική ύπαιθρο |
 |
| Όταν οι σφαγές και ο εκτοπισμός ολοκληρώθηκαν, 1,5 εκατομμύριο Αρμένιοι της Τουρκίας ήταν νεκροί και πολλοί περισσότεροι απομακρύνθηκαν βίαια από τη χώρα |
Η πρώτη σφαγή των Αρμενίων
Μεταξύ 1894 και 1896, αυτό το «χαστούκι» πήρε τη μορφή ενός κράτους με κυρώσεις τύπου πογκρόμ. Σε απάντηση της μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίας των Αρμενίων, τουρκικά στρατιωτικά στελέχη, στρατιώτες και απλοί άνδρες λεηλάτησαν τα χωριά και τις πόλεις των Αρμενίων και έσφαξαν τους πολίτες τους. Εκατοντάδες χιλιάδες Αρμένιοι δολοφονήθηκαν τότε.
Η άνοδος των Νεότουρκων
Το 1908, μια νέα κυβέρνηση ανέλαβε την εξουσία στην Τουρκία. Μια ομάδα μεταρρυθμιστών (η τριανδρία των Ταλαάτ Πασά, Εμβέρ Πασά και Τζεμάλ Πασά) που αποκαλούνταν "Νεότουρκοι" ανέτρεψαν τον σουλτάνο Αμπντούλ Χαμίντ καθιερώνοντας μια πιο σύγχρονη συνταγματική κυβέρνηση. Αρχικά, οι Αρμένιοι ήταν αισιόδοξοι ότι θα έχουν ίση θέση και μεταχείρηση στη νέα τάξη πραγμάτων, ωστόσο σύντομα έμαθαν ότι οι Νεότουρκοι ήταν ακόμη πιο εθνικιστές από τον Χαμίντ, και στόχος τους ήταν ο «εκτουρκισμός» της αυτοκρατορίας. Ο νέος τρόπος σκέψης, ήθελε τους μη-Τούρκους και ιδιαίτερα τους χριστιανούς μη-Τούρκους να αποτελούν σοβαρή απειλή για τη νέα κατάσταση
 |
| Μια Αρμένισσα με το μωρό της περπατά στην έρημο. Θα σταματήσει μόνο όταν πέσει νεκρή. |
 |
| Ένας πατέρας με τα παιδιά του νεκροί |
 |
| Η "εκκαθάριση των χριστιανικών στοιχείων" |
Α 'Παγκόσμιος Πόλεμος
Το 1914, οι Τούρκοι "μπήκαν" στον Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλευρό της Γερμανίας και της Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας. (Ταυτόχρονα, οι οθωμανικές θρησκευτικές αρχές δήλωσαν τζιχάντ, ή ιερό πόλεμο εναντίον όλων των χριστιανών, εκτός από τους συμμάχους τους). Οι στρατιωτικοί ηγέτες άρχισαν να υποστηρίζουν ότι οι Αρμένιοι ήταν προδότες, αφού θεωρούσαν ότι ήταν πρόθυμοι να πολεμήσουν για τον εχθρό. Καθώς ο πόλεμος εντάθηκε, οργανωμένα εθελοντικά τάγματα των Αρμενίων συντάχθηκαν με το ρωσικό στρατό στον αγώνα κατά των Τούρκων στην περιοχή του Καυκάσου. Αυτά τα γεγονότα, και γενικά η τουρκική καχυποψία προς τον αρμένικο λαό, οδήγησε την τουρκική κυβέρνηση να πιέσει για την "απομάκρυνση" των Αρμενίων από τις εμπόλεμες ζώνες κατά μήκος του Ανατολικού Μετώπου.
