Τετάρτη 24 Φεβρουαρίου 2010

Στο Λίβερπουλ με τον Τζον Λένον

Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ (venardu@enet.gr), Εφημερίδα Ελευθεροτυπία

Αν ζούσε σήμερα ο Τζον Λένον, θα γινόταν 70 χρόνων. Τριάντα χρόνια μετά το θάνατό του, η ταινία «Ολοι θέλουν λίγη αγάπη», που προβάλλεται την Πέμπτη, εστιάζει στα νεανικά του χρόνια.
Υποψήφια για τέσσερα βραβεία BAFTA, η 43χρονη Αγγλίδα Σαμ Τέιλορ Γουντ δεν ενδιαφέρεται για την περίοδο των Μπιτλς. Αλλά για μια άγνωστη περίοδο της ζωής του διάσημου τραγουδοποιού: την εφηβεία του στο Λίβερπουλ, την εγκατάλειψή του από τη μητέρα του στην ηλικία των πέντε και τον ρόλο που διαδραμάτισε η θεία του (Κριστίν Σκοτ Τόμας) που ουσιαστικά τον μεγάλωσε.
Μιλάμε βέβαια για μια ταινία μυθοπλασίας, σε σενάριο του Ματ Γκρίνχαλγκ (ο οποίος βραβεύτηκε για τη βιογραφία των Joy Division). Δεν πρόκειται, όμως, για μια μουσική βιογραφία. Η σκηνοθέτρια, διακεκριμένη εικαστικός, έσκυψε περισσότερο στον ψυχισμό του μικρού Λένον, τον οποίο ενσαρκώνει ο 20χρονος Ααρόν Τζόνσον. Ο ηθοποιός, παρά τη διαφορά ηλικίας, είναι αρραβωνιασμένος με τη σκηνοθέτρια -περιμένουν μάλιστα το πρώτο τους παιδί.
Ο νεαρός Τζον ήταν ένα όμορφο ατίθασο αγόρι, με τσαμπουκά, μεγάλο «κόλλημα» με τον Ελβις (τον οποίο κόπιαρε και εμφανισιακά), επιτυχίες με τα κορίτσια και προβλήματα στο σχολείο. Αλλο τώρα αν δύσκολα τον φαντάζεται κανείς σήμερα να αποβάλλεται γιατί τον έπιασαν με... «τσόντα».
Σύμφωνα με το σενάριο, την αγάπη του αυτή για το ροκ εν ρολ του την ενέπνευσε η πραγματική του μητέρα (Αν Μαρί Νταφ) που μια μέρα, αίφνης, εμφανίστηκε ξανά στη ζωή του: μια γυναίκα επιπόλαιη, αλλά γεμάτη ενθουσιασμό για τη ζωή, που έπαιζε μπόνγκο, χόρευε και τραγουδούσε. Και είναι ενδιαφέρων ο τρόπος που στο φιλμ η σταδιακή μύηση του Λένον στη μουσική συνδέεται απόλυτα με την «εξερεύνηση» της άγνωστης αυτής νεαρής μάνας που έχει κάνει άλλη οικογένεια. Και όμως, τον διεκδικεί με πάθος χρησιμοποιώντας για όπλο τη μουσική. Η σύγκρουση άλλωστε της ταινίας (που στο τέλος κορυφώνεται δραματικά) περιστρέφεται γύρω από την κόντρα της «μάνας» που τον έγκατέλειψε και της θείας που τον μεγάλωσε. Η Κριστίν Σκοτ Τόμας ενσαρκώνει εκπληκτικά την αυστηρή και συγκρατημένη αυτή γυναίκα, που όμως θα του αγοράσει την πρώτη του κιθάρα (και αργότερα, για να τον τιμωρήσει, θα την πουλήσει...). «Δεν είναι και Μπαχ, βέβαια...», του λέει χαμογελώντας. Αυτή, άλλωστε, τον μυεί στην κλασική μουσική.
Ο Λένον εμφανίζεται τόσο φανατισμένος με το ροκ εν ρολ ώστε μια μέρα κλέβει κάτι δισκάκια. Κι όταν διαπιστώνει πως πρόκειται για τζαζ, τα πετά επιδεικτικά στη θάλασσα. Οσα απομένουν τα ανταλλάσσει με τα μπλουζ του Σκρίμιν Τζέι Χόκινς. Γρήγορα φτιάχνει το πρώτο του γκρουπάκι: τους Quarrymen. Λίγο αργότερα θα γνωρίσει τον Πολ ΜακΚάρτνεϊ: ένα ευαίσθητο αγόρι, ορφανό από μάνα, που γυρνάει την πλάτη στους εφηβικούς τσαμπουκάδες και ενδιαφέρεται μόνο για τη μουσική. Τα «Σκαθάρια» πλησιάζουν. Ομως η λέξη Μπιτλς δεν ακούγεται ούτε μία φορά στην ταινία... *


Σημείωση: Σημαντική ταινία για την ακτιβιστική δράση του Τζον Λένον στις ΗΠΑ είναι και η ταινία US vs Τζον Λένον, που περιγράφει την πορεία του Τζον Λένον στις ΗΠΑ μέχρι το θάνατό του.  Την περίοδο αυτή εντείνονται  τα κινήματα των νέων και των αφροαμερικανών που χαρακτηρίζουν τη δεκαετία του 70, ενέντια στον πόλεμο, τη βία και τις φυλετικές διακρίοσεις. Πολλά  από τα πρόσωπα που ενεργοποιούνται αυτή την περίοδο όπως ακτιβιστές, αρχηγοί των Μαύρων Πάνθηρων, πρωταγωνιστές των αγώνων των φοιτητών αλλά και μουσικοί δίνουν τη δική τους οπτική πλευρά στον αγώνα του Τζον Λένον ενάντια στην κρατική εξουσία των ΗΠΑ. Η αντίδραση του κράτους μέσω των δομών εξουσίας χαρακτηρίζεται σαν αναβίωση του μακαρθισμού της δεκαετίας του 50, με διώξεις, απελάσεις, εκφοβισμούς. Αντίστοιχη έξαρση αμερικάνικου εθνικισμού θα έχουμε και στις δεκαετίες 90 και μετέπειτα με την έξαρση της ισλαμοφοβίας, τη δημιουργία "εχθρών" και τους πολέμους σε Βαλκάνια, Ιράκ και Αφγανιστάν κυρίως. Είναι χαρακτηριστικό ότι η μουσική και οι μουσικοί θα αποτελέσουν πάλι ένα πεδίο όπου η εξουσία θα το θεωρήσει εθχρικό και θα προχωρήσει σε λίστες απαγορευμένων τραγουδιών και μουσικών.

«Αμερική εναντίον Τζον Λένον» των Ντέιβιντ Λιφ και Τζον Σάινφελντ

Οποιος καταφέρει να μετρήσει τις μαύρες σελίδες της αμερικανικής πολιτικής θα γραφεί στο βιβλίο του Γκίνες! Αυτό το μεγάλο κράτος, ιδιαίτερα μετά το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν τηρεί ούτε τους στοιχειώδεις αστικοδημοκρατικούς κανόνες. Η μια αυθαιρεσία μετά την άλλη. Στο στόχαστρό της είναι άλλοτε χώρες, άλλοτε ολόκληρες περιοχές του κόσμου (Ασία, Αφρική), άλλοτε πολιτικοί αρχηγοί, άλλοτε καλλιτέχνες. Θύμα αυτής της σχιζοφρένειας και ο Τζον Λένον!
Η δεκαετία 1966-1976 ήταν μια καυτή δεκαετία για την Αμερική. Ο πόλεμος του Βιετνάμ την είχε εκθέσει ανεπανόρθωτα στα μάτια της ανθρωπότητας, η οποία διαδήλωνε σε βάρος της. Στο εσωτερικό, μεγάλες ομάδες του πληθυσμού, εκατομμύρια άνθρωποι, διαδήλωναν και αυτοί σχεδόν σε καθημερινή βάση. Ολο αυτό το κίνημα, βέβαια, δεν άφησε ασυγκίνητους και τους καλλιτέχνες. Και τον Τζον Λένον, φυσικά.
Ο Τζον Λένον δεν ήταν Αμερικανός (ήταν Βρετανός), ζούσε όμως στην Αμερική. Και είχε ενώσει - και αυτός - τις δυνάμεις με το παγκόσμιο, αλλά και το αμερικανικό φιλειρηνικό κίνημα. Στις μεγάλες διαδηλώσεις της Αμερικής, τόσο αυτός, όσο και η γυναίκα του (Γιόκο Ονο) βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή. Δίπλα στην Αντζελα Ντέιβις, τον Μπόμπι Σιλ κ.ά.
Η αμερικανική κυβέρνηση για να φιμώσει τους Αμερικανούς πολίτες είχε εφαρμόσει τις γνωστές μεθόδους: Μαύρες λίστες, συκοφαντίες, απολύσεις από την εργασία, υποκλοπές συνομιλιών, πλαστές κατηγορίες, ανακρίσεις κλπ. Για τους ξένους, όπως ο Τζον Λένον και η γυναίκα του, εκτός από τα παραπάνω, υπήρχε και η απέλαση!
«Εως τις 15-3-1972, πρέπει να έχετε εγκαταλείψει τις ΗΠΑ», έλεγε η «ειδοποίηση», που ρίχτηκε κάτω από την πόρτα του ζευγαριού. Αυτή η «ειδοποίηση» στάθηκε η αφορμή για την έναρξη του ανοιχτού πολέμου ανάμεσα στην τότε αμερικανική κυβέρνηση (Νίξον) και τον Τζον Λένον. Αυτόν, ακριβώς, τον ανοιχτό πόλεμο μας παρουσιάζει το ντοκιμαντέρ των Ντέιβιντ Λιφ - Τζον Σάινφελντ. Από τη μια η αμερικανική κυβέρνηση με όλα της τα όργανα, CIA, FBI, Τμήμα Αλλοδαπών, Δικαστήρια κλπ. και από την άλλη ο Τζον Λένον, η Γιόκο Ονο και οι φίλοι τους. Από τη μια υπήρχε η απαίτηση να σιωπήσει ο καλλιτέχνης και από την πλευρά του καλλιτέχνη και των φίλων του να σταματήσει ο πόλεμος στο Βιετνάμ και να γυρίσουν πίσω ζωντανοί οι Αμερικανοί φαντάροι.
Η τελική κατάληξη σε σχέση και με τον Τζον Λένον, όπως και με δεκάδες άλλους αγωνιστές άλλωστε, γνωστή! Στις 8 Δεκέμβρη του 1980 και ενώ ο καλλιτέχνης είχε αποσυρθεί από τη δημοσιότητα και όλα έδειχναν ότι είχαν ησυχάσει, ο Μαρκ Ντέιβιντ Τσάπμαν εκτέλεσε εν ψυχρώ τον Τζον Λένον έξω από την πόρτα του σπιτιού του!
Ενδιαφέρον ντοκιμαντέρ, επίκαιρο και διδακτικό! Η Αμερική πάλι σήμερα έχει εξοργίσει ολόκληρο τον κόσμο. Πάλι χρησιμοποιεί τις γνωστές, για τους Αμερικανούς, μεθόδους και πάλι τις πρόσθετες μεθόδους για τους ξένους που διαμαρτύρονται. Το σημερινό φιλειρηνικό κίνημα, βέβαια, δε βρίσκεται στην κορύφωση που βρισκόταν στη δεκαετία του 1966-1976. Πολλά, όμως, δείχνουν ότι προς τα εκεί οδεύει! Αυτό δείχνουν, ανάμεσα στα άλλα, οι σπασμωδικές κινήσεις και της σημερινής κυβέρνησης των ΗΠΑ και των οργάνων της (CIA, FBI, Τμήμα Αλλοδαπών, Δικαστήρια κλπ.), που είναι όμοιες με αυτές της τότε κυβέρνησης. Και είναι σίγουρο πως κάποιος καινούριος Τζον Λένον θα ξεχωρίσει και πάλι και κάποιος καινούριος Τσάπμαν θα ξαναπυροβολήσει. Η χώρα αυτή, δυστυχώς, δε διδάσκεται από τα λάθη της.
Ο Τζον Λένον προερχόταν από φτωχή και διαλυμένη οικογένεια. Από το 1957 μέχρι το 1960 συμμετείχε σε διάφορα μικρά συγκροτήματα. Το 1960 δημιουργήθηκαν οι «Μπιτλς», οι οποίοι γνώρισαν παγκόσμια φήμη. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1970, το συγκρότημα διαλύεται. Ο Τζον Λένον συνέχισε μονάχος του. Στο μεταξύ είχε γνωρίσει την Γιόκο Ονο, μια πολιτικοποιημένη καλλιτέχνιδα, η οποία τον βοήθησε να ωριμάσει και πολιτικά. Μαζί της, πια, έγινε ένας ακόμα πιο χρήσιμος άνθρωπος και καλλιτέχνης. Η σφαίρα, λοιπόν, που τον σημάδεψε ήξερε ποιον σκότωνε!
Στην ταινία, πέρα από τις πολιτικές, καλλιτεχνικές και προσωπικές δραστηριότητες του Λένον, ακούγονται και μια σειρά εξαιρετικά τραγούδια. Τραγούδια που υμνούν τον έρωτα, τη φιλία, την ειρήνη!


Τα τραγούδια στην πυρά του νεομακαρθισμού

Στην πυρά! Μπορεί ο νεομακαρθισμός, που επιβλήθηκε στις ΗΠΑ να μη χρησιμοποίησε τη φράση της Ιεράς Εξέτασης για να συνοδέψει τη μαύρη λίστα των απαγορευμένων τραγουδιών - ίσως επειδή ακόμα και αυτή η λέξη «φωτιά» τείνει ν' απαγορευτεί. Στην πυρά όμως ρίχνει δεκάδες τραγούδια, που τα τοποθετεί σε «μπλακ - λιστ», αποδεικνύοντας πως ο παραλογισμός δεν έχει όρια. Στην πυρά, ο «Υπέροχος κόσμος» του Αρμστρονγκ, το «Ιμάτζιν» του Λένον, τραγούδια των «Μπιτλς», των «Ανιμαλς», του Φιλ Κόλινς, του Ντίλαν, του Γκάμπριελ, ακόμη και των τροβαδούρων Σάιμον και Καρφάνγκελ...
Και αυτά βρίσκονται στον κατάλογο με τα 150 απαγορευμένα κομμάτια, που απεστάλη σ' όλους τους σταθμούς της χώρας της «ελευθερίας», προκειμένου να μην τα μεταδίδουν από τη συχνότητά τους. Στην πρώτη θέση, βέβαια, της τραγουδοαπαγόρευσης βρίσκονται οι «Rage Against the Machine», καθώς οι σύγχρονοι ιεροεξεταστές απαγόρευσαν όλα ανεξαιρέτως τα τραγούδια του συγκροτήματος. Να σημειωθεί ότι στους «συνήθεις υπόπτους» για το «αμερικάνικο όνειρο», κατατάσσονται και πολλοί καλλιτέχνες, που λίγο - πολύ αυτό το «όνειρο» υπηρέτησαν (λ.χ., Σινάτρα). Και η απλούστερη εννοιολογικά χρήση των λέξεων φωτιά, θάνατος, πτήσεις, καταστροφή, αρκεί για να αποτελέσει το «κριτήριο» κατάταξης των τραγουδιών στη μαύρη λίστα των αμερικανικών καναλιών... Κατά τη «λογική» των συντακτών του καταλόγου, κάθε τραγούδι που περιέχει μια από αυτές τις λέξεις παραπέμπει στην πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στη Νέα Υόρκη!!!
Υπεύθυνο για τη σύνταξη αυτής της λίστας είναι το Clear Channel, το οποίο διαθέτει πάνω από 1.170 σταθμούς στις ΗΠΑ. Η λίστα της ντροπής, που αναμφίβολα αποτελεί ντοκουμέντο παράνοιας, είναι η εξής:
AC/DC: Shot Down In Flames, Shoot To Thrill, Dirty Deeds, Highway To Hell, Safe In New York City, TNT, Hells Bells
Ad Libs: The Boy From New York City
Alice In Chains: Rooster, Sea Of Sorrow, Down In A Hole, Them Bone
Alien Ant Farm: Smooth Criminal
Animals: We Gotta Get Out Of This Place
Louis Armstrong: What A Wonderful World
Bangles: Walk Like An Egyptian
Barenaked Ladies: Falling For The First Time
Fontella Bass: Rescue Me
Beastie Boys: Sure Shot, Sabotage
Beatles: A Day In The Life, Lucy In The Sky With Diamonds, Ticket To Ride, Obla Di, Obla Da
Pat Benatar: Hit Me with Your Best Shot, Love Is A Battlefield
Black Sabbath: War Pigs, Sabbath Bloody Sabbath, Suicide Solution
Blood, Sweat & Tears: And When I Die
Blue Oyster Cult: Burnin' For You
Boston: Smokin
Brooklyn Bridge: Worst That Could Happen
Arthur Brown: Fire
Jackson Browne: Doctor My Eyes
Bush: Speed Kills
Chi - Lites: Have You Seen Her
Dave Clark Five: Bits And Pieces
Petula Clark: A Sign Of The Times
The Clash: Rock The Casbah
Phil Collins: In the Air Tonight
Sam Cooke: Wonder World
Creedence Clearwater Revival: Travelin' Band
Cult: Fire Woman
Bobby Darin: Mack The Knife
Skeeter Davis: End Of The World
Neil Diamond: America
Dio: Holy Diver
Doors: The End
Drifters: On Broadway
Drowning Pool: Bodies
Bob Dylan: Knockin' On Heaven's Door
Everclear: Santa Monica
Shelly Fabares: Johnny Angel
Filter: Hey Man, Nice Shot
Foo Fighters: Learn To Fly
Fuel: Bad Day
Peter Gabriel: When You're Falling
Gap Band: You Dropped A Bomb On Me
Godsmack: Bad Religion
Norman Greenbaum: Spirit In The Sky
Green Day: Brain Stew
Guns 'N' Roses: Knockin' On Heaven's Door
Happenings: See You In September
Jimi Hendrix: Hey Joe
Herman's Hermits: Wonder World
Hollies: He Ain't Heavy, He's My Brother
Buddy Holly & the Crickets: That'll Be The Day
Jan & Dean: Dead Man's Curve
Billy Joel: Only The Good Die Young
Elton John: Benny & The Jets, Daniel, Rocket Man
Judas Priest: Some Heads Are Gonna Roll
Kansas: Dust In The Wind
Carole King: I Feel The Earth Move
Korn: Falling Away From Me
Lenny Kravitz: Fly Away
Led Zeppelin: Stairway To Heaven
John Lennon: Imagine
Jerry Lee Lewis: Great Balls Of Fire
Limp Bizkit: Break Stuff
Local H: Bound For The Floor
Los Bravos: Black Is Black
Lynyrd Skynyrd: Tuesday's Gone
Dave Matthews Band: Crash Into Me
Paul McCartney & Wings: Live And Let Die
Barry McGuire: Eve Of Destruction
Don McLean: American Pie
Steve Miller: Jet Airliner
Megadeth: Dread And The Fugitive, Sweating Bullets
John Mellencamp: Crumbling Down, I'm On Fire
Martha & the Vandellas: Nowhere To Run, Dancing In The Streets
Metallica: Seek And Destroy, Harvester Or Sorrow, Enter Sandman, Fade To Black
Alanis Morissette: Ironic
Mudvayne: Death Blooms
Rick Nelson: Travelin' Man
Nena: 99 Luft Balloons/99 Red Balloons
Nine Inch Nails: Head Like A Hole
Oingo Boingo: Dead Man's Party
Paper Lace: The Night Chicago Died
John Parr: St. Elmo's Fire
Peter & Gordon: I Go To Pieces, A World Without Love
Peter, Paul, & Mary: Blowin' In The Wind, Leavin' On A Jet Plane
Tom Petty: Free Fallin'
Pink Floyd: Run Like Hell, Mother
P.O.D.: Boom
Elvis Presley: (You're The) Devil In Disguise
Pretenders: My City Was Gone
Queen: Another One Bites The Dust, Killer Queen Rage Against The Machine, all songs
Red Hot Chili Peppers: Aeroplane, Under The Bridge
R.E.M.: It's The End Of The World As We Know It
Rolling Stones: Ruby Tuesday
Mitch Ryder & the Detroit Wheels: Devil With The Blue Dress
Saliva: Click Click Boom
Santana: Evil Ways
Savage Garden: Crash And Burn
Simon & Garfunkel: Bridge Over Troubled Water
Frank Sinatra: New York, New York
Slipknot: Left Behind, Wait And Bleed
Smashing Pumpkins: Bullet With Butterfly Wings
Soundgarden: Blow Up The Outside World, Fell On Black Days, Black Hole Sun
Bruce Springsteen: I'm On Fire, Goin' Down, War
Edwin Starr: War
Steam: Na Na Na Na Hey Hey
Cat Stevens: Peace Train, Morning Has Broken
Stone Temple Pilots: Big Bang Baby, Dead And Bloated
Sugar Ray: Fly
Surfaris: Wipeout
System Of A Down: Chop Suey!
Talking Heads: Burning Down the House
James Taylor: Fire And Rain
Temple Of The Dog: Say Hello To Heaven
Third Eye Blind: Jumper
Three Degrees: When Will I See You Again
3 Doors Down: Duck and Run
311: Down Tool: Intolerance
Tramps: Disco Inferno
U2: Sunday Bloody Sunday
Van Halen: Jump, Dancing In The Streets
J. Frank Wilson: Last Kiss
Yager & Evans: In The Year 2525
Youngbloods: Get Together
Zombies: She's Not There.

Πηγή: Εφημερίδα Ριζοσπάστης

Δεν υπάρχουν σχόλια: