Αποτυπώσεις της θάλασσας

Ενάμισης αιώνας ελληνικές θάλασσες έχει «πνίξει» με το γαλάζιο του το Μουσείο Μπενάκη (στην οδό Πειραιώς), επ' ευκαιρία της έκθεσης 240 φωτογραφιών θαλασσών, λιμανιών, νησιών, ναυτικών, ψαράδων, από τον 19ο αιώνα έως σήμερα, που εγκαινιάζεται αύριο.

Μια έκθεση φωτογραφίας στο Μουσείο Μπενάκη

Για «ποίηση αποτυπωμένη στη φωτογραφία» μίλησε χθες ο διευθυντής του Μουσείου, Αγγελος Δεληβορριάς, κάτι που επιβεβαιώνεται από τον πλούσιο καρπό της συστηματικής αναδίφησης που έγινε σε αρχεία και ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας και του εξωτερικού. Η παλαιότερη φωτογραφία της έκθεσης αποτυπώνει το λιμάνι του Πειραιά και ανάγεται στο 1870.

Οι ενότητες της έκθεσης είναι 5. Η θάλασσα στη φωτογραφία του 19ου αιώνα - Μια συμπτωματική παρουσία, η πρώτη. Η περιορισμένη ανθολογία της φωτογραφικής τοπιογραφίας στην Ελλάδα του 19ου αιώνα, η οποία σταχυολογήθηκε από το «πάρεργο» των φωτογράφων που επισκέφτηκαν ή εργάστηκαν στην Ελλάδα, περιορίζεται στην καταγραφή των σημαντικότερων εμπορικών λιμανιών της.

Στη δεύτερη ενότητα «Η Θάλασσα ως αντανάκλαση της ανθρώπινης δραστηριότητας στις αρχές του 20ού αιώνα - Η μαγεία του στιγμιότυπου» μεταφερόμαστε στις απαρχές του 20ού αιώνα, με το φακό να μπορεί πια να συλλάβει την κίνηση. Οι ενθουσιώδεις φωτογράφοι αποτυπώνουν λιμάνια, γεμάτα ατμοκίνητα, ιστιοφόρα και κόσμο. Ο Αναστάσιος Γαζιάδης ειδικεύεται στα πορτρέτα ελληνικών και ξένων πολεμικών πλοίων μαζί με τα πληρώματά τους.

Σιγά-σιγά η φωτογραφία αξιοποιείται και για τουριστικούς λόγους. Ο Π. Γεραλής και η Nelly συμβάλλουν με τη δουλειά τους στην προβολή των ελληνικών νησιών. Μεταπολεμικά η τάση αυτή ενισχύεται με ονόματα όπως ο Α. Εμπειρίκος, ο Δ. Χαρισιάδης και η Βούλα Παπαϊωάννου. Ανεμόμυλοι, ξωκλήσσια, ψαράδες βρίσκονται σε πρώτο πλάνο.

Το φωτορεπορτάζ δίνει σταδιακά τη σκυτάλη στην καλλιτεχνική φωτογραφία, άλλοτε συνδυάζοντας και τις δύο διαστάσεις, όπως έκαναν ο Κωνσταντίνος Μάνος και ο Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν, φωτογραφίες των οποίων εντάσσονται στην τελευταία ενότητα της έκθεσης «Η μακρινή θέα της θάλασσας στη σύγχρονη φωτογραφία», όπου κυριαρχεί η αποστροφή στα στερεότυπα των περασμένων δεκαετιών.

Στις εκπλήξεις που συναντάς στο Μπενάκη είναι οπωσδήποτε και η ύπαρξη γυναικών φωτογράφων ήδη από το 1905, όπως η Μ. Παρασκευά.

Την επιστημονική ομάδα της έκθεσης αποτελούν οι Αλίκη Τσίργιαλου και Φανή Κωνσταντίνου (νυν και τέως υπεύθυνη του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου, αντίστοιχα) και ο καθηγητής Φωτογραφίας Κωστής Αντωνιάδης.

Φράουλες γεμάτες αίμα

Στα φραουλοχώραφα του αίματος τα εγκλήματα συνεχίζονται. Αυτή τη φορά η δολοφονική μανία τριών Ελλήνων επιστατών απέναντι σε άοπλους εργάτες που ζητούσαν τα μεροκάματα έξι μηνών (!) ξέσπασε κατά 200 μεταναστών, στέλνοντας 29 στο νοσοκομείο. Οπως έγινε γνωστό, οι 200 απλήρωτοι εργάτες μαζεύτηκαν για να διαμαρτυρηθούν και να ζητήσουν τα δεδουλευμένα. Τους «υποδέχτηκαν» τρεις επιστάτες του αφεντικού με καραμπίνες, δύο εκ των οποίων -όπως προκύπτει από την εξέλιξη των ερευνών- πυροβόλησαν προς το πλήθος. Συνελήφθη ο εργοδότης ως «ηθικός αυτουργός», ενώ ασύλληπτοι παραμένουν οι τρεις πιστολέρος. 

Οπως μας ενημέρωσε το Κέντρο Υγείας της Βάρδας, 29 μετανάστες μεταφέρθηκαν εκεί και αμέσως μετά 9 από αυτούς διακομίστηκαν στο Νοσοκομείο Πύργου, ενώ οι υπόλοιποι στο Νοσοκομείο της Πάτρας. Μας πληροφόρησε επίσης ότι 4 από αυτούς ήταν αρκετά σοβαρά, με τραύματα από σκάγια στο μάτι, στον θώρακα και στην κοιλιά. Σε επικοινωνία της «Εφ.Συν.» με το Νοσοκομείο Πύργου πληροφορηθήκαμε ότι τουλάχιστον ο ένας από τους 9 είναι σε πολύ σοβαρή κατάσταση, με τραύματα στον θώρακα.
Στο Νοσοκομείο του Ρίου μεταφέρθηκαν με ασθενοφόρα 20 τραυματίες, από τους οποίους οι 8 ήταν σε σοβαρότερη κατάσταση, σύμφωνα με πληροφορίες νοσηλευτών. Οπως δήλωσαν κάποιοι από τους τραυματίες, είχαν πάει να ζητήσουν από τον ιδιοκτήτη τα δεδουλευμένα μηνών «κι εκείνος εντελώς απρόκλητα τους πυροβόλησε με καραμπίνα, ενώ το ίδιο έκαναν και δύο φίλοι του που βρίσκονταν μαζί του». Οι μετανάστες αυτοί ζούσαν στην Πάτρα πάνω από 4 χρόνια και τους κάλεσαν για δουλειά στα φραουλοχώραφα. Ολοι κατάγονται, όπως μας είπαν, από το Μπανγκλαντές. 

Η... συνήθης ανακοίνωση της αστυνομίας 

«Περί ώρα 18.00 σήμερα, στη Νέα Μανωλάδα Ηλείας 200 περίπου αλλοδαποί υπήκοοι Μπαγκλαντές, οι οποίοι εργάζονται σε γεωργική επιχείρηση ημεδαπού, συνεπλάκησαν με 3 ημεδαπούς εκπροσώπους του εργοδότη, απαιτώντας δεδουλευμένα 6 μηνών περίπου. Ενας εκ των τριών ημεδαπών πυροβόλησε με κυνηγετικό όπλο εναντίον τους, τραυματίζοντας ελαφρά είκοσι (20) από τους αλλοδαπούς. Οι τραυματισθέντες βρίσκονται εκτός κινδύνου ζωής και έχουν μεταφερθεί στα κέντρα υγείας και νοσοκομεία της περιοχής για παροχή πρώτων βοηθειών. Διενεργείται προανάκριση από το Τ.Α. Αμαλιάδας. Συνελήφθη πριν από λίγο ο εργοδότης που απασχολούσε τους αλλοδαπούς. Οι έρευνες συνεχίζονται για τον εντοπισμό και τη σύλληψη των υπολοίπων 3 ημεδαπών». 

Ο κατήφορος της βάρβαρης ελληνικής πραγματικότητας, με τα βασανιστήρια, τους εγκλεισμούς, τα μαστιγώματα και πάνω απ' όλα την ατιμωρησία και την απραξία των αρχών μπροστά στο ρατσιστικό μίσος, όπλισε ξανά τα χέρια των δολοφόνων της Μανωλάδας. Από δω και πέρα η κάθε φράουλα πάνω στο ελληνικό τραπέζι μας θα έχει μια σταγόνα από αληθινό αίμα. Εδώ θα μας οδηγούσαν με μαθηματική ακρίβεια οι πρακτικές τιμωρίας του φτωχού μετανάστη, οι επιχειρήσεις-«σκούπα», τα απάνθρωπα κρατητήρια και τα ατιμώρητα εγκλήματα των ταγμάτων εφόδου. Αν σε κάποια ευρωπαϊκή ή μη χώρα, 30 μετανάστες Ελληνες είχαν πυροβοληθεί εν ψυχρώ από αδίστακτους επιχειρηματίες δολοφόνους, σήμερα η Ελλάδα θα είχε ξεσηκωθεί, ζητώντας δικαιοσύνη και τιμωρία. Πόση αξία έχουν όμως τα κορμιά των Μπανγκλαντεσιανών και των Πακιστανών μεταναστών, ώστε να αποδοθεί και στη δική μας χώρα δικαιοσύνη; Κύριε Δένδια, καληνύχτα σας! 

Ιστορίες με αίμα στη Μανωλάδα: 

Το 2008, σε αλλεπάλληλα δημοσιεύματα, παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία για το δουλεμπόριο αλλοδαπών εργατών στη Μανωλάδα και τα βασανιστήρια που υφίστανται από τους Ελληνες ιδιοκτήτες, ακόμα και ανήλικα παιδιά. Τότε, χλιαρά αντιδρώντας οι αρμόδιοι υπουργοί και με μεγάλη καθυστέρηση επέβαλαν κάποια πρόστιμα, όμως οι ίδιοι μετανάστες πλήρωσαν πολύ σκληρά τις δημοσιεύσεις.
Το 2009, Ελληνες κτηνοτρόφοι βασάνισαν και διαπόμπευσαν δύο εργάτες από το Μπανγκλαντές στη Μανωλάδα και τους έσυραν δεμένους πίσω από τις μηχανές τους. Λίγους μήνες αργότερα, συγγενής των δραστών μπήκε στο σπίτι ενός μετανάστη και τον χτύπησε στο κεφάλι με ρόπαλο. Ο μετανάστης, σοβαρά τραυματισμένος, μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο. Φυσικά όλοι αυτοί ακόμα παραμένουν ατιμώρητοι.
Το 2011, συνελήφθησαν τρεις δουλέμποροι που κακοποιούσαν μετανάστες, ανάμεσά τους κι ένα παιδί, στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας. Ολες οι ανακοινώσεις της αστυνομίας και σε όλες τις περιπτώσεις αναφέρονταν σε σχεδόν ασήμαντα περιστατικά και φυσικά πάντα μεμονωμένα. 

 Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην «Εφημερίδα των Συντακτών»

Μποϊκοτάζ στις «ματωμένες φράουλες» της Μανωλάδας

tvxs.gr/node/126059

Πριν αγοράσεις ξανά φράουλες από τη Μανωλάδα, απλώς σκέψου πως είναι γεμάτες με το αίμα μεταναστών εργατών», προτρέπει η αφίσα της εκστρατείας, που καλεί τους καταναλωτές να µποϊκοτάρουν τις «ματωμένες φράουλες» της Μανωλάδας. Η είδηση κάνει το γύρο του διαδικτύου, ενώ αναπαράγεται και από αρκετές ιστοσελίδες του εξωτερικού. 

Στο Twitter τα hungsten που έχουν δημιουργηθεί για το θέμα είναι #bloodstrawberries, #boycott #manolada. Επίσης στο πλαίσιο της εκστρατείας έχει δημιουργηθεί και το blogbloodstrawberries.wordpress.com.

«Φιλιά εις τα παιδιά»

Πέντε μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής. Η παιδική ηλικία ήταν ο Παράδεισός τους. Ακόμα κι αν την έζησαν κρυμμένα στην αγκαλιά των ξένων, ακόμα κι αν την έχασαν στη σκιά του Ολοκαυτώματος.

Από την Πέμπτη 7 Φεβρουαρίου προβάλλεται στην Ταινιοθήκης της Ελλάδος το πολυβραβευμένο ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λουλέ «Φιλιά εις τα παιδιά», ενώ από την Κυριακή 17 Φεβρουαρίου ξεκινούν οι προβολές στη Θεσσαλονίκη.

Η ταινία

Πέντε μικρά Εβραιόπουλα στην Ελλάδα της Γερμανικής Κατοχής που σώθηκαν από το θάνατο χάρις σε οικογένειες Χριστιανών, πέντε «κρυμμένα παιδιά» που έζησαν μέσα στην απόλυτη σιωπή, αφηγούνται τις ιστορίες τους. Ιστορίες τρόμου κι αγωνίας αλλά και στιγμές παιδικής ανεμελιάς μέσα στην αγκαλιά των ξένων. Στοργικές φωλιές, κρυφοί παράδεισοι μακριά από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος.

Πέντε παιδιά που μεγάλωσαν απότομα.

Η Ροζίνα, ο Σήφης, η Ευτυχία, η Σέλλυ και ο Μάριος πέρασαν τη ζωή τους κουβαλώντας πάντα μαζί τη μνήμη χιλιάδων παιδιών: εκείνων που δεν πρόλαβαν ποτέ να μεγαλώσουν.

Η ταινία παρακολουθεί αυτά τα πρόσωπα από την παιδική ηλικία μέχρι σήμερα, φέρνοντας στο φως πολύτιμα προσωπικά τους ντοκουμέντα –ένα παιδικό ημερολόγιο, μια σχολική έκθεση, φωτογραφίες και οικογενειακά φιλμάκια– τεκμήρια μιας ολόκληρης εποχής. Παράλληλα, σκιαγραφείται η ζωή των Εβραϊκών κοινοτήτων της Ελλάδας πριν τον Πόλεμο και αποκαλύπτονται σπάνιες εικόνες της κατεχόμενης Αθήνας και Θεσσαλονίκης, μέσα από κινηματογραφικά αρχεία, ερασιτεχνικές ταινίες Γερμανών στρατιωτών και παράνομες λήψεις Ελλήνων πατριωτών.

Τα γυρίσματα έγιναν στην Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ιωάννινα, Χανιά και στο Άουσβιτς της Πολωνίας.

Το ντοκιμαντέρ έχει αποσπάσει οκτώ βραβεία σε ελληνικά και διεθνή Φεστιβλα Κινηματογράφου:

Greek Film Festival Chicago, USA, 2012
-ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΙΝΟΥ

Φεστιβάλ Ελληνικού Ντοκιμαντέρ Χαλκίδας 2011
-Β’ ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΑΛΥΤΕΡΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ
-ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ
-ΒΡΑΒΕΙΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους 2011
-ΒΡΑΒΕΙΟ της Διεθνούς Κριτικής Επιτροπής για το
ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ
-ΒΡΑΒΕΙΟ της Κριτικής Επιτροπής των παιδιών για το
ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ

«Αγών»-Διεθνής Συνάντηση Αρχαιολογικής Ταινίας 2012, Αθήνα
-ΒΡΑΒΕΙΟ ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑΣ της Διεθνούς Κριτικής Επιτροπής
-ΒΡΑΒΕΙΟ ΚΟΙΝΟΥ

Ελληνας γίνεσαι, δεν γεννιέσαι, του Δημήτρη Παπαχρήστου

Φωτογραφία: Αλέξανδρος Κατσής/ FosPhotos

Ελληνας γεννιέσαι, δεν γίνεσαι. Το επικροτεί η αντισυνταγματική ρύθμιση του νόμου περί ιθαγένειας, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Οι ρατσιστές χρυσαυγίτες ναζί δικαιώνονται. Η κυβέρνηση του Σαμαρά με τους προπαγανδιστές της διεισδύουν στον ακροδεξιό χώρο και νομίζουν πως μ' αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζουν το μεγάλο πρόβλημα των μεταναστών.

Η πραγματικότητα λέει πως υπάρχουν χιλιάδες παιδιά που γεννήθηκαν στη χώρα μας από τους μετανάστες και από μεικτούς γάμους, πήγαν και πηγαίνουν στα ελληνικά σχολεία, μιλάνε τη γλώσσα την ελληνική και είναι από αρχαιοτάτων χρόνων γνωστό πως οι της ελληνικής γλώσσας και παιδείας μετέχοντες είναι Ελληνες.

Η αναζωογόνηση της ελληνικής κοινωνίας δεν έγινε μόνο από το εργατικό δυναμικό των ξένων αλλά και από την ένταξή τους στην καθημερινή ζωή, όχι μόνο της κατανάλωσης αλλά και στο επίπεδο το πολιτιστικό. Τα παιδιά των ξένων στην πλειονότητά τους δεν γνωρίζουν τη γλώσσα της πατρίδας των γονιών τους. Δεν αισθάνονται διχασμένα γιατί είναι ελληνάκια με τους συμμαθητές τους, που κι αυτοί δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συναγελαστούν, να παίξουν και να ερωτοτροπήσουν.

Οι Ελληνες δεν είναι εξ αίματος Ελληνες αλλά εκ πνεύματος και από τη γλώσσα τους που είναι η ψυχή της πατρίδας τους. Κι όσοι έζησαν και ζούνε σ' αυτόν τον πανάρχαιο τόπο με την ιστορία που κουβαλάει και με τα μνημεία που μαρτυρούν τον πολιτισμό και τις αξίες που γεννήθηκαν εδώ και έγιναν οικουμενικές, δεν μπορεί να μην τους διαπεράσει το φως που αναδεικνύει την ωραιότητα και τη θαυμαστή αρμονία που εκφράστηκε από την τέχνη που δεν έπαψε να υπάρχει και να συνδέεται με τα κλασικά μας γράμματα.

Ποια σχέση έχουν με την Ελλάδα και την πατρίδα μας οι άσχετοι των ελληνικών γραμμάτων και του πολιτισμού μας, οι νεοναζιστές, θαυμαστές του Χίτλερ; Την προσβάλλουν την πατρίδα μας, δεν είναι Ελληνες, είναι βάρβαροι, περισσότερο κι από τους «βαρβάρους». Ο ανθρωπιστικός πολιτισμός μας θα πρέπει να λειτουργήσει καταλυτικά καθότι οι κοινωνίες που ζούμε εκβαρβαρίζονται από ένα παγκόσμιο σύστημα που δεν εμπορεύεται και εκμεταλλεύεται μόνο εμπορεύματα, αλλά εμπορευματοποιεί και τους ανθρώπους. Χρειάζεται ένα πολιτικό και πολιτιστικό κίνημα εξανθρωπισμού των ανθρώπων. Αυτό μπορεί να γίνει κόντρα στη βαρβαρότητα του καπιταλιστικού υπερκαταναλωτικού συστήματος που διαβρώνει και μεταλλάσσει τους ανθρώπους. Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για την ιθαγένεια θα πρέπει να ανακληθεί γιατί μας προσβάλλει ως χώρα και γίνεται βούτυρο στο ψωμί της Χρυσής Αυγής.

Άρθρο του συγγραφέα Δημήτρη Παπαχρήστου για το «Έθνος» / tvxs

Ιθαγένεια και ηγεμονία. Του Γιώργου Κατρούγκαλου

 

Η σπουδή του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, να αξιοποιήσει την απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας για το «νόμο Ραγκούση», αποτελεί το τρίτο βήμα στην προσπάθεια εγκαθίδρυσης καθεστώτος «νόμου και τάξης».

Η πρώτη ήταν οι συμβολικές κινήσεις κατά της «ανομίας», με επιχειρήσεις τύπου Βίλα Αμαλία. Η δεύτερη ήταν η επίθεση κατά της κοινωνικής αντίδρασης στα μνημονιακά μέτρα, με την επιστράτευση των απεργών του Μετρό και των ναυτεργατών. Η υπόθεση της ιθαγένειας φαίνεται εκ πρώτης όψεως να είναι κάτι διαφορετικό, εφόσον δεν αφορά τα «δικά μας» δικαιώματα, αλλά των περιθωριακών της κοινωνίας μας, των ξένων. Και όμως, δεν είναι έτσι. Μπροστά στα μάτια μας ξετυλίγεται μία συνολική αντεπανάσταση, η οποία αμφισβητεί το σύνολο των αξιών και της θεσμικής προστασίας των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων της τελευταίας τριακονταετίας. Επιδιώκει να δημιουργήσει στη θέση τους μια νέα ηγεμονία, βασισμένη στις παραδοσιακές αξίες της συντηρητικής παράταξης, όπως έχουν «εμπλουτιστεί» από την ατζέντα της Χρυσής Αυγής. Στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη προαναγγελθεί, με προφανώς σκόπιμη διαρροή στον Τύπο, και το τέταρτο βήμα, που θα είναι η ουσιαστική κατάργηση του δικαιώματος της απεργίας στο δημόσιο τομέα και η επαναφορά του δικαιώματος του λοκ άουτ. (Ενα ενδιάμεσο βήμα, η προώθηση του ελευθεριοκτόνου σχεδίου νόμου για τις διαδηλώσεις, που ετοιμάστηκε από το Δήμο Αθηναίων, δυστυχώς με συνέργεια συναδέλφων συνταγματολόγων, φαίνεται να έχει μείνει μετέωρο λόγω της αντίθεσης του υπουργού Δικαιοσύνης.) Η ηγεμονία αυτή δεν έχει κερδηθεί στην κοινωνία. Η κυβέρνηση επιδιώκει να την εκμαιεύσει λάθρα, εκμεταλλευόμενη το συλλογικό μούδιασμα που απορρέει από τα ατομικά αδιέξοδα του καθενός μπροστά στην ανεργία και τα χρέη. Οσο η απόγνωση δεν μεταφράζεται σε συλλογικό αγώνα τόσο ευκολότερο είναι να στρώσει το χαλί στην αποδοχή της σιδηράς πυγμής που δοκιμάζει η κυβέρνηση. Η ιστορική εμπειρία δείχνει, άλλωστε, ότι η ισοπέδωση των κοινωνικών δικαιωμάτων συνήθως συνοδεύεται από ένταση του αυταρχισμού και την αμφισβήτηση και των ατομικών ελευθεριών. Ακριβώς όμως επειδή ο τελικός σκοπός είναι η ιδεολογική ηγεμονία, συνοδό όπλο στην αυταρχική βία εισφέρει ο αποπροσανατολισμός που σκηνοθετούν τα χαλκεία της κυβερνητικής προπαγάνδας. Αίφνης, εν όψει της κλιμάκωσης των αγροτικών αγώνων, ανακαλύφθηκαν οι απάτες με το ΦΠΑ μιας μικρής μειοψηφίας αγροτών, προφανώς σε μεγάλο βαθμό πελατών των δύο πάλαι ποτέ κομμάτων του δικομματισμού. (Απάτες τέτοιου είδους απαιτούν «πλάτες» στην κρατική μηχανή.) Η προώθηση νέου νόμου για την ιθαγένεια αποτελεί προνομιακή κίνηση στη σκακιέρα της ηγεμονίας, λόγω του ειδικού βάρους που έχει η ρητορική περί έθνους στη συντηρητική ιδεολογία.Επιβοηθείται δε τα μάλα από την απαράδεκτη απόφαση του ΣτΕ, που συγχέει δύο εντελώς ανόμοια μεγέθη: την κοινωνικοπολιτική διάσταση του έθνους με το νομικό ζήτημα της χορήγησης της ιθαγένειας. Η ιθαγένεια αποτελεί το νομικό δεσμό με το κράτος και όχι πιστοποιητικό εθνικής συνείδησης. Όσοι ξένοι ποδοσφαιριστές, για παράδειγμα, την αποκτούν, δεν το κάνουν λόγω εθνικής έξαρσης, αλλά για καθαρά πρακτικούς, νομικούς λόγους. Βεβαίως και ο νόμος Ραγκούση προσπάθησε να λύσει το ζήτημα της ένταξης των μεταναστών εσφαλμένα, κυρίως μέσω της απονομής ιθαγένειας, ενώ το κομβικό ζήτημα είναι η ισότητα δικαιωμάτων. Ο μέσος μετανάστης, που δεν μεγάλωσε εδώ, δεν θέλει την ιθαγένεια από ξαφνική ανάγκη να γίνει Ελληνας, αλλά για να μπορεί να μένει και να εργάζεται νόμιμα στη χώρα. Εάν είχε εξασφαλιστεί η ισότητα δικαιωμάτων του, με μία διάταξη, π.χ. όπως αυτή του ισπανικού Συντάγματος που αναγνωρίζει ίσα δικαιώματα στους νόμιμα ευρισκόμενους στη χώρα αλλοδαπούς, μόνο όσοι πραγματικά αγαπούν και θέλουν να μείνουν για πάντα εδώ θα υπέβαλλαν αίτηση πολιτογράφησης.Το θέμα είναι εντελώς διαφορετικό για τα παιδιά που δεν ξέρουν άλλη πατρίδα, που γεννήθηκαν και πήγαν εδώ στο σχολείο. Δεν χρειαζόμαστε τον Ισοκράτη για να καταλάβουμε ότι αυτά είναι Ελληνάκια. Εάν δεν δείξουμε την αλληλεγγύη μας τώρα σε αυτά, ό,τι και να πάθουμε στο μέλλον θα μας αξίζει. Οχι για ηθικούς λόγους. Αλλά γιατί θα έχουμε απαρνηθεί το συνεκτικό ιστό της αλληλεγγύης και των δικαιωμάτων και θα έχουμε παραδώσει μόνοι την ηγεμονία στον Μιχαλολιάκο και τους ζηλωτές του. Και δεν υπάρχουν νομικά εμπόδια για να σωθούν τα παιδιά. Το ΣτΕ δεν είναι συνταγματικό δικαστήριο. Είναι εύκολο να εφαρμοστεί η απόφασή του με τρόπο που και το Σύνταγμα να γίνει σεβαστό, αλλά και η προστασία της ανθρώπινης αξίας. Της αξίας την οποία μοιράζονται και οι Ελληνες και οι «άλλοι».

* Ο Γ. Κατρούγκαλος είναι Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΔΠΘ

Ελευθεροτυπία / tvxs 

Ο μπαμπάς στο κέντρο κράτησης, το 5χρονο παιδί «μόνο στο σπίτι» για 2,5 μήνες

  

«Υπόθεση που μου ήρθε σήμερα: Συνελήφθη "για χαρτιά" πριν δυόμισι μήνες στην Αθήνα, Σουδανός που είναι σχεδόν 20 χρόνια στη χώρα, την ώρα που είχε πεταχτεί στο σούπερ μάρκετ για ψώνια. Σπίτι είχε μείνει η πεντάχρονη κόρη του, γεννημένη στην Ελλάδα, με την οποία κατοικούσε (η μητέρα τους είχε αφήσει όταν η κόρη ήταν 6 μηνών). Ο Σουδανός κατά τη σύλληψή του, αλλά και αργότερα, εκλιπαρούσε να πάει κάποιος στο σπίτι και να φροντίσει το κορίτσι, πλην όμως κανείς δεν ενδιαφέρθηκε... Η τύχη του παιδιού αγνοείται δυόμισι μήνες μετά. Εκείνος είναι υπό κράτηση, προς απέλαση». 

Ρεπορτάζ της Φωτεινής Λαμπρίδη, 

Η παραπάνω είδηση κυκλοφόρησε, μέσω Facebook, από τη δικηγόρο και πρόεδρο της Ελληνικής δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα Ηλέκτρα Κούτρα. Είναι μία από τις περιπτώσεις απάνθρωπης μεταχείρισης μεταναστών. Οι δικηγόροι που ασχολούνται με ανάλογες υποθέσεις έχουν πληθώρα τέτοιων στη διάθεσή τους, όπως τονίζει στο tvxs.gr η ίδια η δικηγόρος.

Ωστόσο η περίπτωση αυτή φέρνει στο φως μια ακόμα σοκαριστική πλευρά της πραγματικότητας που έχει σχέση με την σχεδόν μηδενική μέριμνα για τα παιδιά των κρατουμένων μεταναστών και μεταναστριών ή των μεταναστών που βρίσκονται υπό απέλαση. Αν για τις αρχές αυτά είναι ψιλά γράμματα, τότε μέσα σε μία κοινωνία που βρίσκεται σε ανθρωπιστική κρίση η αποκτήνωση έχει δείξει ήδη τα δόντια της.

«Στο Σουδανό πατέρα με οδήγησε ένας άλλος μετανάστης πελάτης μου», εξηγεί η κα Κούτρα. «Πρόκειται για ένα παιδί δεύτερης γενιάς μεταναστών που κρατείται, ενώ θα έπρεπε κανονικά να είναι έξω. Ενώ είχαμε συμφωνήσει να του βγάλουν χαρτιά, ξαφνικά τον έστειλαν ένα πρωί στο κέντρο κράτησης μεταναστών στην Κομοτηνή».

...Όπως είναι γνωστό εκεί επικρατεί μια απελπιστική κατάσταση, περίπου εξακόσια άτομα στοιβαγμένα σε έναν χώρο χωρίς ρεύμα χωρίς παράθυρα. Άνθρωποι σε κίνδυνο τόσο οι ίδιοι οι μετανάστες όσο και οι εργαζόμενοι εκεί. Δεν έχουν τηλέφωνα και δυνατότητα να απευθυνθούν σε δικηγόρο. Ανάμεσά τους ήταν και ο Σουδανός πατέρας του οποίου η περίπτωση μας συγκίνησε ιδιαίτερα, να φανταστείτε μου είπε ο πελάτης μου «είναι εδώ ένας που δεν ξέρει αν ζει το παιδί του».

...Ψάξαμε το παιδί, μεταξύ άλλων και για να εξακριβώσουμε την πληροφορία. Από μαρτυρίες γειτόνων μάθαμε ότι φιλοξενείται σε συγγενή του πατέρα του. Πήραμε τα στοιχεία του συγγενή και ενημερώσαμε τον πατέρα ότι το παιδί του ζει και είναι καλά. Ήταν συγκινητική η στιγμή.

Η δικηγόρος διευκρινίζει ότι δεν έχει ακόμα πληροφορία από την αστυνομία για το εάν την επόμενη της σύλληψης πήγε κάποιος αστυνομικός να ψάξει το παιδί στο διαμέρισμα αλλά ακόμα κι αν  συνέβη αυτό, ουδέποτε ενημερώθηκε ο πατέρας.

Τι συμβαίνει τελικά με τα παιδιά των μεταναστών οι οποίοι συλλαμβάνονταιχωρίς χαρτιά και κρατούνται σε τμήματα ή κέντρα κράτησης; Τι γίνονται τα παιδιά των οποίων οι γονείς συλλαμβάνονται ή οδηγούνται σε απέλαση;

«Δεν υπάρχει οργανωμένο σύστημα μέριμνας για αυτά τα παιδιά» απαντάει ο δικηγόρος Σπύρος Ριζάκος από την ΜΚΟ «Αίτημα», ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με το θέμα. «Αν την ώρα της σύλληψης είναι μαζί τα παιδιά, τα μεταφέρουν συνήθως στο Παίδων. Αν το παιδί βρίσκεται αλλού, συνήθως δεν το αναζητάει κανείς. Δημιουργούνται καθημερινά ανθρώπινα δράματα. Η δική μας άποψη είναι ότι σε αυτές τις περιπτώσεις, εκεί που υπάρχει ανήλικο παιδί δεν πρέπει να κρατούνται οι γονείς. Κάθε φορά που προκύπτει τέτοιο θέμα προσπαθούμε να το λύσουμε με την αστυνομία, παρεμβαίνουμε ώστε να αφεθεί ο πατέρας ή η μητέρα. Κάποιες φορές το καταφέρνουμε ενώ έχει μεσολαβήσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα βέβαια».

Τι  γίνεται στις περιπτώσεις όμως που οι μετανάστες δεν έχουν δυνατότητα να εκπροσωπηθούν από δικηγόρο; «Εκεί δυστυχώς είναι τραγικά τα πράγματα. Είναι δύσκολο να ακουστεί ο άνθρωπος. Εδώ δεν ακουγόμαστε εμείς» απαντά ο κ. Ριζάκος.

Η Ηλέκτρα Κούτρα σημειώνει σχετικά με το κέντρο κράτησης μεταναστών στην Κομοτηνή: «Αν δεν μπορεί η Ελληνική πολιτεία να θέσει υπό κράτηση ανθρώπους σε συνθήκες που σέβονται το μίνιμουμ της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αν δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι η ζωή των κρατουμένων αλλά και των ίδιων των αστυνομικών δεν κινδυνεύει, τότε πρέπει να απελευθερώσει τους ανθρώπους και να βάλει λουκέτο σε κρατητήρια που δεν έχουν ούτε μία από τις απαιτούμενες προδιαγραφές».

Σαμπιχά Σουλεϊμάν: Είμαστε «μειονότητα μέσα στη μειονότητα»

28 Νοε 2012 tvxsteam tvxs.gr

  

Στο 5ο συνέδριο του ΟΗΕ για τις μειονότητες στη Γενεύη (27 & 28 Νοεμβρίου 2012) ακούστηκε η συγκλονιστική μαρτυρία μίας Μουσουλμάνας Ρομά από τη Θράκη. Πρόκειται για τη Σαμπιχά Σουλεϊμάν, πρόεδρο του συλλόγου Γυναικών Δροσερού Ξάνθης «η Ελπίδα».

Ακολουθεί η ολόκληρη η ομιλία της:

"Ονομάζομαι Σαμπιχά Σουλεϊμάν, είμαι Μουσουλμάνα Ρομά από την Ξάνθη στην Ελλάδα και πρόεδρος του Συλλόγου Γυναικών Δροσερού «Η Ελπίδα».

Ζητώ συγνώμη που δεν μπορώ να μιλήσω απ’ ευθείας σε κάποια από τις γλώσσες που χρησιμοποιούνται στο συνέδριο αλλά δεν τις έμαθα ποτέ.

Η μητρική μου γλώσσα είναι ρομάνι, η γλώσσα των Τσιγγάνων. Πάρα ταύτα επειδή είμαι μουσουλμάνα της Θράκης υποχρεώθηκα να πάω σε σχολείο όπου διδάχθηκα μια τρίτη γλώσσα, τα τούρκικα. Αυτό κάνουν κάθε χρόνο εκατοντάδες έλληνες πολίτες μουσουλμάνοι Ρομά με αποτέλεσμα να αισθανόμαστε σήμερα μειονότητα εντός της μειονότητας.

Το ίδιο συναίσθημα της μειονότητας μέσα στη μειονότητα το αισθανόμαστε σε κάθε βήμα μας μέσα στην κοινωνία. Οι μουσουλμάνοι τουρκικής καταγωγής προσπαθούν να μας επιβάλλουν εκτός από τη γλώσσα τους και την ταυτότητά τους.

Ξοδεύουν πολλά λεφτά για να χτίσουν τζαμιά μέσα στους οικισμούς μας. Μας λένε ότι οι Τσιγγάνοι πεθαίνουν νέοι επειδή δεν είναι καλοί Τούρκοι και πιστοί μουσουλμάνοι. Εμείς, όμως ξέρουμε ότι αυτό που χρειαζόμαστε είναι περισσότερα σχολεία και νοσοκομεία όχι τζαμιά που άλλωστε η Θράκη έχει πολλά.

Εδώ και χρόνια επιμένουν να φτιάξουν σωματεία και να τα ονομάσουν «τουρκικά». Στη συνέχεια προσπαθούν να μας γράψουν σε αυτά τα σωματεία για να μας υποχρεώσουν κι εμάς να πούμε ότι είμαστε Τούρκοι.

Πριν μερικά χρόνια το ελληνικό κράτος όρισε να πηγαίνουμε υποχρεωτικά σε νηπιαγωγεία. Οι τουρκικής καταγωγής Μουσουλμάνοι έφτιαξαν δικά τους νηπιαγωγεία όπου διδάσκονται μόνον τουρκικά. Μας πιέζουν να γραφτούμε σε αυτά τα νηπιαγωγεία.

Θέλουμε να έχουμε καλή εκπαίδευση στη γλώσσα του κράτους που ζούμε. Το κράτος δεν κάνει αρκετά. Θέλουμε περισσότερα δημόσια σχολεία. Θέλουμε να μας προστατεύει επειδή είμαστε μουσουλμάνες γυναίκες με δικαιώματα που παραβιάζονται διαρκώς από ανθρώπους που νομίζουν ότι είναι δικαίωμά τους να φέρονται άσχημα στις γυναίκες τους. Περιμένουμε την πραγματική βοήθεια από το ελληνικό κράτος.

Η Διακήρυξη του ΟΗΕ για τις μειονότητες λέει ότι πρέπει να γίνεται σεβαστή η ιδιαίτερη ταυτότητα και ο πολιτισμός μας. Αυτό δεν ισχύει μόνον για το κράτος στο οποίο ζούμε αλλά και για τους μειονοτικούς συμπολίτες μας. Οι τελευταίοι προσπαθούν να μας επιβάλλουν την τουρκική ταυτότητα αντί της δικής μας ταυτότητας των Ρομά. Δεν θέλουμε να αλλάξουμε τη δική μας ταυτότητα με μία άλλη. Θέλουμε να μας αφήσουν ήσυχους και να μην παίζουν πολιτικά παιχνίδια εις βάρος μας».

 

 

Κοινωνικός διχασμός;

«Κάνουμε αγώνα υπέρ της Ελλάδας»

 Καμπάνια για την αγορά ελληνικών ομολόγων ξεκίνησε η μεγαλύτερη οικονομική εφημερίδα στον γερμανόφωνο χώρο, «Ηandelsblatt», παροτρύνοντας τους αναγνώστες της να στηρίξουν την Ελλάδα για να σώσουν το ευρώ.

Η«Ηandelsblatt» κυκλοφόρησε χθες με πρωτοσέλιδο την επιστολή του αρχισυντάκτη-διευθυντή της Γκάμπορ Στάινγαρτ με τίτλο «Η Γερμανία βοηθά!» πλαισιωμένη από δηλώσεις στήριξης και αγοράς ελληνικών ομολόγων από σημαίνουσες προσωπικότητες του πολιτικού και οικονομικού χώρου της Γερμανίας. «Η αποχώρηση των 11 εκατομμυρίων Ελλήνων από την ΟΝΕ, η οποία συζητήθηκε ακόμα και από πολιτικούς των κομμάτων της γερμανικής κυβέρνησης, θα σήμαινε την αρχή του τέλους της σημερινής Ενωσης. Μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι προς το συμφέρον- οικονομικό αλλά και πολιτικό - της Γερμανίας», τονίζει η εφημερίδα. Πρόκειται για «ένα μήνυμα συνυπευθυνότητας, ακόμα και με την ανάληψη ενός μη αμφισβητήσιμου οικονομικού κινδύνου. Για τον λόγο αυτό την Παρασκευή παρήγγειλα ελληνικά κρατικά ομόλογα αξίας 5.000 ευρώ», σημειώνει ο υπογράφων.
Η «Ηandelsblatt» πηγαίνει κόντρα στο κλίμα λαϊκίστικης εκμετάλλευσης της ελληνικής κρίσης από ορισμένα ΜΜΕ στη Γερμανία, όπως και το τελευταίο τεύχος του «Focus» που κυκλοφόρησε χθες με το άγαλμα της Αφροδίτης, αλλά αυτή τη φορά με χέρι επαίτη.
«Βλέπουμε με ανησυχία ότι η διογκούμενη δυσφορία στη Γερμανία αλλά και στην Ευρώπη για τα δισεκατομμύρια της βοήθειας στην Ελλάδα παίρνει όλο και περισσότερο εθνικιστικές διαστάσεις», είπε στα «ΝΕΑ» ο αρχισυντάκτης της εφημερίδας στο Βερολίνο Ντάνιελ Γκότφαρτ για την πρωτοβουλία. Η δυσφορία αυτή αξιοποιείται για «ύβρεις» εναντίον των Ελλήνων και τοποθετήσεις που ζητούν την έξοδο της Ελλάδας από την ΟΝΕ και την επάνοδο στη δραχμή. «Είναι άκρως σοβινιστική, λαϊκίστικη, κοντόθωρη και από οικονομική σκοπιά ανόητη τοποθέτηση, που έδειχνε να παίρνει το πάνω χέρι», λέει ο Ντ. Γκότφαρτ. Και παρόλη την κριτική στην Ελλάδα, όπως στο θέμα των παραποιημένων στατιστικών στοιχείων, η εφημερίδα αποφάσισε να αντισταθεί στο κλίμα αυτό, μετά και την απόφαση για τη στήριξη της Ελλάδας, αναζητώντας εκείνους που θα ήταν πρόθυμοι να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα.
Η ανταπόκριση στο κάλεσμα της εφημερίδας ήταν σημαντική. «Για πρώτη φορά στη ζωή μου αγοράζω κρατικά ομόλογα, διότι πρέπει να σταθούμε αλληλέγγυοι» γράφει ο πρώην υπουργός Οικονομικών Χανς Αϊχελ. Ο επίσης πρώην υπουργός Οικονομικών Μάνφρεντ Λάνσταϊν δηλώνει ότι «αγοράζει ελληνικά ομόλογα ως μήνυμα κατά της υπεροψίας με την οποία ορισμένοι αντιμετωπίζουν τους έλληνες εταίρους». Μεταξύ των υποστηρικτών είναι ο πρώην σύμβουλος της γερμανικής κυβέρνησης Μπερτ Ρίρουπ, ο πρόεδρος του Δ.Σ. της RWΕ Γιούργκεν Γκρόσμαν, ο πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Werder Βremen Βίλι Λέμκε. Ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Βalsen GmbΗ Βέρνερ Μπάλσεν αγοράζει 100.000 ευρώ σε ελληνικά ομόλογα «διότι δεν πρέπει να αφήσουμε τη χώρα στους κερδοσκόπους, ενώ ο πρόεδρος του Δ.Σ. της Deutsche Βank Βόλφγκανγκ Κιρς δηλώνει: «Εχω ελληνικά ομόλογα γιατί πιστεύω στην ευρωπαϊκή ιδέα». Στο σημερινό φύλλο φιλοξενείται μία σελίδα με αντιδράσεις αναγνωστών, καθώς «δεχτήκαμε εκατοντάδες mails, τα περισσότερα θετικά, αλλά φυσικά δεν είναι όλοι της ίδιας άποψης», λέει ο Ντ. Γκότφαρτ.
Στους υποστηρικτές της Ελλάδας τοποθετεί τον εαυτό του και ο πρόεδρος του Οικονομικού Ινστιτούτου του Μονάχου καθηγητής Χανς Βέρνερ Ζιν, ο οποίος μέχρι πρότινος μιλούσε για «βαρέλι χωρίς πάτο». Μιλώντας στα «ΝΕΑ» ο καθηγητής Ζιν εξήγησε ότι «η Γερμανία φοβάται αν η Ελλάδα θα είναι σε θέση να επιστρέψει τις πιστώσεις, γι΄ αυτό και ζήτησε επιπρόσθετη ασφάλεια. Αλλά οι πιστώσεις θα χορηγηθούν και ελπίζω ότι η Ελλάδα θα είναι σε θέση να επιστρέψει σε υγιείς συνθήκες εκλαμβάνοντας τη βοήθεια ως αυτοβοήθεια». 

 

 

Ζητιάνα η Αφροδίτη της Μήλου σε νέο εξώφυλλο του Focus

Ξαναχτύπησε το γερμανικό περιοδικό Focus, μετά το εξώφυλλο που παρουσίαζε την Αφροδίτη της Μήλου σε άσεμνη χειρονομία, και στο σημερινό του τεύχος εμφανίζει το ίδιο άγαλμα με τη μορφή ζητιάνας.
«Η Ελλάδα και τα χρήματά μας», γράφει το πρωτοσέλιδο του περιοδικού, αναφερόμενο στα κονδύλια που θα καταβάλει η Γερμανία στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της συμφωνίας για τον μηχανισμό στήριξης της ελληνικής οικονομίας.
Όπως στο προηγούμενο πρωτοσέλιδο, τον Φεβρουάριο, έτσι και στο νέο, η Αφροδίτη της Μήλου εμφανίζεται περιτυλιγμένη από μία κουρελιασμένη ελληνική σημαία.
Το σημερινό πρωτοσέλιδο του Focus έρχεται να προστεθεί σε σειρά δημοσιευμάτων εναντίον της Ελλάδας, τους τελευταίους μήνες.
Στο στόχαστρο του γερμανικού Τύπου βρίσκεται, άλλωστε, και η γερμανίδα καγκελάριος, εξαιτίας της συμφωνίας για τον μηχανισμό στήριξης στην ελληνική οικονομία.
Πρόσφατα δημοσιεύματα ανέφεραν πως «η στρατηγική της Ανγκελα Μέρκελ δεν απέφερε» και ότι «ουδείς μπορεί να πιστέψει τους Έλληνες» ότι θα προχωρήσουν σε ραγδαίες περικοπές δαπανών.
 

 Πηγή: Εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ

 

Ο φαιός «πατριωτισμός» της κρίσης: Η υπόθαλψη του ακροδεξιού λόγου

ΚΟΙΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΠΑΣΟΚ

Ο κ. Καρατζαφέρης επιχείρησε και πάλι να βρεθεί στο επίκεντρο της δημοσιότητας. Αυτή τη φορά ο αρχηγός του ΛΑΟΣ δεν ανακάλυψε κάποιον νέο εσωτερικό εχθρό στο υπουργείο Παιδείας ούτε ασχολήθηκε με την υποτιθέμενη ή πραγματική εβραϊκή καταγωγή των πολιτικών του αντιπάλων.

Για να αποδείξει την εθνική του υπεροχή, ο Γ. Καρατζαφέρης την περασμένη βδομάδα αποφάσισε να επωμιστεί ως «συγκυβερνήτης» την πολιτική επίθεση που εξαπέλυσε ο Γ. Παπανδρέου διά του Γ. Παπακωνσταντίνου στους εργαζόμενους.

Το ΛΑΟΣ ήταν το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που δεν δίστασε να συνταχθεί με τα μέτρα της κυβέρνησης, ακόμα κι εκείνα που βλέπουν με μισό μάτι ως και οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ. Δεν είναι βέβαια η πρώτη φορά που το κόμμα αυτό εμφανίζεται ως συναινετικό προς την εκάστοτε κυβέρνηση, με φανερό πρώτο στόχο να διασκεδάσει την εικόνα του ακραίου και να διεκδικήσει μεσοπρόθεσμα μεγαλύτερο ρόλο στο κομματικό παιχνίδι.

Αλλά οπωσδήποτε εκπλήσσει η ταύτιση ενός αντιπολιτευτικού κόμματος με τα πιο αντιλαϊκά μέτρα που έχουν εξαγγελθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Αν συνυπολογίσει κανείς ότι πρόκειται για το ίδιο κόμμα που έχει σηκώσει την παντιέρα της εξέγερσης κατά του «αντεθνικού» ΠΑΣΟΚ με αφορμή το νομοσχέδιο για την ιθαγένεια και τους μετανάστες, η «φιλοπαπανδρεϊκή» στροφή του ΛΑΟΣ προκαλεί ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση σε όσους δεν έχουν εξοικειωθεί με τον απόλυτο τακτικισμό που αποπνέουν οι κινήσεις Καρατζαφέρη.

Νεοφιλελευθερισμός των άκρων

Βέβαια οι προσεκτικοί παρατηρητές της συγκρότησης του ΛΑΟΣ δεν έχουν δυσκολία να αναγνωρίσουν ότι η σημερινή υποστήριξη των οικονομικών μέτρων είναι απόρροια της προγραμματικής συμφωνίας του κόμματος αυτού με ακραίες μορφές νεοφιλελευθερισμού. Οπως συμβαίνει και με άλλα κόμματα της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, το ΛΑΟΣ ελάχιστα συγκινείται από τις διεκδικήσεις των εργαζομένων. Τους θυμάται μόνο όταν επιθυμεί να τους διαχωρίσει σε «ιθαγενείς» και «λαθρομετανάστες».

Αλλωστε ο αρχηγός του είναι γνήσιος μαθητής του Κώστα Μητσοτάκη, του πρώτου δηλαδή έλληνα πρωθυπουργού που επιχείρησε να μεταφέρει στα καθ' ημάς το νεοφιλελεύθερο δόγμα -και ο οποίος έσπευσε από την πλευρά του να χαιρετίσει τα μέτρα της κυβέρνησης Παπανδρέου.

Ηδη πριν από ένα χρόνο, όταν συζητιόταν το περιβόητο φλερτ των δύο ενοίκων της πολυκατοικίας, είχαμε αναλύσει το οικονομικό περιεχόμενο μιας ενδεχόμενης συγκατοίκησης στην κυβέρνηση δεξιάς και ακροδεξιάς («Το οικονομικό πρόγραμμα Ν.Δ.-ΛΑΟΣ», «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία», 26/4/09). Με βάση το επίσημο πρόγραμμα αλλά και τις δημόσιες δηλώσεις των στελεχών του, το ΛΑΟΣ ήταν ήδη πριν από τις εκλογές το πιο σκληρό νεοφιλελεύθερο κόμμα.

Ο Γ. Καρατζαφέρης είχε εισηγηθεί κατά καιρούς την κατάργηση της φορολογίας των επιχειρήσεων, τη νομιμοποίηση του μαύρου χρήματος, την κατάργηση του «πόθεν έσχες», τη θεσμοποίηση της παραοικονομίας, την ιδιωτικοποίηση των υπόλοιπων δημόσιων οργανισμών, τη δημιουργία φορολογικού παραδείσου στην Ελλάδα. Οσο για τις διεκδικήσεις των εργαζομένων, ο αρχηγός του ΛΑΟΣ είχε εισηγηθεί πέρυσι στη Βουλή να επανέλθει το περιβόητο «άρθρο 4», δηλαδή ο αντεργατικός νόμος του 1983, για να αντιμετωπιστεί ο εργατικός συνδικαλισμός και οι απεργιακές κινητοποιήσεις.

Αυτή, λοιπόν, η σημερινή αμέριστη υποστήριξη των σκληρών μέτρων από το ΛΑΟΣ δεν θα 'πρεπε να μας ξαφνιάζει. Ομως από την άλλη πλευρά, η συνεπής νεοφιλελεύθερη αυτή πολιτική στάση του ΛΑΟΣ ξεγυμνώνει την επίσημη κυβερνητική επιχειρηματολογία που βασίζεται σε μια φτηνή καταστροφολογική προπαγάνδα και στην προσπάθεια να πειστούν οι πολίτες ότι η «σωτηρία της πατρίδας» απαιτεί την εξαθλίωση των χαμηλόμισθων εργαζομένων και συνταξιούχων του δημοσίου τομέα (καταρχήν). Η μοναδική δικαιολογία που ακούγεται εδώ και δέκα μέρες από τα κυβερνητικά στελέχη είναι ότι τα μέτρα δεν ανταποκρίνονται στην «ιδεολογία» τους (η οποία προφανώς ισχύει μόνο σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης) και ότι βρισκόμαστε «σε πόλεμο», στον οποίο προφανώς οι πρώτοι που θα σκοτωθούν είναι οι απλοί φαντάροι.

«Το ΠΑΣΟΚ όταν ιδρύθηκε από τον Α. Παπανδρέου απέκτησε ένα βασικό χαρακτηριστικό», θα μας πει ο Γ. Φλωρίδης. Και θα εξηγήσει: «Ο πατριωτικός του χαρακτήρας είναι αυτό που το διακρίνει. Με αυτή την έννοια, θεωρώ ότι όταν η χώρα σου κινδυνεύει, τότε ενεργοποιείται ο πατριωτισμός σου, δηλαδή ο αγώνας για να τη σώσεις» (συνέντευξη στον Flash, 6/3/10).

Την καραμέλα του «πατριωτισμού» θα την πιπιλίσουν σε κάθε ευκαιρία οι εκπρόσωποι του κυβερνητικού κόμματος. Βέβαια, ο Γ. Παπανδρέου μιλά για «νέο πατριωτισμό» εδώ και δυο χρόνια. Μόνο που έδινε το ακριβώς αντίθετο περιεχόμενο. Μέχρι και πριν από ένα μήνα, μιλώντας στη Βουλή κατά την εκτός ημερησίας διάταξης συζήτηση για την ιθαγένεια και τη μεταναστευτική πολιτική (8/2/10) ο πρωθυπουργός είχε υποστηρίξει τα αντίστροφα απ' όσα λέει σήμερα ο ίδιος και οι συνεργάτες του. Οτι δηλαδή «πατριωτισμό» πρέπει να επιδείξουν οι έχοντες και κατέχοντες, όχι συλλήβδην οι εργαζόμενοι και συνταξιούχοι: «Πατριωτισμός σήμερα σημαίνει να βάλουμε όλοι πλάτη για να βγούμε από την κρίση που απειλεί τη χώρα μας. Να βάλουν πλάτη ακόμα περισσότερο αυτοί που μπορούν να προσφέρουν περισσότερο. Γι' αυτό, στις αποφάσεις που θα ανακοινώσει η κυβέρνηση την ερχόμενη εβδομάδα θα είναι απόλυτα σαφές το στίγμα της κοινωνικής δικαιοσύνης και της αναδιανομής». Λίγες μόνο μέρες αργότερα είδαμε πράγματι αυτό το «στίγμα».

Μια αναπάντεχη σύγκλιση

Εδώ βρίσκεται και το επικίνδυνο σημείο σ' αυτή την αναπάντεχη σύμπλευση ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ. Στη σύντομη πορεία του κόμματος Καρατζαφέρη έχουν παρουσιαστεί πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες εμφανίστηκε το ΠΑΣΟΚ να ενισχύει εμμέσως το νέο κόμμα, με την προφανή σκοπιμότητα να δημιουργήσει ρήγματα στο ανταγωνιστικό κόμμα της Ν.Δ. Αλλωστε τα ίδια έκανε από την πλευρά της και η Ν.Δ. Ηταν διάφανη η προσπάθεια της κυβέρνησης της Ν.Δ. να βγάλει από την αφάνεια τις κομματικές απόπειρες του Στ. Παπαθεμελή με στόχο την απόσπαση ψήφων από το ΠΑΣΟΚ και βεβαίως το ΛΑΟΣ.

Μέχρι σήμερα, όμως, δεν είχε πραγματοποιηθεί καμιά σύγκλιση του επίσημου κομματικού λόγου του ΠΑΣΟΚ με το ΛΑΟΣ. Από αυτή την άποψη η επιλογή του ΠΑΣΟΚ να παίξει το χαρτί του «πατριωτισμού» δεν αποδεικνύει μόνο την ένδεια ουσιαστικών πολιτικών επιχειρημάτων που θα δικαιολογούσαν την καταφυγή στα ακραία μέτρα λιτότητας. Στην πραγματικότητα ανοίγει το δρόμο για μια νέα ανάπτυξη του ακροδεξιού ρεύματος στην ελληνική κοινωνία. Και ίσως αυτή η εξέλιξη είναι ακόμα πιο επίφοβη από τα ίδια τα μέτρα.

Το πρωτότυπο και το αντίγραφο

Οπως αποδεικνύει η επιστημονική μελέτη που παρουσιάζουμε σε διπλανές στήλες, ένας βασικός όρος για την πολιτική επιτυχία των ακροδεξιών κομμάτων στη Δυτική Ευρώπη είναι η ανάπτυξη από τις ηγεσίες των εκάστοτε κυβερνητικών κομμάτων (σοσιαλιστικών ή συντηρητικών) ενός πολιτικού λόγου με επίκεντρο την «εθνική ταυτότητα». Ο πολιτικός αυτός λόγος προκαλεί σχεδόν αυτόματα την προσέγγιση των πολιτών προς τα κόμματα της ακροδεξιάς, τα οποία είχαν πρώτα «πατεντάρει» τη σχετική φιλολογία. Και όπως έχει πει ο Λεπέν, η στροφή των μεγάλων κομμάτων σε τέτοιου είδους ζητήματα μακροπρόθεσμα θα του φέρει περισσότερους υποστηρικτές, εφόσον όλοι «προτιμούν το πρωτότυπο από το αντίγραφο».

Για το πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η σύμπλευση ΠΑΣΟΚ-ΛΑΟΣ έχουμε ήδη ένα πρώτο δείγμα. Ο εθνικός συναγερμός που προκάλεσε το εξώφυλλο ενός γερμανικού περιοδικού και όσα ακολούθησαν στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης αποδεικνύουν ότι ο πολιτικός πρωτογονισμός των μέσων ενημέρωσης μαζί με την επίσημη κυβερνητική προπαγάνδα επιδιώκουν να στρέψουν την οργή των πολιτών στους «εξωτερικούς εχθρούς» που μας επιβουλεύονται. Σ' αυτή την κατεύθυνση πρωταγωνιστούν και πάλι οι απόψεις ΛΑΟΣ, αλλά και η αισθητική Καρατζαφέρη.

Βέβαια, τόσο το εξώφυλλο του «Focus», όσο και τα άρθρα της «Bild» για τα νησιά και την Ακρόπολη είναι δείγματα ενός παρόμοιου «πατριωτικού» παροξυσμού που συναντάμε αυτές τις μέρες και στη Γερμανία. Μόνο που εκεί εκφράζεται η αλαζονεία του ισχυρού και όχι η κακομοιριά του ξεπεσμένου που κλαίει για τα χαμένα του μεγαλεία, όπως κατά κανόνα συμβαίνει στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης.

Μέσα σ' αυτό το κλίμα, το επιχείρημα του «πατριωτισμού» υπονομεύει κάθε άλλη προσπάθεια της κυβέρνησης. Και πρώτα πρώτα αποδυναμώνει τη δική της πολιτική για μια άλλη αντιμετώπιση του ζητήματος των μεταναστών και της ιθαγένειας. Ενθαρρυμένοι από το προφίλ του συναινετικού κόμματος που τους εξασφαλίζει η συμμετοχή τους στον «πατριωτικό» συνασπισμό, τα στελέχη του ΛΑΟΣ εξαπέλυσαν τις μέρες αυτές την πιο ακραία επίθεση στην αριστερά, στους μετανάστες, στους δημοκρατικούς θεσμούς, με φρασεολογία που μέχρι σήμερα περιοριζόταν στα περιθωριακά έντυπα του χώρου αυτού. Είχε προειδοποιήσει εδώ και ένα μήνα ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΛΑΟΣ Αστέριος Ροντούλης, αισθανόμενος ότι μπορεί να υποβάλλει και τους όρους της «πατριωτικής» σύμπλευσης με το ΠΑΣΟΚ: «Σε μια τέτοια κρίσιμη ιστορική συγκυρία για τα οικονομικά της χώρας, δεν μπορείτε να διαιρείτε τον ελληνικό λαό με νομοσχέδια εθνοκτόνα, με νομοσχέδια που πλήττουν τη συνοχή του ελληνικού λαού, αντί να ενισχύουν το εθνικό μας αίσθημα, τον πατριωτισμό μας, προκειμένου να ενισχύσουμε ο κάθε πολίτης από τη δική του πλευρά και στο μέτρο του δυνατού την πανεθνική προσπάθεια που πρέπει να γίνει για να σηκωθεί η ταπεινωμένη σήμερα Ελλάδα» (10/2/10).

Από το απόγευμα της Τρίτης που άρχισε στη Βουλή η συζήτηση για την ιθαγένεια και το μεταναστευτικό γίνονται σαφείς αυτές οι πολιτικές εξελίξεις. Μπορεί η κυβέρνηση να επιμένει στις προοδευτικές ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, αλλά τα επιχειρήματα του εισηγητή της πλειοψηφίας και του αρμόδιου υπουργού επιμένουν στα επιχειρήματα των υποτιθέμενων αντιπάλων τους: στη «μηδενική ανοχή», στην καταγγελία των νομιμοποιήσεων, στη δαιμονοποίηση της «λαθρομετανάστευσης». Το «πατριωτικό» μπλοκ της κρίσης τείνει ήδη να διαμορφωθεί.

Το χαρτί του εθνικισμού

Τις μέρες αυτές κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα μελέτη για την ευρωπαϊκή ακροδεξιά. Στη μελέτη αυτή αναλύονται ως κεφαλαιώδη για την κατανόηση της ακροδεξιάς στη Δυτική Ευρώπη ο ρόλος που παίζουν δύο παράγοντες: πρώτον, η ανάδειξη του ζητήματος της εθνικής ταυτότητας σε κάθε χώρα και, δεύτερον, η στάση των μέσων ενημέρωσης απέναντι στα ακροδεξιά κόμματα.

Η μελέτη αυτή, που ονομάζεται «Τα μέσα ενημέρωσης και η Ακρα Δεξιά στη Δυτική Ευρώπη. Παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού», έχει ειδικό ελληνικό ενδιαφέρον. Πρώτα πρώτα, επειδή ο συγγραφέας της είναι ελληνοαμερικανός ακαδημαϊκός. Πρόκειται για τον Αντώνη Ελληνα, καθηγητή στο College of the Holy Cross, ο οποίος ειδικεύεται στη μελέτη του φαινομένου της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Αλλά το ελληνικό ενδιαφέρον της μελέτης δεν περιορίζεται στην καταγωγή του συγγραφέα της. Ο Αν. Ελληνας έχει επιλέξει να μελετήσει το φαινόμενο της ακροδεξιάς σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες, ανάμεσα στις οποίες και Ελλάδα (οι άλλες είναι η Αυστρία, η Γερμανία και η Γαλλία). Σ' αυτές τις τέσσερις χώρες δοκιμάζει ο συγγραφέας τη βασιμότητα της πρωτότυπης πολιτικής του θεωρίας.

Η διεθνής βιβλιογραφία περί ακροδεξιάς, που εκτινάχθηκε τα τελευταία χρόνια, ακολουθώντας το ρυθμό της σύγχρονης αναβίωσης του πολιτικού αυτού φαινομένου, δεν έχει μέχρι σήμερα ασχοληθεί με την ελληνική περίπτωση, ενώ συνήθως οι ερευνητές περιορίζονταν στην κοινή διαπίστωση ότι στην Ελλάδα -όπως και στην Ισπανία και την Πορτογαλία- δεν υπάρχει εύφορο έδαφος για την ακροδεξιά, εξαιτίας της κοινής εμπειρίας των τριών χωρών από δικτατορική διακυβέρνηση.

Η τελευταία αυτή μελέτη έχει πίσω της πολύχρονη έρευνα πεδίου, την οποία διεξήγαγε με επιμονή ο Αν. Ελληνας. Εχουμε προσωπική εμπειρία από την πολύμηνη έρευνά του στην Ελλάδα. Είχε τότε ζητήσει και τη δική μας συμβολή, όπως και άλλων δημοσιογράφων, ενώ είχε συνομιλήσει με στελέχη του χώρου της ακροδεξιάς (στελέχη του ΛΑΟΣ, τον Μάκη Βορίδη, που ήταν ακόμη εκτός, τον Σωτήρη Σοφιανόπουλο κ.ά.). Αλλωστε αυτό είναι και ένα από τα προτερήματα της επιστημονικής μεθοδολογίας του συγγραφέα. Ο Αν. Ελληνας δεν αρκέστηκε, όπως συμβαίνει συνήθως, στην ανάλυση των προγραμμάτων των κομμάτων, αλλά συγκέντρωσε στοιχεία και από κομματικές εκδηλώσεις και προσωπική επαφή με εκπροσώπους των πολιτικών αυτών σχηματισμών.

Αυτό που ίσως ξενίσει τον αναγνώστη είναι η ένταξη από τον συγγραφέα του κόμματος της Πολιτικής Ανοιξης στην κατηγορία των κομμάτων που εξετάζει. Βέβαια ο Αν. Ελληνας, ενώ επισημαίνει ότι τα δύο κόμματα (ΛΑΟΣ και ΠΟΛ.ΑΝ.) συγκέντρωσαν τα εκλογικά τους οφέλη «σείοντας ελληνικές σημαίες», δεν αποφεύγει να σημειώσει ότι διαφέρουν στο ρητορικό στιλ, στη σχέση τους με τους παλιούς ακροδεξιούς (που η Πολιτική Ανοιξη την απέφευγε) και στον ιδεολογικό τους πυρήνα.

Ο ΛΑΟΣ φιλτράρει τις προγραμματικές του θέσεις μέσω μιας ολοκληρωμένης εθνικιστικής κοσμοθεωρίας, με αποτέλεσμα να καταφεύγει σε «αντιμεταναστευτική και αντισημιτική ρητορεία». Οσο για την Πολιτική Ανοιξη, «ενώ φλερτάρισε με την ιδέα να μεταβληθεί σε μια ελληνική μετενσάρκωση του γαλλικού Εθνικού Μετώπου, αυτή η άποψη παρέμεινε μειοψηφική στο εσωτερικό της».

Για το κόμμα Καρατζαφέρη ο Αν. Ελληνας υποστηρίζει ότι, παρά το γεγονός ότι ο αρχηγός του ΛΑΟΣ απορρίπτει την ετικέτα του ακροδεξιού, «η εθνοκρατική του ρητορική παρουσιάζει μεγαλύτερες ομοιότητες με τους γερμανούς Ρεπουμπλικάνερ και το αυστριακό FPO παρά με τη λαϊκή Δεξιά, στην οποία ο ίδιος ισχυρίζεται καμιά φορά ότι ανήκει». Ο ΛΑΟΣ «είναι η νέα όψη της ελληνικής Ακροδεξιάς, η οποία έχει αγκαλιάσει εξ ολοκλήρου τον εθνικισμό στην αναζήτησή της για ιδεολογική διαφοροποίηση και προκειμένου να αποτινάξει τις ξεθωριασμένες εκκλήσεις των μεταδικτατορικών προκατόχων της».

Παρά το γεγονός ότι οι περιπτώσεις που εξετάζει έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά, το ενδιαφέρον συμπέρασμα του συγγραφέα είναι ότι η επιτυχία των κομμάτων της ακροδεξιάς προϋποθέτει να έχει τεθεί ήδη στη δημόσια συζήτηση από τα μεγάλα «κατεστημένα» κόμματα το πρόβλημα της εθνικής ταυτότητας.

Στην Αυστρία το θέμα της εθνικής ταυτότητας ετέθη με αφορμή τις υποθέσεις Ρέντερ και Βάλντχαϊμ τη δεκαετία του 1980. Ο πρώτος πέρασε τριάντα χρόνια στη φυλακή ως εγκληματίας πολέμου, ενώ ο δεύτερος κατηγορήθηκε για τη δράση του στα Βαλκάνια στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Με αφορμή τις δύο αυτές υποθέσεις αναζωπυρώθηκε στην Αυστρία η συζήτηση για το παρελθόν-ταμπού της χώρας. Το αποτέλεσμα ήταν να ξεπηδήσει πανίσχυρο το κόμμα του Χάιντερ (FPO).

Στη Γερμανία, η τραυματική μεταπολεμική περίοδος δεν επέτρεψε την ενίσχυση των κομμάτων που νοσταλγούσαν το ναζιστικό παρελθόν. Χρειάστηκε να συμπέσει η απόφαση των Χριστιανοδημοκρατών του Κολ για μια σκλήρυνση στο μεταναστευτικό ζήτημα με την ημιεπίσημη επιχείρηση αναθεώρησης του εγκληματικού ναζιστικού παρελθόντος (τη γνωστή «διαμάχη των ιστορικών») για να δοθεί το πράσινο φως στους Ρεπουμπλικάνερ του Σενχούμπερ να διεκδικήσουν μια έντονη πολιτική παρουσία. Βέβαια, στη Γερμανία δεν σταμάτησε ποτέ ο ουσιαστικός αποκλεισμός της ακροδεξιάς από τα μέσα ενημέρωσης.

Οσο για τη Γαλλία, το κόμμα του Λεπέν φυτοζωούσε έως ότου ετέθη από τα μεγάλα κόμματα, με «εθνικούς» όρους, το ζήτημα της μετανάστευσης. Και το παράξενο ήταν ότι το έθεσε πρώτο το Κομμουνιστικό Κόμμα, στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν με επικεφαλής τον Ζορζ Μαρσέ διοργάνωσε πορείες κατά των μεταναστών, κατηγορώντας τους για την ανεργία και την εγκληματικότητα, ενώ ο κομματικός δήμαρχος του Βιτρί γκρέμισε με μπουλντόζες έναν ξενώνα μεταναστών, διευκολύνοντας χωρίς να το θέλει την άνοδο της ακροδεξιάς και καταδικάζοντας το δικό του κόμμα στην περιθωριοποίηση.

Ο Αν. Ελληνας διαπιστώνει, δηλαδή, ότι δεν αρκεί η κλασική ερμηνεία που αποδίδει την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη στην όξυνση κοινωνικών προβλημάτων όπως η ανεργία ή η μετανάστευση, δεν είναι παρά μόνο η μισή αλήθεια. Η ανάδυση της ακροδεξιάς από το πολιτικό περιθώριο στην κεντρική σκηνή προϋποθέτει την υιοθέτηση της ατζέντας της από τα μεγάλα κόμματα.

Ειδικά για την Ελλάδα, η θέση αυτή του Αν. Ελληνα επιβεβαιώνεται με την επιλογή της Ν.Δ. να παίξει το χαρτί του εθνικισμού σε δύο διαδοχικές περιπτώσεις: το 1992 με το Μακεδονικό και το 2000 με την αναγραφή του θρησκεύματος στις ταυτότητες. Η επιλογή αυτή της Ν.Δ. προκάλεσε στην πρώτη περίπτωση την εκρηκτική άνοδο της Πολιτικής Ανοιξης και στη δεύτερη επέτρεψε την ανάδυση του ΛΑΟΣ και την εντυπωσιακή παρουσία του Γ. Καρατζαφέρη στις νομαρχιακές εκλογές του 2002. Η μελέτη επίσης επισημαίνει ότι μετά την πρώτη αποτυχία του ΛΑΟΣ να περάσει το όριο του 3% και να εκλέξει βουλευτές την άνοιξη του 2004, το κόμμα του Γ. Καρατζαφέρη προκειμένου να φτάσει στον στόχο του, το φθινόπωρο του 2007, εκμεταλλεύθηκε την ανάδειξη δύο ακόμα «εθνικών ζητημάτων», δηλαδή την επαναφορά στην επικαιρότητα του Μακεδονικού ζητήματος και κυρίως την εκστρατεία για το βιβλίο Ιστορίας της Στ' Δημοτικού.

Ενδιαφέρον έχει και η κατάληξη του συγγραφέα στο κεφάλαιο που αφιερώνει στην Ελλάδα. Εκεί διατυπώνεται η πρόβλεψη ότι οι δεξιόστροφες μεταλλάξεις της Ν.Δ. στον άξονα της εθνικής ταυτότητας δεν πρόκειται να βοηθήσουν την κυβέρνηση Καραμανλή, αλλά θα νομιμοποιήσουν και άλλο την εθνικιστική ατζέντα του ΛΑΟΣ.

Γραμμένη βέβαια πριν από τις τελευταίες εκλογές, η πρόβλεψη του Αν. Ελληνα έχει ήδη επιβεβαιωθεί. Ισως θα ήταν χρήσιμη αυτή η παρατήρηση και για τη σημερινή κυβέρνηση.

Τα εθνικά χρώματα του φόβου

Το δεύτερο βασικό συμπέρασμα της μελέτης του Αντώνη Ελληνα για την ακροδεξιά είναι ότι η προβολή από τα μέσα ενημέρωσης, η οποία είναι κρίσιμη για όλα τα νεοπαγή κόμματα, έχει ξεχωριστή σημασία για τα κόμματα της ακροδεξιάς.

Ο συγγραφέας διαπιστώνει, μάλιστα, ότι η προβολή της ακροδεξιάς από τα μέσα ενημέρωσης συχνά υπερβαίνει κατά πολύ την εκλογική της δύναμη. Εν μέρει αυτό συμβαίνει επειδή τα κόμματα της ακροδεξιάς εμφανίζονται ως προστάτες των συμφερόντων του «μέσου ανθρώπου» απέναντι σε μια πολιτική ελίτ που διαρκώς «συνωμοτεί εναντίον του». Ασφαλώς αυτές οι παρατηρήσεις ισχύουν ιδιαίτερα στη Ελλάδα, όπου είναι δυσδιάκριτα τα όρια μεταξύ πολιτικών εκπομπών λόγου και τηλεοπτικών σόου συνωμοτικής παραφιλολογίας.

«Για να κατανοήσει κανείς εντελώς τους λόγους που τα ΜΜΕ προβάλλουν τους ακροδεξιούς», προσθέτει ο Αν. Ελληνας, «είναι ωστόσο σημαντικό να συνυπολογίσει την εθνικιστική φύση του λόγου τους. Τα μέσα ενημέρωσης, και ιδιαίτερα όσα επιδιώκουν μεγάλη ακροαματικότητα, αξιοποιούν την υψηλή δημόσια απήχηση και τη συναισθηματική φύση του πολιτισμικού πλαισίου που χρησιμοποιούν οι ακροδεξιοί, μαζί με την απλουστευτική αναπαράσταση του πολιτικού κόσμου. Οπως το έθεσε ένας βετεράνος έλληνας ρεπόρτερ: "Ο φόβος, η ανασφάλεια και η μισαλλοδοξία πουλάνε καλά! Προσωποποιώντας το φόβο και ενοχοποιώντας συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες, τα ακραία επιχειρήματα αποκτούν πλατιά απήχηση. Η πλατιά απήχηση αυτών των επιχειρημάτων τους δίνει χώρο στα βραδινά δελτία... Η άκρα Αριστερά είναι διαφορετική. Μιλάει για φόβο, αλλά δεν τον προσωποποιεί. Και οπωσδήποτε δεν τον βάφει με τα εθνικά χρώματα"».

Η μελέτη του Αν. Ελληνα καταλήγει με ορισμένες εξαιρετικά επίκαιρες σκέψεις για την επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στην παραπέρα εξέλιξη του πολιτικού φαινομένου της σύγχρονης ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Ο συγγραφέας δεν συμμερίζεται την καθησυχαστική άποψη ότι η κρίση θα στρέψει τους πολίτες σε αναζήτηση άμεσων και παραδοσιακών στόχων, όπως η απασχόληση, η ανάπτυξη και η αναδιανομή του εισοδήματος. Βέβαια παραδέχεται ότι ακόμα και οι πιο ακραίες κριτικές φωνές κατά των κυβερνήσεων δύσκολα θα συμβιβάζονταν με την ιδέα να ανατεθεί στον Λεπέν, τον Βίλντερς, τον Καρατζαφέρη ή τον Ντεβίντερ η διαχείριση της κρίσης. Αλλά κατά την άποψή του η οικονομική κρίση θέτει ορισμένους ευρωπαίους πολιτικούς ενώπιον του πειρασμού να επαναφέρουν το αίτημα του εθνικού προστατευτισμού της οικονομίας.

Το επόμενο βήμα είναι να χρησιμοποιηθεί η κρίση για να δικαιολογήσει την υιοθέτηση σκληρότερων μέτρων κατά της μετανάστευσης και του πολιτικού ασύλου. Τέτοιου είδους μέτρα υιοθέτησαν παλιότερα ο Κολ και πρόσφατα ο Σαρκοζί για να κερδίσουν έδαφος από τα ακροδεξιά κόμματα.

Αλλά το σοβαρότερο για τον συγγραφέα είναι ότι αυτή η πολιτική έχει επικίνδυνες συνέπειες στην κοινωνική συνοχή: «Η πολιτικοποίηση των ζητημάτων εθνικής ταυτότητας υπονομεύει την κοινωνική ανεκτικότητα και συνοχή υποδεικνύοντας τους αλλοδαπούς ως την πηγή της κοινωνικοοικονομικής δυσανεξίας». Το αποτέλεσμα είναι να διευρύνεται το κοινωνικό χάσμα μεταξύ ημεδαπών και αλλοδαπών.

Και ταυτόχρονα, «η δημόσια ανακίνηση ζητημάτων εθνικής ταυτότητας νομιμοποιεί τους ακραίους ισχυρισμούς», ενώ «στα ζητήματα εθνικής ταυτότητας η διαφορά μεταξύ εθνικιστικών και πιο μετριοπαθών θέσεων είναι εύκολο να περάσουν απαρατήρητες», όπως συνέβη με το σύνθημα «βρετανικές δουλειές για Βρετανούς εργάτες» του Γκόρντον Μπράουν, που το υιοθέτησαν ασμένως οι ρατσιστές του British National Party.

Ο συγγραφέας υποδεικνύει και την πιθανή λύση στο πρόβλημα, προτείνοντας να αναζητηθεί για τους πολίτες της Δυτικής Ευρώπης μια νέα ταυτότητα, η οποία θα λαμβάνει υπόψη τις νέες δημογραφικές πραγματικότητες που έχουν δημιουργηθεί. Κι αυτή η νέα ταυτότητα, όπως εισηγήθηκε ο Χάμπερμας, θα στηρίζεται στην πίστη σε θεσμούς και αρχές της συνταγματικής δημοκρατίας και όχι, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα, στην ιδιαίτερη εθνική και ιστορική καταβολή καθενός.

Φυσικά η πρώτη προϋπόθεση για να υιοθετηθεί μια παρόμοια κατεύθυνση είναι να αφαιρεθεί από την ακροδεξιά η αμέριστη στήριξη των μαζικών μέσων ενημέρωσης που παίζουν για τους δικούς τους λόγους το ίδιο χαρτί του εθνικισμού και της μισαλλοδοξίας. Ούτε σ' αυτό το σημείο είναι ιδιαίτερα αισιόδοξος ο Αν. Ελληνας, αν δεν κινητοποιηθούν οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι και η κοινωνία των πολιτών απέναντι στην τάση της διαρκώς επιταχυνόμενης εμπορευματοποίησης και συγκεντροποίησης του κλάδου.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

Antonis Α. Ellinas

«The Media and the Far Right in Western Europe. Playing the Nationalistic Card» (Cambridge University Press, Νέα Υόρκη)

Απόσταγμα επιτόπιας έρευνας σε τέσσερις χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, η μελέτη αυτή εισάγει νέα δεδομένα στην ανάλυση των κομμάτων της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς. Την εισαγωγή του βιβλίου, όπου συνοψίζονται τα βασικά στοιχεία της προβληματικής, μπορεί κανείς να διαβάσει στον ιστότοπο του εκδότη (http://www.cambridge.org)

«Chaotic but Popular? Extreme-Right Organisation and Performance in the Age of Media Communication»(Journal of Contemporary European Studies, Vol. 17, Νο 2, Αύγουστος 2009)

Οι επιδόσεις των κομμάτων της ακροδεξιάς σε σχέση με την οργανωτική τους συγκρότηση και τον βαθμό στήριξης από τα μέσα ενημέρωσης.

«Parties after Success: Why some radical right parties persist and others collapse» (Ανέκδοτη μελέτη, για την ετήσια συνάντηση της American Political Science Association, Βοστόνη, 28-31 Αυγούστου 2008)

Συγκριτική μελέτη της πορείας των κομμάτων της ακροδεξιάς σε σχέση με το πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται σε κάθε πολιτική συγκυρία.

«Phased out: Far right parties in Western Europe» (Comparative Politics, vol. 39, n. 3, Απρίλιος 2007)

Βιβλιοκριτική ορισμένων βασικών μελετών για την ακροδεξιά, όπου εκτίθεται η ιδιαίτερη προβληματική του συγγραφέα.

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ

ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ / ios@enet.gr Ο «ΙΟΣ» ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ: http://www.iospress.gr.  

http://works.bepress.com/antonis_ellinas/  

Ο ιστότοπος, που περιλαμβάνει επιλεγμένα έργα πανεπιστημιακών, φιλοξενεί και ορισμένες πρόσφατες μελέτες του Αντώνη Ελληνα.

http://michaelwillow.com/2010/01/11/akrodeksia/

Το αμάρτημα του πατρός μου: Νίκος Δαββέτας "Η εβραία νύφη"

Από τη Μ. Θεοδοσοπούλου, Εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 

Εργο του Τζόρτζιο ντε Κίρικο. Αποψη της Αθήνας, 1970

Νίκος Δαββέτας : Η εβραία νύφη

εκδόσεις Κέδρος, σ. 234, 14 ευρώ

Την τελευταία δεκαετία οι συγγραφείς επηρεάζονται όλο και περισσότερο από τις έρευνες των ιστορικών και τις αποκαλύψεις τους σε συνέδρια γύρω από την ιστορική μνήμη. Αυτός ο εναγκαλισμός έδωσε μεν αξιόλογα πεζογραφήματα, αλλά συχνά αποβαίνει παρακινδυνευμένος, ιδίως όταν αποκτά μόνιμο χαρακτήρα. Οπως και να έχει, ένα καλό παράδειγμα αποτελεί ο Εμφύλιος και ένα πιο πρόσφατο, η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης. Ιούνιο 2008 πραγματοποιήθηκε στη συμπρωτεύουσα το πρώτο συνέδριο με θέμα «Το Ολοκαύτωμα ως τοπική ιστορία: παρελθόν και παρόν μιας σύνθετης σχέσης». Εναν χρόνο αργότερα, φθινόπωρο 2009, κυκλοφόρησαν τα μυθιστορήματα της Ρέας Γαλανάκη, «Φωτιές του Ιούδα, στάχτες του Οιδίποδα», και του Νίκου Δαββέτα, καθώς και η νουβέλα της Λουκίας Δέρβη «Ομπρέλες στον ουρανό». Και τα τρία επαναφέρουν στο πεδίο της πεζογραφίας τούς Θεσσαλονικιούς Εβραίους, όχι ως στερεότυπες φιγούρες, αλλά ως ανθρώπους διαφορετικής και βαθιάς κουλτούρας. Ετσι, η μέχρι τώρα εικόνα του παθητικού θύματος ανατρέπεται και η ενδοχώρα της τοπικής κοινότητας κατά τον αφανισμό της την περίοδο της Κατοχής, αρχίζει να φωτίζεται κατ' άλλον τρόπο, πιο γλυκό. Το Συνέδριο της Θεσσαλονίκης ήταν ενταγμένο σε σειρά συνεδρίων για τη μελέτη του Εμφυλίου και γενικότερα της δεκαετίας του 1940. Σε αντιστοιχία, τα δύο μυθιστορήματα, με μακριές αναδρομές στο παρελθόν, μοιράζονται θεματικά ανάμεσα στον Εμφύλιο και στις τύχες των Εβραίων. Ενώ, στο παρόν της αφήγησης είναι εμφανής η συγγραφική προσπάθεια να διαχωριστούν οι Εβραίοι από τις κατά καιρούς αντιδράσεις που γεννά η αραβοϊσραηλινή διένεξη.

Ο Δαββέτας εκδίδει το τέταρτο βιβλίο του από το 2002, που πρωτοεμφανίστηκε στην πεζογραφία. Μετά μια συλλογή διηγημάτων, μια νουβέλα κι ένα μυθιστόρημα, παρουσιάζει ένα δεύτερο μυθιστόρημα, σημειώνοντας καθυστέρηση ενός χρόνου σχετικά με την ανά διετία έκδοση βιβλίου, που εξαρχής καθιέρωσε. Και στα τέσσερα βιβλία πρωταγωνιστεί ο ίδιος ήρωας. Πρόκειται για έναν δημοσιογράφο που παρακολουθεί ηλικιακά τον συγγραφέα. Ηδη, από το προηγούμενο μυθιστόρημα, είναι χωρισμένος και ο μόνος, εν ζωή, στενός συγγενής του είναι ο μεγαλύτερος αδελφός του. Προβάλλει σαν ένας μοναχικός χαρακτήρας, εσωστρεφής και φύσει απαισιόδοξος, με κάποιο χρόνιο πρόβλημα υγείας, που τον κάνει ακόμη πιο κατηφή. Το πρόβλημα υγείας, όπως και οι χρονολογίες θανάτου των γονιών του ποικίλλουν από βιβλίο σε βιβλίο, προσαρμοζόμενες στις εκάστοτε μυθοπλαστικές επιταγές. Η μητέρα του έχει πεθάνει από καρκίνο. Το παρελθόν της, με ιστορίες από τα Δεκεμβριανά, είναι το θέμα της νουβέλας. Ο πατέρας του είχε πεθάνει νωρίτερα από συμφόρηση. Ονόματι Γιώργος, από αριστερή οικογένεια, υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία στη Μακρόνησο και άνοιξη του 1949 βρέθηκε στον Κυβερνητικό Στρατό να μάχεται, τον Μάρτιο, στο Καϊμακτσαλάν και τον Απρίλιο, στην Πυρσόγιαννη του Γράμμου.

Μέρος της ιστορίας τού πατέρα του την αφηγείται στο προηγούμενο μυθιστόρημα. Σύμφωνα με το πρόσφατο, ο ήρωας δεν ενδιαφέρθηκε για το παρελθόν τού πατέρα του, όταν εκείνος πέθανε στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης, ούτε είκοσι χρόνια αργότερα, όταν έμαθε πως τους είχε αφήσει κληρονομιά ένα κτήμα στον τόπο καταγωγής τους, την Ολυμπία Ηλείας. Τότε, συγκεκριμένα το 1996, είχε αρκεστεί να το περιφράξει, φοβούμενος τους καταπατητές. Ούτε, όμως, το 2003, που πέθανε η μητέρα του. Ενδιαφέρθηκε 12 χρόνια μετά, το 1996 (τυπογραφικό λάθος αντί για 11), δηλαδή στο παρόν της τρέχουσας αφήγησης, που εκτυλίσσεται στη διάρκεια του 2007. Παραδόξως, ο λόγος του ξαφνικού ενδιαφέροντος είναι ένας καινούριος έρωτας, για μια γυναίκα ετών 39, που γνώρισε το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς και το άλλο πρωί ξύπνησε στο κρεβάτι της. Εκείνη μιλούσε συνέχεια για τον πατέρα της. Οπότε κι αυτός, πλησιάζοντας πια τα πενήντα, συνειδητοποίησε ότι αγνοούσε «ποιος ήταν ο πατέρας του». Αρχίζει τότε μια διπλή αναζήτηση για να γνωρίσει αφενός τον πατέρα του και αφετέρου την καλή του, μέσω του πατέρα της.

Ετσι στήνεται ένα δεύτερο μυθιστόρημα αποσπασματικής μορφής. Στο προηγούμενο, που τοποθετείται το 1999, η αιτιολογία για τη συγκέντρωση μαρτυριών είναι ένα αφιέρωμα περιοδικού για τα 50 χρόνια από τη λήξη του Εμφυλίου. Στο πρόσφατο, οι αφηγήσεις διαφορετικών προσώπων αυτονομούνται σε ιδιαίτερα κεφάλαια ή και υποκεφάλαια. Τρεις μιλούν για τον πατέρα του ήρωα, καλύπτοντας διαφορετικές περιόδους της ζωής του: ο αδελφός του, που ήταν μαζί του στην εξορία και τον στρατό, ο γαμπρός του, συνεταίρος του στη χαρτοποιία, που έστησε τα μεταπολεμικά χρόνια, κι ένας παραγιός της επιχείρησης, που καζάντισε στη Γερμανία. Και, αντίστοιχα, τρεις για τον πατέρα της καλής του, εκτός από την ίδια: ο ψυχαναλυτής της, η εξαδέλφη του ψυχαναλυτή και ένας γερμανός αθλητίατρος, που την προπονούσε. Θεσσαλονικείς Εβραίοι οι δύο πρώτοι, δίνουν μια γενικότερη όψη της εβραϊκής κοινότητας. Αυτές οι εκατέρωθεν μαρτυρίες παρατάσσονται άτακτα, ενσωματωμένες στην αφήγηση του ήρωα, που ανακαλεί αναμνήσεις και μηρυκάζει πεισιθάνατες σκέψεις. Εκτός από κάποιες σκηνές ερωτικής συνεύρεσης, η σχέση τους, και η μέσα από αυτήν σκιαγράφηση των δύο χαρακτήρων, μένει εκτός μυθιστορήματος. Ο ήρωας συνοψίζει τον δεσμό τους κάπως δραματικά με τη φράση: Μας ένωσε «η θλίψη που ο καθένας κουβαλούσε στους ώμους του αγόγγυστα, με αξιοπρέπεια, ελπίζοντας μια μέρα να ενώσει τα κομμάτια του μες στην τήξη των συναισθημάτων».

Η διάθεση προς τους τραγικούς τόνους δηλώνεται ήδη από το μότο του μυθιστορήματος: «Η ιστορία μας είναι σαν μια βουλωμένη λεκάνη τουαλέτας. Τραβάμε και ξανατραβάμε το καζανάκι, αλλά τα σκατά πάντα επιπλέουν». Είναι δάνειο από τον Γκίντερ Γκρας, που μεταγράφεται κάπως βεβιασμένα από τη γερμανική στην ελληνική πραγματικότητα. Πάντως, στην τουαλέτα εκτυλίσσεται η εναρκτήρια σκηνή, που εισάγει στους δύο βασικούς θεματικούς πυρήνες: τη νευρική ανορεξία της ηρωίδας και το βεβαρημένο παρελθόν του πατέρα της. Συνεργάτης των Γερμανών στην Κατοχή ο τελευταίος, πλούτισε με τις περιουσίες των εκτοπισθέντων Εβραίων. Ανορεξική η κόρη, σαν εκείνες από τον κόσμο των μοντέλων και της σόου μπίζνες, λογοτεχνικά στοιχίζεται δίπλα σε εκείνη του Ηλία Μαγκλίνη, στη νουβέλα «Η ανάκριση». Μετράμε, δηλαδή, δύο ανορεξικές ηρωίδες στην πρόσφατη πεζογραφία. Ωστόσο, καμία από τις δύο δεν επιζητά το τέλειο σώμα, αλλά διαφυγή ή αντίβαρο στο ψυχολογικά δυσβάσταχτο πατρικό φορτίο. Στο μυθιστόρημα του Δαββέτα προβάλλεται η συνήθης αιτιολογία της σεξουαλικής κακοποίησης, που έρχεται ως συμπλήρωμα της εικόνας του πατέρα τέρατος, με το τρισυπόστατο χαρακτηριστικό: γερμανόφιλος, παρακρατικός, αιμομίκτης. Εν ολίγοις, ο απόλυτα κακός.

Παρά τον τίτλο του μυθιστορήματος, η ηρωίδα δεν είναι Εβραία. Ταυτίζεται, όμως, με τα θύματα του πατέρα της και φαντασιώνει τον εαυτό της σαν μία από τις πολλές νιόπαντρες εβραιοπούλες των γερμανικών στρατοπέδων. Είναι κι αυτή, αλλά κατά φαντασία, μια «μαύρη νύφη», όπως εκείνη στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Νίνας Ναχμία-Κοκαλίδου, που παντρεύτηκε τον αγαπημένο της Αλβέρτο και μετά βρέθηκε στο στρατόπεδο. Ο τίτλος του Δαββέτα παραπέμπει στον γνωστό πίνακα του Ρέμπραντ, έναν από τους πολλούς, που εμπνεύστηκε από τη Βίβλο. Οπως και στο προηγούμενο μυθιστόρημά του, η ζωγραφική κρατάει και πάλι ένα μερίδιο. Ο ήρωας, η καλή του και ο ψυχαναλυτής αναμειγνύουν στις συζητήσεις τους τρεις πίνακες του Ρέμπραντ. Ο σχολιασμός τους αντανακλά πρόσφατες ερμηνείες, που φαίνεται να υπερβάλλουν στην προσπάθεια να βγάλουν συμπεράσματα για τον εβραϊσμό στο έργο του ολλανδού ζωγράφου. Γενικότερα, είναι εμφανής η προσπάθεια ενσωμάτωσης στις επιμέρους αφηγήσεις καινούριων δεδομένων, όπως, για παράδειγμα, όσα αποκαλύφθηκαν στο πρόσφατο συνέδριο της Θεσσαλονίκης για τη δράση της Υπηρεσίας Διαχείρισης Εβραϊκών Περιουσιών ή και όσα γράφτηκαν στις εφημερίδες στα τέλη του 2007 σχετικά με τα ναζιστικά Αρχεία του Μπαντ Αρολζεν. Ας υπενθυμίσουμε εδώ ότι 11 χώρες, μεταξύ τους και η Ελλάδα, είχαν συστήσει το 1955 Σώμα διαχείρισης των εν λόγω Αρχείων. Επίσης, ότι η χώρα μας, φθινόπωρο του 2007, συνυπέγραψε την κατάργηση του απορρήτου κατόπιν «αιτήματος» των ΗΠΑ, οι οποίες, ως επικεφαλής, ζητούσαν τη δημοσιοποίησή τους για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του κύματος αμφισβήτησης του Ολοκαυτώματος. Πιστεύουμε, τελικά, πως αυτές οι πολλαπλές προσλαμβάνουσες του συγγραφέα λειτουργούν σε βάρος της μυθοπλασίας. Πρόκειται για πολλαπλής εστίασης αφήγηση, με πληθώρα αναφορών, συνδηλώσεων, υπαινιγμών κ.λπ. Ισως να μας υπερβαίνει ως μυθιστόρημα. Ωστόσο, δεν αποκλείεται μέσα σε αυτό το πλέγμα αμφίσημων νύξεων και αναφορών να χάνεται το μυθιστορηματικό παιχνίδι. Εχουμε, πάντως, την εντύπωση ότι, ώς έναν βαθμό, θα συμφωνούσε μαζί μας και ο ολλανδός Δάσκαλος, που εν μέρει εμπνέει τον συγγραφέα. Οτιδήποτε στον ζωγραφικό χώρο εκείνος το θεωρούσε ως μη απαραίτητο, το άφηνε στη σκιά, φωτίζοντας μόνο μερικές όψεις, μάλιστα από μία εστία φωτός. Φαίνεται, όμως, ότι εκείνος είναι ανεπίκαιρος ή, ακριβέστερα, παρωχημένος Δάσκαλος. Σήμερα έχουμε άλλους, μετανεωτερικούς.