Η αρχή της Γενοκτονίας
Στις 24 Απριλίου του 1915, μια μέρα σαν σήμερα, ξεκίνησε η γενοκτονία των Αρμενίων. Εκείνη την ημέρα, η τουρκική κυβέρνηση συνέλαβε, βασάνισε και εκτέλεσε με συνοπτικές διαδικασίες, περίπου 250 Αρμένιους διανοούμενους, για να σημάνει με την κίνηση αυτή την αρχή του τέλους ενός ολόκληρου λαού. Μετά από αυτό, άρχισε ο διωγμός των Αρμενίων σε πορείες θανάτου μέσω της Μεσοποταμίας, στην έρημο χωρίς τροφή ή νερό. Συχνά, οι άνθρωποι αυτοί υποβάλλονταν σε βασανιστήρια και αναγκάζονταν να περπατήσουν γυμνοί κάτω από τον καυτό ήλιο μέχρι να πέσουν νεκροί. Όσοι σταματούσαν για να ξεκουραστούν, πυροβολούνταν. Την ίδια στιγμή, οι Νεότουρκοι δημιούργησαν μια «Ειδική Οργάνωση», η οποία οργάνωνε "διμοιρίες θανάτου" ή "τάγματα σφαγής" και έπρεπε να πραγματοποιήσει, όπως το έθεσε ένας αξιωματούχος, "εκκαθάριση των χριστιανικών στοιχείων". Αυτές οι ομάδες αποτελούνταν από δολοφόνους και άλλους πρώην κατάδικους. Χιλιάδες Αρμένιοι τότε πνίγηκαν σε ποτάμια, έπεσαν από γκρεμούς, σταυρώθηκαν και κάηκαν ζωντανοί. Για ένα χρονικό διάστημα μάλιστα, η τουρκική ύπαιθρος ήταν γεμάτη με πτώματα Αρμενίων. Τα αρχεία δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια αυτής της κυβερνητικής εκστρατείας "τουρκοποίησης", οι ομάδες αυτές απήγαγαν αρκετά παιδιά Αρμενίων, τα προσηλύτισαν στο Ισλάμ και τα έδωσαν σε τουρκικές οικογένειες. Σε άλλες περιπτώσεις, βίασαν γυναίκες και τις ανάγκασαν να ενταχθούν σε τουρκικά "χαρέμια" ή τις χρησιμοποίησαν ως σκλάβες. Μουσουλμανικές οικογένειες μετακινήθηκαν στα σπίτια Αρμενίων, αφού αυτοί είχαν απελαθεί και τα περιουσιακά στοιχεία τους είχαν κατασχεθεί. Το 1922, όταν η γενοκτονία ολοκληρώθηκε, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν επιβιώσει μόλις 388.000 Αρμένιοι.
 |
| Μέλη μιας οικογένειας που εκδιώχθηκε βίαια από το σπίτι της |
 |
| Ένα κορίτσι Αρμένικης οικογένειας που στάθηκε τυχερό και δεν σφαγιάστηκε |
 |
| Μια Αρμένισσα σκύβει στο νεκρό παιδί της |
Η Γενοκτονία των Αρμενίων Σήμερα
Μετά την παράδοση των Οθωμανών το 1918, οι ηγέτες των Νεότουρκων κατέφυγαν στη Γερμανία, η οποία υποσχέθηκε να μην ασκήσει δίωξη για την γενοκτονία. Ωστόσο, μια ομάδα Αρμενίων εθνικιστών επινόησε ένα σχέδιο, γνωστό ως "Επιχείρηση Νέμεσις", ώστε να εντοπίσει και να δολοφονήσει τους ηγέτες της γενοκτονίας. Έκτοτε, η τουρκική κυβέρνηση αρνείται ότι συνέβη η γενοκτονία. Οι Αρμένιοι ήταν μια εχθρική δύναμη, υποστηρίζουν, και η σφαγή τους, ήταν ένα αναγκαίο μέτρο του πολέμου. Σήμερα, η Τουρκία αποτελεί σημαντικό σύμμαχο των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών, και έτσι οι κυβερνήσεις των χωρών αυτών είναι απρόθυμες να καταδικάσουν την εξόντωση των Αρμενίων. Χαρακτηριστικό είναι ότι τα αμερικανικά ειδησεογραφικά πρακτορεία δεν χρησιμοποιούσαν για πάρα πολλά χρόνια τη λέξη "γενοκτονία" για να περιγράψουν τα εγκλήματα της Τουρκίας. Η φράση "γενοκτονία Αρμενίων" εμφανίζεται στην εφημερίδα τον New York Times, μόλις το 2004. Τον Μάρτιο του 2010, μια ομάδα του Κογκρέσου των ΗΠΑ (αν και αργά), ψήφισε για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Μόλις στις 16 Απριλίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ένα ψήφισμα που χαρακτηρίζει γενοκτονία τη σφαγή έως και 1,5 εκατομμυρίων Αρμενίων πριν 100 χρόνια, λίγες ημέρες αφότου ο Πάπας Φραγκίσκος χρησιμοποίησε τον ίδιο όρο. Παρά το γεγονός ότι το ψήφισμα επαναλάμβανε τον όρο που είχε υιοθετηθεί από το Κοινοβούλιο το 1987, ο πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε πριν την έναρξη της ψηφοφορίας ότι θα αγνοήσει το αποτέλεσμά της. «Ό,τι απόφαση κι αν λάβουν, θα μπει από το ένα αφτί και θα βγει από το άλλο», είχε δηλώσει νωρίτερα στο αεροδρόμιο της Άγκυρας προτού αναχωρήσει για επίσημη επίσκεψη στο Καζακστάν. Ψηφίζοντας με ανάταση των χεριών, οι ευρωβουλευτές ενέκριναν το ψήφισμα που αναφέρει πως «τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν μεταξύ 1915 – 1917 εναντίον των Αρμενίων στην περιοχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποτελούν μια γενοκτονία». Μετά το ψήφισμα, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών κατηγόρησε το Κοινοβούλιο ότι επιχειρεί να ξαναγράψει την Ιστορία. Στη δήλωση τόνισε πως οι νομοθέτες που υποστήριξαν το ψήφισμα ήταν σε συνεργασία με «όσους δεν έχουν καμία σχέση με τις ευρωπαϊκές αξίες και θρέφουν το μίσος, την εκδίκηση και την κουλτούρα των συγκρούσεων». Η Τουρκία συμφωνεί ότι χριστιανοί Αρμένιοι σκοτώθηκαν σε μάχες με Οθωμανούς στρατιώτες που ξεκίνησαν στις 15 Απριλίου 1915, όταν οι Αρμένιοι ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αλλά αρνείται ότι ο αριθμός των νεκρών είναι τόσο υψηλός για να χρησιμοποιηθεί ο όρος γενοκτονία.
* Γενοκτονία: Τον όρο τζινοσάιντ (και κατ' αναλογία ο δημιουργούμενος ελληνικός γενοκτονία) διετύπωσε πρώτος ο Πολωνός δικηγόρος Raphael Lemkin (Λέμκιν) το 1944 λίγο πριν από τη Δίκη της Νυρεμβέργης, κατά των πρωταιτίων της εξολόθρευσης των Εβραίων από του ναζισμού. Η φρίκη και ο αποτροπιασμός που προκάλεσε σε όλο τον κόσμο η συστηματικά οργανωμένη από τους ναζιστές βάρβαρη προσπάθεια βιολογικής εξόντωσης της εβραϊκής φυλής, πριν από τον Β΄Παγκόσμιο πόλεμο και κατά τη διάρκειά του (1933 - 1945), ώθησε τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ να χαρακτηρίσει επίσημα τη γενοκτονία ως έγκλημα που τιμωρείται με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Έτσι ο όρος αυτός απετέλεσε και το κύριο κατηγορητήριο όρο στη Δίκη της Νυρεμβέργης.
Ειδική σύμβαση, που ενέκρινε η συνέλευση τον Δεκέμβριο του 1948, όρισε ότι οι δράστες τέτοιου εγκλήματος (είτε είναι όργανα ενός κράτους, στρατιωτικοί ή πολιτικοί υπάλληλοι, είτε απλοί πολίτες) πρέπει να θεωρούνται προσωπικά και ατομικά υπεύθυνοι για το έγκλημα αυτό και να δικάζονται από τα δικαστήρια του τόπου όπου διαπράχθηκαν τα εγκλήματα ή από το διεθνές δικαστήριο. Η αρχή αυτή εφαρμόστηκε σε πολλές ποινικές δίκες εγκληματιών πολέμου, όπως για παράδειγμα στη δίκη του Γερμανού συνταγματάρχη Άντολφ Άιχμαν που έγινε στο κράτος του Ισραήλ.
*Τάγματα εργασίας: Τα Τάγματα Εργασίας (Τουρκική: Amele Taburları, Αρμεν. ատանքային բատալիոն, συχνά αναφερόμενα στην ελληνική βιβλιογραφία ως "αμελέ ταμπουρού") χρησιμοποιήθηκαν στη Μ. Ασία (Ανατολία) κατά τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ή στις περιοχές που ελέγχονταν από τους Νεότουρκους ή τις δυνάμεις του Κεμάλ Ατατούρκ, καθώς και από την Τουρκία στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για να ετοιμάσουν ενδεχόμενη συμμετοχή της Τουρκίας σ' αυτόν. Στα τάγματα αυτά αναγκάζονταν να εργαστούν άνδρες μη μουσουλμάνοι σε βαρειές εργασίες υπό απάνθρωπες συνθήκες. Ήταν μία από τις μεθόδους εθνοκάθαρσης που χρησιμοποιήθηκαν από τους Τούρκους, αφού οι περισσότεροι εργάτες πέθαιναν. Η άνοδος του τουρκικού εθνικισμού και οικονομικών συμφερόντων σχετιζόμενων με την διείσδυση της Γερμανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, οδήγησε σε συστηματικές διώξεις κατά των Ελλήνων και άλλων μειονοτήτων από το 1913 μέχρι την Μικρασιατική Εκστρατεία. Μεταξύ των άλλων μεθόδων χρησιμοποιήθηκε η καταναγκαστική εργασία. Κυρίως Έλληνες, Αρμένιοι και Εβραίοι υποχρεώνονταν να εκτελούν βαρειές εργασίες στην οδοποιία, τα ορυχεία, τους αγρούς κλπ στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας . Εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 1918 περίπου 250.000 Έλληνες είχαν χάσει τη ζωή τους σ' αυτά τα τάγματα. Έγγραφο Γερμανών διπλωματών προς το Βερολίνο την 12-5-1918 αναφέρει ότι: "μέχρι το τέλος του 1917 περισσότεροι από 200.000 Έλληνες είχαν καταταγεί, ηλικίας 15 έως 48 ετών. Πολλοί από αυτούς πέθαναν από την κακομεταχείριση, τις ασθένειες, την πείνα και το κρύο"
Οι γυναίκες, οι γέροντες και τα παιδιά που άφηναν πίσω τους οι άνδρες, υφίσταντο σεξουαλική βία, κάψιμο των σπιτιών κτλ. όπως αναφέρεται σε αυτοβιογραφία του Αντ. Γαβριηλίδη το 1924. Με την εργασία των Ελλήνων κατασκευάστηκε μεταξύ άλλων ο δρόμος από το Ερζερούμ μέχρι το Ulukishla. Την εμπειρία του στα τάγματα εργασίας περιέγραψε ο Ηλίας Βενέζης που μαζί με άλλους 3.000 Αϊβαλιώτες υποχρεώθηκε να υπηρετήσει σ' αυτά για 14 μήνες από το 1922, σε ηλικία 18 ετών. Αυτός ήταν ο ένας από τους 23 συμπατριώτες του που επιβίωσαν. Το βιβλίο του "Το Νούμερο 31328 Το βιβλίο της σκλαβιάς" χωρίζεται σε είκοσι κεφάλαια, έκαστο το οποίων έχει για τίτλο έναν από τους θρήνους των Ψαλμών του Δαυίδ. Ο αριθμός του δόθηκε όταν συμφωνήθηκε η ανταλλαγή πληθυσμών.
Στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η Τουρκία επέβαλε ειδικό φόρο στους μη μουσουλμάνους με σκοπό την εθνική ομογενοποίηση του κράτους. Όσοι δεν μπορούσαν να καταβάλλουν το φόρο υποχρεώνονταν σε καταναγκαστική εργασία. Η πρώτη ομάδα 32 ατόμων απεστάλη για καταναγκαστική εργασία την 27 Ιανουαρίου 1943 προς Ερζερούμ – Άσκαλε. Όλοι ήταν μη μουσουλμάνοι της Κωνσταντινούπολης. Μεταξύ Φεβρουαρίου και Σεπτεμβρίου 1943 εστάλησαν 1299 άτομα σε στρατόπεδα εργασίας, εκ των οποίων οι 21 πέθαναν ως «οφειλέτες του δημοσίου» στο Ερζερούμ-Άσκαλε. Η υποχρέωση εργασίας επιβαλλόταν μόνο σε μη μουσουλμάνους. Η εμπειρία ένός Εβραίου που κατετάγη σε τάγματα εργασίας δύο φορές, το 1919-1922 και πάλι στον Β' Π.Π., περιγράφεται σε βιβλίο της τούρκισσας ιστορικού Leyla Neyzi.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου