Πάμε σαν άλλοτε

Διάβασα τις αναρτήσεις των συμφοιτητών μου και παρακολούθησα αρκετές ώρες τηλεοπτικών ειδήσεων και αναλύσεων για την εκδήλωση ενός κοινωνικού φαινομένου από την ώρα που ο θάνατος του Αλέξη δρομολόγησε μια αλληλουχία δράσεων που δεν μπορούσε, απ' ότι φάνηκε να ελεγχούν από την κρατική εξουσία αλλά και να κατανοηθούν από την κοινωνία. Είναι γεγονός ότι όλα τα ΜΜΕ (έντυπα και ηλεκτρονικά) συμφώνησαν στην έννοια του κοινωνικού φαινομένου των διαδηλώσεων αποσιωπώντας όμως συστηματικά κια κάποιες φορές συσκοτίζοντας εντέχνως τα πραγματικα αίτια. Σαφώς η αφορμή ήταν η δολοφονία του Αλέξη, αλλά ήταν θέμα χρόνου η εκδήλωση των αντιδράσεων από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες που συνοστίζοναι στις παρυφές της καθωσπρέπει κοινωνίας μας. Είναι σαφές ότι η κοινωνία μας αιφνιδιάστηκε από την πραγματικότητα που υπήρχε κια υπάρχει πλάι μας αλλά σκόπιμα την αγνοούμε.

Στην αγνόηση των πραγματικών κοινωνικών διαστάσεων συμβάλλουν καταλυτικά τα ΜΜΕ είτε απεικονίζοντας ένα κόσμο που φαντασιακά προβάλλει τις επιθυμίες μας στα πλαίσια ενός καταναλωτικού κόσμου είτε κατακλύζοντας μας με εικόνες - σκηνές τριτοκοσμικές ώστε συνειρμικά να αισθανθούμε ασφάλεια στο δικό μας κοινωνικό περιβάλλον, αποδοχή των όσων γίνονται αδιαφορώντας για την κρατική βία σε όλα τα επίπεδα αφού δεν μας αγγίζουν άμεσα σ' αυτή την στιγμή. Απόρροια της επίδρασης των ΜΜΕ είναι η καθήλωση στον "καναπέ" όπου ο κόσμος έρχεται σε μας περνώντας από τα φίλτρα που προκαθορίζουν τη στάση μας ακόμη και απέναντι σε τραγικά γεγονότα. Σίγουρα μέσα από τον καταιγισμό των τεευταίων ημερών υπήρξαν στιγμές όπου πέρασαν στιγμιαία εικόνες και δηλώσεις που δεν φιλτραρίστηκαν στα πλαίσια ενός σχεδιασμένου ελέγχου και αποτέλεσαν τελικά "παραφωνίες" στην ελεγχόμενη ροή εικόνων, αναλύσεων, προσώπων.

Ειδικά "παραφωνία" υπήρξε η εκπομπή "Ραδιο Αρβύλα" (Αντ1) όπου και τη Δευτέρα (8-12-08) αλλά και την Τετάρτη (10-12-08) έθιξαν κι έδειξαν κάποια σημεία που διαφοροποιούνταν ακόμα κι από εκπομπές του ίδιου ΜΜΕ. Ήταν σημαντικό να ακούς απόψεις που δεν υπόκεινταν σε έλεγχο από ΜΜΕ ή από πολιτικό φορέα δεν σκόπευαν σε οφέλη αλλά διατηρούσαν την προσωπική τους άποψη και κατέθεταν θέσεις που αποδομούσαν ένα συστηματικά κτισμένο μιντιακό λόγο που είχε σαφή στόχευση στην αποδυνάμωση και μετατόπιση της κοινής γνώμης σε θέματα που προκαλούσαν τα συντηρητικά ανακλαστικά του κοινού και επαναβεβαίωσης του κυρίαρχου κρατικού ρόλου.

Την Τρίτη 9-12-08 συμμετείχα στην πορεία στο Βόλο των φοιτητικών συλλόγων όπου συνέβησαν δράσεις κατά των συμβόλων της κρατικής εξοπυσίας στην πόλη. Σ' όλη τη διάρκεια αρκετός κόσμος συμμετείχε, παρακολουθούσε τα διαδραμματιζόμενα σε πολλές περιπτώσεις επιδοκιμάζοντας (ειδικά τις καταστροφές τραπεζών) ένδειξη ότι η καλυμμένη κρατική - οικονομική βία έχει πλήξει μεγάλο μέρος της κοινωνίας της μικρής μας πόλης. Καταστηματάρχες, που είχαν κατέβει για "περιφρούρηση" των μικρομάγαζων που μετά από λίγο χρόνο θα κλείσουν υποταγμένα στην οικονομική κρίση και την επέλαση των μεγάλων αλυσίδων, σχολίαζαν ειρωνικά την οικονομική βοήθεια των 28 δις. Σίγουρα τα ΜΜΕ πρόβαλαν επιλεγμένες σκηνές και σχολίασαν αντίστοιχα στοχεύοντας στον αποπροσανατολισμό τςη κοινής γνώμης. Αυτόκλητοι υπερασπιστές της τάξης βέβαια παρουσιάστηκαν στα πλαίσια μιας ενορχηστρωμένης πολιτικής παρέμβασης αλλά μπροστά στα μάτια του κόσμου δεν μπόρεσαν να "αναλάβουν" δράση.

Μίλησαμε με παιδιά που συμμετείχαν στο μπλοκ απέναντι από τα ΜΑΤ σε ένα άνισο αγώνα, νιώσαμε το τσούξιμο στα μάτια και την μύτη, από τα δακρυγόνα, που ήταν αισθητό και την επόμενη μέρα στην αγορά του Βόλου. Τα λόγια των παιδιών γεμάτα οργή για ότι έζησαν, ζουν και θα ζήσουν μας έδωσαν τα πιο πειστικά επιχειρήματα για μια ζωή που θα θέλαν να ζήσουν αλλά δεν θα ζήσουν.

Znet

Ο ακτιβισμός, ως έκφραση κοινωνικής οργάνωσης, πέρα από την "επίσημη" ιεραρχημένη κοινωνική οργάνωση που θεσμοποιιείται στα πλαίσια ενός έθνους - κράτους ή μιας σαφώς προσδιορισμένης ομάδας, μπορεί να θεωρηθεί εναλλακτικός τρόπος ζωής και δράσεων που στοχεύει σε προτεραιότητες συχνά "ασύμβατες" με τις επίσημες εξουσιαστικές πολιτικές. Ο λόγος που αναπτύσσεται από τα μέλη αυτών των ομάδων συχνλά ενοχλεί την επίσημη εξουσία ή τον προσεταιρίζονται ανάλογα με τις εκφάνσεις των πολιτικών τους. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Αλ Γκορ που κατά τη θητεία ως Αντιπροέδρουθ των ΗΠΑ οι πολιτικές που συνυπέγραψε ήταν καταστροφικές για το περιβλάλλον αλλά κατόπιν τιμήθηκε με το Βραβείο Νόμπελ για τη δράση στα θέματα πριβάλλοντος. Η "δεύτερη" αυτή δράση του, που στην πορεία της, προσέγγισε πολλούς ακτιβιστές και εναλλακτικούς πολίτες παγκόσμια μας δημιουργεί ερωτηματικά ως προς τους στόχους της. Αποτελεί γνήσιο δείγμα εναλλκτικού τρόπου πολιτικών για το περιβάλλον ή μιας σχεδιασμένης καμπάνιας εκτόνωσης του διαρκούς ογκούμενου κύματος πολιτών σε σχέση με το περιβάλλον;

Αντίστοιχα το Znet, η ονομάσία του από την ταινία Ζ του Κώτσα Γαβρά, αποτελεί ένα εναλλακτικό μέσο πληροφόρησης και δικτύωσης με μακρά πορεία συνεπούς λόγου αμφισβήτηης των εξουσιατικών πολιτικών που στρέφονται ενάντια σε πολίτες, περιοχές και το περιβάλλον. Αποτέλεσμα αυτών των θέσεων του ήταν η συστηματική προσπάθεια από τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ κλείσιμο του. Κυρίως η αντιπαράθεση σχετίζεται με την αντιπαράθεση που εκτυλίσσεται στο θέμα της παγκοσμιοποίησης και των πολιτικών που δημιουργούνται αντίστοιχα από τα παγκόσμια οικονομικά κέντρα που εδράζονται στις "προηγμένες" χώρες όπως η ομάδα του G8 και κυρίως στις ΗΠΑ.

Η εναλλακτική παρουσία του Znet καθορίζετι από την παρουσία "παγκόσμιων" πολιτών όπως ο Νοάμ Τσόμσκι και η Μέλανι Κλάιν. Η παρουσία τους και ο λόγος τους δημιούργησαν μια νέα γενιά εναλλακτικών "παγκόσμιων" πολιτών που θέτους ως προτεραιότητά τους την καθημερινή δράση τους απένατντι στη παγκοσμιοποίηση, την ενίσχυση των εναλλακτικών κοινοτήτων παγκόσμια, την συνεχή πληροφόρηση σε θέματα πολιτικών κατά του περιβάλλοντος, την εξασφάλιση ζωτικού χώρου παρουσίας ομάδων που διώκονται από τοπικές εξουσίες(περίπτωση Μιανμάρ κ.ά.) ή ομάδων που βρίσκονται στις παρυφές εξουσιαστικών κοινωνικών συστημάτων (περιπτώσεις Τσιάπας ή Ινδιάνων Αμαζονίου κ.ά.).

Η ψηφιακή παρουσία του Znet αποτελείται από ένα πλέγμα επιμέρους ΄τόπως όπου μια παγκόσμα εναλλακτική - ακτιβιστική κοινότητα λειτουργεί και οργανώνεται σε ένα παγκόσμιο κίνημα χωρίς σαφή ιεραρχική δομή αλλά με επιμέρους κόμβους που δίνουν αποκεντρωμένες δράσεις και πολιτικές μέσα από μια συνεχή διαβούλευση. Η ψηφιακή κοινότητα με σαφείς στόχους προτεραιοτήτων αποτελεί μια εναλλακτική κυβερνητική πρόταση ενός παγκόσμου χώρου, που όμως δεν διακατέχεται απο τις αρχές της παγκοσμιοποίησης, που κυρίως στοχεύει στο οικονομικό πεδίο, αλλά από μια ειρηνική συνύπαρξη λαών, πολιτισμών που αυτοδιαχειρίζονται την ζωή τους, την κοινωνία τους το περιβάλλον τους.

Χρήσιμοι τόποι:

www.zmag.org

http://saita.pblogs.gr/2008/02/synergasia-eforum-gr-kai-znet.html

http://papanotas.wordpress.com/2008/03/11/znet-2/

http://www.enet.gr/online/online_text/c=111,dt=17.10.2004,id=12917460

Αναπραστάσεις του φύλου στα ΜΜΕ: Οι ειδήσεις του Alter

Οι αναπαραστάσεις του φύλου στα ΜΜΕ αναπαραγάγουν στερεότυπα που υπάρχουν στο κοινωνικό σύνολο που απευθύνονται, μέσα από επιλογή ειδήσεων και συνοδευτικών αναλύσεων στα δελτία ειδήσεων. Το δελτίο ειδήσεων του Alter μοιράζεται σε δύο μέρη ένα πρώτο με τον τίτλο "Σήμερα" όπου ο παρουσιαστής ασχολείται με θέματα καθημερινότητας ή γεγονότων του κόσμου ή ανάλυση του καιρού με μια πιο απλή δομή ως προς την παρουσίαση που δείχνει να απευθύνεται σε ένα ποικίλο κοινό. Βέβαια το κοινό που κυρίως κατευθύνεται είναι το ανδρικό, όπως άνδρες είναι και οι συμμετέχοντες στα παράθυρα ή στις συνεντεύξεις των ρεπορτάζ. Οι γυναίκες κυρίως καταγράφονται ως παρουσίες που καταγράφονται σε θέματα όπως η ακρίβεια, τα εγκλήματα όπου φανερώνουν αδύναμα, φοβισμένα, προβληματισμένα άτομα που πέπει να τύχουν της προσοχής και της προστασίας των υπευθύνων κυρίως ανδρών. Άλλη κατηγορία που αναπαριστάται είναι αυτή της εργαζόμενης αλλά μέσα σε πλάνα που τα σημαίνοντα πρόσωπα είναι άνδρες. Η εκμπομπή διακόπτεται με διαφηστικά ένθετα που κυρίως περιέχουν διαφημίσεις που απευθύνται σε ανδρικό κοινό (μία μόνο που αφορούσε γυναικεία ομορφιά).

Ακολουθεί το κεντρικό δελτίο με τίτλο "Ειδήσεις" όπου το κεντρικό πρόσωπο τοποθετείται σκηνογραφικά σε μια διαφανή αίθουσα όπου εργάζεται η ειδησεογραφική ομάδα.

Ειδικότερα στην ανάλυση του κεντρικού δελτίου ειδήσεων του Alter (Δευτέρα 17/11/2008) ο παρουσιαστής Ν. Χατζηνικολάου ασχολήθηκε με τέσσερα θέματα: Πορεία Πολυτεχνείου σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (4'), Υπόθεση Βατοπεδίου (35') σε δύο περιόδους, Σχετικά με την Κυβέρνηση (5') και Οικονομία (5'). Η επιλογή των θεμάτων καθώς και η παρουσίασή τους κατευθυνόνταν σε ένα κοινό με χαρακτηριστικά άνδρα, μορφωμένου, ηλικίας 35 -60. Η παρουσία του φύλου τόσο σε επίπεδο παρουσίασης και συμμετόχων σε παράθυρα είτε σε αναφορές ρεπορταζ μέσω βίντεο αφορούσε κυρίως το ανδρικό φύλο, που παρουσιάζονταν ως υπεύθυνο, σταθερό, με αξίες, υπεροπτικό προς το γυναικείο φύλο και κάποιες φορές ειρωνικό. Αντίθετα το γυναικείο φύλο περιορίστηκε σε δύο παρουσίες στα παράθυρα, όπου η μεν δημοσιογράφος που συμμετέχει τακτικά στο δελτίο έδειχνε ένα άτομο που αισθανόνταν άβολα μέσα σε άνα ανδρικό πάνελ και αρκετές φορές δέχτηκε αλλαζονικά ή ειρωνικά σχόλια για τις θέσεις της, ενώ η έκτακτη συμμετέχουσα (από την Θεσσαλονίκη) έδειξε μια φοβισμένη γυναίκα (όπως και η ίδια επικαλέστηκε) που προσδιόρισε το άτομό της "ως ήσυχη εργαζόμενη, που ακούει τον πνευματικο της, που λέει πάντα την αλήθεια, που κακώς βρέθηκε μπλεγμένη θέλοντας να εξυπηρετήσει μια φίλη της, που ανήεκι σε οργάνωση αλλά δεν έχει επαφές με την εξουσία". Η εικόνα που έβγαλε αφορούσε μια γυναίκα που μπήκε σε μέρη που δεν έπρεπε να συμμετέχουν γυναίκες, ειδικά όταν αυτές δεν είναι από το κέντρο αλλά από την περιφέρεια, όπου κάθετι που συμβαίνει (όπως οι μαγνητοφωνήσεις) είναι περισσότερο ενοχοποιητικές για όλη την κοινωνία απ' ότι αν συνέβαιναν στην κοινωνία τςη πρωτεύουσας. Στα παράθυρα δέχθηκε μια σειρά ερωτήσεων που πολλές φορές κατέληγαν σε νουθεσίες ή και ερμηνείες της στάσης της που την οδήγησαν σε θέση άμυνας με περιόδους σιωπής ή και ενοχικότητας.

Στα ρεπορτάζ που συνόδευαν τα άλλα θέματα συνύθως εμφανίζονταν άνδρες που ασχολούνται με τα σοβαρά θέματα όπως η οικονομία. οι γυναικείες παρουσίες υπήρχαν μόνο στο βίντεο επίσκεψης του πρωθυπουργού σε αγροτική περιοχή όπου η γυναίκα που εμφανίζεται σ' αυτό είναι η μητέρα, ηλικιωμένη, μαυροφόρα ή εργάτρια. Αντίθετα κατά κόρον ο άνδρας εμφανίζεται να ασχολείται με υπεύθυνες θέσεις, να ειναι ντυμένος επίσημα, να δείχνει ότι από αυτόν εξαρτάται η συνέχεια του κοινωνικού συνόλου.

Η εμφάνιση της παρουσιάστριας στο δελτίο καιρού έδειχνε μια γυναικεία παρουσία που κινείται στα πλαίσια της θηλυκότητας παρά της ενημέρωσης καθώς διαρκεί ελάχιστα (2') και έχει προηγηθεί ανάλυση του καιρού από άνδρα μετεωρολόγο στην προηγούμενη εκπομπή.

Κι εδώ οι διαφημίσεις έχουν στόχευση ένα ανδρικό κοινό (τράπεζες, αυτοκίνητα, προϊόντα δόμησης). Συμπερασματικά το δελτίο ειδήσεων (κεντρικό) αναπαριστά το ανδρικό φύλο ως κυρίαρχο των γεγονότων, των εξελίξεων και της κοινωνίας ενώ το γυναικείο αναπαριστάται ως αδύναμο, απουσιάζον από την κοινωνία σε επίπεδο διαμόρφωσης και εξέλιξης, εύκολα ενοχοποιήσιμο.

ΜΜΕ: η περίπτωση του "Πρώτου Θέματος"

Το "Πρώτο Θέμα" εκδόθηκε τα τελευταία χρόνια από ομάδα δημοσιογράφων με γνωστότερους από την τηλεοπτική τους παρουσία τους Τριανταφυλλόπουλο Μάκη και Αναστασιάδη Θέμο. Ένα απο τα πρώτα σλόγκαν για την εφημερίδα που ακούστηκαν ήταν "Η εφημερίδα των δημοσιογράφων", σε αντιπαράθεση με τις υπόλοιπες εφημερίδες που ανήκουν κατά την άποψή τους είτε σε επιχειρηματικούς ομίλους είτε σε κόμματα, με αποτέλεσμα μια κατευθυνόμενη πληροφόρηση μέσα από το πλέγμα των συμφερόντων και των συγκεκριμένων πολιτικών.

Η εφημερίδα εκδόθηκε ως κυριακάτικη, πολυσέλιδη, με μοντέρνα αισθητική εμφάνιση, ταμπλντόιτ, με ένθετα κια εγκαινίασε ένα πρωτοφανή, για τα τότε δεδομένα του ημερήσιου τύπου, κύκλο προσφορών κυρίως cd, dvd. Μεγάλο ατού της θεωρήθηκαν τα ρεπορτάζ που λειτουργούσαν παράλληλα με τις τηλεοπτικές εκπομπές των Τριανταφυλλόπουλου και Αναστασιάδη με αιχμή την σκανδαλολογία γεγονός που προσέλκυσε ένα μεγάλο κοινό αναγνωστών. Το όλο εγχείρημα στέφθηκε με επιτυχία καθώς ανέβηκε στις πρώτες θέσεις της κυκλοφορίας. Η εφημερίδα εντάσσεται στο χώρο της κεντροαριστεράς με εμφανή διάθεση για πολεμική ενάντια σε συγκεκριμένα κυβερνητικά στελέχη όπως ο πρώην Υπουργός Επικρατείας κ. Ρουσόπουλος. Παρόλα αυτά στην περίπτωση του σκανδάλου Ζαχόπουλου αποκαλύφθηκε μια εμπλοκή των ιδιοκτητών σε δίκτυα εξουσίας που έχει ενδιαφέρον να εξεταστούν ως προς τη δημιουργία ειδήσεων ή την εμμονή σε κάποιες περιπτώσεις. Στην συγκεκριμένη περίπτωση το μοντέλο του Νοάμ Τσόμσκι για τα ΜΜΕ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξηγηθεί το όλο πλέγμα που αποκαλύφθηκε.

Στην έκδοση της Κυριακής 9/11/2008 η εφημερίδα έχει 80 σελίδες αλλά προσθέτει και ένα επιπλέον τετρασέλιδο εξώφυλλο όπου υπάρχει διαφοροποίηση στα θέματα της πρώτης σελίδας. Εντύπωση προκαλεί η χρήση της φωτογραφίας ως μέσου όπου ο αναγνώστης υποβάλλεται συνειρμικά να αναπαραγάγει ή να ανακαλέσει σημασιοδοτήσεις.
Τα κείμενα ενυπόγραφα ή μη έχουν μια ρητορική απλή που είναι ευκολοκατάληπτη από τον μέσο αναγνώστη. Η διάρθρωση της θεματολογίας ακολουθεί μια συνηθισμένη πορεία δηλαδή προτάσσονται τα πολιτικά νέα και η επικαιρότητα στην Ελλάδα, ακολουθούν ρεπορταζ που κινούνται στο χώρο των σκανδάλων ή των κοινωνικών προκλήσεων. Εμβόλιμα μπαίνουν άρθρα ή ρεπορτάζ ειδικού ενδιαφέροντος που όμως εντάσσονται σε μια γενικότερη προβληματική που ήδη έχει αναπτυχθεί στις προηγούμενες σελίδες όπως το άρθρο της σελ. 26 "Μεταναστεύουν στη Κύπρο οι χριστιανοί Ρομά της Θράκης". Η αρθρογραφία συνεχίζεται με τα διεθνή νέα όπου σημαντικό μέρος καταλαμβάνουν οι αναλύσεις των δημοσιογράφων της εφημερίδας. Ειδικά στο συγκεκριμένο φύλλο παρουσιάζονταν η περίπτωση του Μπαράκ Ομπάμα. Ακολουθούν σε ένθετη σελιδοποίηση τα οικονομικά νέα για να ακολουθήσουν ειδήσεις που εντάσσονται στην κατηγορία του gossip και του life style. Προς το τέλος εντάσσονται κοινωνικά θέματα όπως "Μεσαιωνικό κολαστήριο οι φυλακές Χανίων". Ακολουθούν τα αθλητικά νέα, ο καιρός και μια σειρά άρθρων με τον τίτλο "Γνώμες" που θίγουν θέματα της ειδησεογραφίας. Η εφημερίδα ολοκληρώνεται με ειδήσεις τύπου λεζαντών ή άρθρων που έχουν ως θέμα τους τα media. ντύπωση πριοκαλούν οι διαφημιστικές καταχωρήσεις συνήθως ολοσέλιδες και η προσπάθεια χρήσης λέξεων κλειδιών που διατρέχουν όλες της σελίδας όπως η χρήση του ονόματος Ομπάμα στο συγκεκριμένο φύλλο. Στα ένθετα συμπεριλαμβάνονται αυτόνομα το thema, το DECO, ενώ η έκδοση πλαισιώνονταν από cd, dvd και διαφημιστικά έντυπα εταιριών. Ιδιαίτερα προβάλλονταν το κουπόνι των 4€ προσφορά της εφημερίδας στους αναγνώστες ως ενίσχυση στο δοκιμαζόμενο οικογενειακό προϋπολογισμό.

Παγκοσμιοποίηση & ΜΜΕ: Το mediascapes της ΕΕ, συγκρίνεται την Οδηγία για Τηλεόραση χωρίς Σύνορα κια το μοντέλο του Νοάμ Τσόμσκι. (Κριτική εργασιών)

Η ανάλυση του θέματος από την Μαρία Φανού περιορίστηκε σε μια γενική περιγραφή των όρων "τοπίων" (scapes, κατά τον Appadurai) και "μοντέλο της προπαγάνδας" του Νοάμ Τσόμσκι.
Η ανάλυσή της σχετικά με την Οδηγία για Τηλεόραση χωρίς Σύνορα (89/552/ΕΟΚ στο http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvd/124102.htm ) περιορίζεται κυρίως στους γενικούς σκοπούς της.
Παράλληλα δεν προχωρά σε ανάλυση των αναθεωρήσεων της συγκεκριμένης οδηγίας (Οδηγίες: 97/36/ΕΚ στο http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvd/124101.htm & 65/07/EK στο http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvd/1241o1a.htm ) καθώς και στα προγράμματα MEDIA PLUS 2001-2006 στο http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvd/124224.htm και MEDIA 2007 στο http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvd/124224a.htm όπου παρουσιάζεται η γενικότερη πολιτική για το mediascapes της ΕΕ από μεριάς κοινοτικών πρωτοβουλιών.
Σ' αυτό, και σωστά επισημαίνει η Μαρία Φανού, το μιντιακό τοπίο όπου αναφέρεται το μοντέλο του Νοαμ Τσόμσκι είναι των ΗΠΑ, και θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί κάτω από την κατανόηση σημαντικών παραμέτρων που ενυπάρχουν στον ευρωπαϊκό χώρο των πολλών εθνών - κρατών, των διαφορετικών πολιτισμών, των συγκρούσεων κλπ. Άρα υπάρχει σημαντική διαφορά ανάμεσα στο mediascapes των ΗΠΑ και σ' αυτό της ΕΕ ως προς την σύνθεσή του και πως αυτό διευρύνεται στο παγκόσμιο επίπεδο.
Καταρχάς, κι όπως αναγνωρίζει και η ίδια η ΕΕ, στην ανακοίνωση της Επιτροπής (Comision) (15/12/2003 στο http://europa.eu/scadplus/leg/el/lvd/12407.htm ) το mediascapes της ΕΕ παραμένει ελλειπτικό έναντι εκείνου των ΗΠΑ, και του αναγνωρίζεται ο κυρίαρχος ρόλος των αμερικάνικων μιντιακών προϊόντων στην παραγωγή, διανομή και οικονομική αποδοτικότητα των μιντιακών προϊόντων παγκόσμια. Παράλληλα η ΕΕ δέχεται εισρροές από μιντιακά προϊόντα και άλλων περιοχών αντίστοιχα με τις μεταναστευτικές ομάδες που εγκαθίστανται σ' αυτή. Σ' αυτή την πολυμορφία των εισροών η ΕΕ θα πρέπει να αναγνωρίσει τις εθνοτικές διαφορετικές σκοπιμότητες, την ανάγκη για διαμόρφωση της εικόνας της ενιαίας Ευρώπης και των πολιτικών που απορρέουν απ' όλα αυτά.
Είναι σαφές ότι η ΕΕ θέτει φίλτρα κατά το μοντέλο του Τσόμσκι σε πολλά επίπεδα όπως των χρηματοδοτήσεων, των επιλέξιμων μιντιακών προϊόντων, των "κυματοθραυστών" σε σχέση με την έννοια ευρωπαίος - ευρωπαϊκός, με τους "κινδύνους" που απειλούν την υπόσταση των εθνικών κρατών καταρχάς και της ένωσης γενικότερα.

"Ο πόλεμος και τα ΜΜΕ"

Ο πόλεμος του Κόλπου, 1990, αποτέλεσε ένα πεδίο όπου τα ΜΜΕ έπαιξαν ένα σημαντικό ρόλο. Τα ΜΜΕ στην Αμερική δημιούργησαν ένα σταυροφορικό κλίμα που καθοδήγησε την κοινή γνώμη στην θέση ότι ο πόλεμος αποτελεί το μοναδικό μέσο για την τιμωρία ενός ηγέτη που θεωρήθηκε ότι αποτελεί εχθρό, τέρας, ξένο προς την δυτική αντίληψη, και ιδίως την αμερικάνικη (άσχετα αν η πολιτική των ΗΠΑ τον επέβαλε ως ηγέτη στο Ιρακ και τον χρησιμοποίησαν ως σύμμαχό τους στη διάρκεια του ιρανο-ιρακινού πολέμου), για την παγκόσμια ειρήνη. Σ' αυτό συνέβαλλε και η εισβολή των ιρακινών στρατευμάτων στο Κουβέιτ, που πέρα από το γεγονός που αξιοποίηθηκε ως αφορμή του πολέμου, δεν αναλύθηκαν τα πραγματικά αίτια και οι συμβάσεις που σχετίζονταν με φυλετικο-θρησκευτικές διαφορές και το ιστορικό της δημιουργίας των κρατών της Μέσης Ανατολής μετά τον Β' Π.Π. και την αποχώρηση των αποικιοκρατών.

Τα αμερικάνικα ΜΜΕ συμμετειχαν στον πόλεμο σε δύο φάσεις με τον ίδιο στόχο. Να παρουσάσουν το δίκαιο των "ελεύθερων δημοκρατικών κρατών" να προασπίσουν την ελευθερία ενός άλλου λαού φιλικά προσκέιμενου και να δείξουν ότι ο πόλεμος δεν στρέφεται εναντίον ενός λαού αλλά εναντίον ενός ηγέτη.

Μ' αυτό το σκεπτικό υπήρξε μια ισχυρή προπαγάνδιση κατά του προσώπου του Σαντάμ Χουσέιν που ταυτίστηκε με τον Χίτλερ ώστε να ανακληθούν όλα εκείνα τα αρνητικά επιβιώματα από την καταστροφή του Β'Π.Π. Παράλληλα κατά τη διάρκεια του πολέμου όπου υπήρξε για πρώτη φορά τηλεοπτική κάλυψη, επικεντρώθηκαν σε λήψεις, εικόνες ή ρεπορτάζ που δεν σχετίζονταν με αμάχους αλλά με καταστροφές φυσικών πόρων, όπως η πυρπόληση των πετρελαιοπηγών, ή την καταστροφή στρατιωτικού υλικού. Ακόμη και οι βομβαρδισμοί της Βαγδάτης προσφέρονταν ως μέρος της καθημερινής τηλεοπαρουσίασης, μέσω του CNN, όπου η θέαση δεν αποτελούσε σοκ για την αμερικάνικη κοινή γνώμη αλλά φάνταζε ως μέρος παιδικού παιχνιδιού. Αντίθετα οι εικόνες που δίνονταν από τις καταστροφές στο Ισραήλ, από τους βομβαρδισμούς των ιρακινών πυραύλων, περιείχαν όλα εκείνα τα δραματοποιημένα στοιχεία, που ξεσήκωναν το κοινό συναίσθημα και έδειχναν το δικαιολογημένο της εκστρατείας.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρξαν ΜΜΕ στην Αμερική ή φωνές που υψώθηκαν απέναντι στην ιδέα και στις καταστροφές του πολέμου. Όμως δεν μπόρεσαν να έχουν απήχηση στο ευρύ κοινό. Πέρα όμως από την περιθωριοποίησή τους σε συγκεκριμένους χώρους, κατηγορήθηκαν σε πολλές περιπτώσεις ως εθνικοί προδότες, που τους έφερνε αντίθετους με τα εθνικά πιστεύω μιας και όλο περισσότερο συντηρητικής αμερικάνικης κοινωνίας. Ενδεικτικά αναφέρω τη στάση του Ν. Τσόμσκι, που εξ' αρχής στάθηκε κριτικά απέναντι στον πόλεμο θεωρώντας τον ως μια καταστροφή στην οποία είχαν ίσα μερίδια ευθύνης όλα τα μέρη που συμμετείχαν. Επιπλέον ο πόλεμος χρησιμοποιήθηκε από τα ΜΜΕ για την ανάδειξη των ΗΠΑ ως της παγκόμσιας δύναμης που έχει την "ευθύνη" προάσπισης των φίλων της και συμμάχων, δεδομένης της κρίσης της Ρωσίας και της αποδόμησης του ανατολικού μπλοκ. Ακόμη ένας νικηφόρος πόλεμος θα εξιλέωνε στα μάτια της κοινής γνώμης τον ατυχή πόλεμου του Βιετνάμ, δημιουργώντας ένα σημαντικό εθνικό-ιδεολογικό πλεονέκτημα για τους ίδιους τους Αμερικανούς. Τα ΜΜΕ είχαν την ευκαιρία να "πολεμήσουν" στο δικό τους μέτωπο και να εξασφαλίσουν την επικράτησή τους στην διαμόρφωση της κοινής γνώμης.

Νόμος 2328/95 "Νομικό καθεστώς ιδιωτικής τηλεόρασης και τοποκής ραδιοφωνίας ..."

Το νομοσχέδιο για την ιδιωτική τηλεόραση και την ραδιοφωνία καθορίζει τον ραδιοτηλεοπτικό χάρτη της Ελλάδας. Στο πρώτο άρθρο του νόμου ορίζεται ότι:

1. Η ίδρυση, εγκατάσταση κι λειτουργία επιτρέπεται μόνο με την χορήγηση άδειας από το κράτος.

2. Η χορήγηση των αδειών συνδέεται με την εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος και συνιστούν δημόσια λειτουργία.

3. Υποχρέωση και μέριμνα των σταθμών αποτελεί η ποιότητα του προγράμματος, η αντικειμενική ενημέρωση, η διασφάλιση της πολυφωνίας και η προαγωγή του πολιτισμού

Αντίστοιχα στο δεύτερο και τρίτο άρθρο καθορίζονται οι τρόποι μετάδοσης και η διάκριση των σταθμών με βάση την εμβέλιά τους σε εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς.

Αν θελήσουμε να αναλύσουμε το περιεχόμενο των άρθρων θα διαπιστώσουμε μια προσπάθεια χειραγώγησης των ραδιοτηλεοπτικών ΜΜΕ κάτω από δύο συνθήκες :

1. Η αδειοδότηση είναι στον έλεγχο του κράτους

2. Προτάσσεται το δημόσιο συμφέρον και εντάσσονται ως μέρος της δημόσιας λετουργίας

Οι παραπάνω οριοθετήσεις στοχεύουν στον έλεγχο των ΜΜΕ από το κράτος, που αντιμετωπίζει τα μέσα ως μια προέκταση του δημόσιου τομέα, αλλά και προβολής των επιλογών της κεντρικής διοίκησης που ταυτίζεται με τις κυβερνητικές επιλογές του κόμματος που κατέχει την εξουσία. Ουσιαστικά πρόκειται για μια διεργασία ελέγχου του κοινού μέσα από στοχευμένες εκπομπές που διαιωνίζουν μια καθεστωτική λειτουργία που εξασφαλίζουν την εθνική συνέχεια.

Σ' αυτό το πλαίσιο εκπομπές, ενημερώσεις, όλα τα μιντιακά προϊόντα εντάσσονται μέσα σ' ένα ενιαίο πλαίσιο που ελέγχεται από το Ραδιοτηλεπτικό Συμβούλιο, ως προς την τήρηση των δεσμεύσεων που απορρεόυν από το νόμο. Οπωσδήποτε το "δημόσιο συμφέρον" αποτελεί έναν όρο που ταυτίζεται με τις εθνικές και κρατικές επιλογές (δεν προσδιορίζεται στο νόμο), οπότε περιορίζεται σημαντικά η πολυφωνία ή η προβολή θεμάτων πιθανά αντίθετων με τα εθνικά και κυριαρχικά δικαιώματα . Η προβολή των κομμάτων σε τηλεοπτικό χρόνο ακολουθεί τη λογική της κοινοβουλευτικής τους παρουσίας με αποτέλεσμα κόμματα εκτός κοινοβουλίου να μην έχουν παρουσία. Ακόμη και εκπομπές τύπου "Αλ τσαντίρι νιους" ή "Ελληνοφρένεια" που ασκούν μέσω της σάτυρας θεωρητικά κριτική στο υπάρχον σύστημα, εν τούτοις δεν αποτελούν εναλλακτικές ή αντίθετες "φωνές" από αυτό αλλά εκπομπές εκτόνωσης της δυσαρέσκειας του κοινού. Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και ραδιοτηλεοπτικοί σταθμοί που ανήκουν όχι σε επιχειρηματικά συμφέροντα, που ταυτίζονται με την εξουσία ή διαφοροποιούνται απ' αυτή στα πλαίσια μιας οικονομικής διαπραγμάτευσης, αλλά σε θεσμούς όπως κόμματα, εκκλησία (π.χ. 902), οι οποίοι όμως κινούνται στη λογική του "δημόσιου συμφέροντος" με έμφαση στην προβολή των κομματικών ή θεσμικών θέσεων.

Αυτό θεωρητικά διαφυλάσσει το "δημόσιο συμφέρον" αλλά παράλληλα δημιουργεί προβλήματα στην αξιοπιστία των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών, καθώς η πληροφόρηση δεν μπορεί να ελεχθεί απόλυτα, αφού παράλληλα τα έντυπα ΜΜΕ, τα sms και το διαδίκτυο προσφέρουν εναλλακτικά δίκτυα πληροφόρησης και ενημέρωσης. Ενδεικτικά αναφέρω την περίπτωση του συλλαλητηρίου του Αυγούστου 2007 για τις πυρκαγιές όπου η ενημέρωση δεν πέρασε μέσα από τα ραδιοτηλεοπτικά και έντυπα ΜΜΕ αλλά μέσω διαδικτύου και με sms.

Σχολιασμός στην ανάλυση "Λαϊκή Κουλτούρα"

Στην ανάρτηση της "Λαϊκής κουλτούρας" με αφορμή την φωτογραφία, επιχειρήθηκε μια ερμηνευτική ανάλυση του όρου και πως αυτός ανασημασιοδοτήθηκε σε αντίστοιχες χρονικές περιόδους. Αν και η προσέγγιση είναι συνοπτική πιστεύω ότι γίνεται μια ερμηνεία του όρου όπως αυτός εξελίχθηκε μέσα από τις κοινωνικές διαφοροποιήσεις και βέβαια συνεχίζει να εξελίσσεται.
Η ερμηνευτική ανάλυση παράλληλα επιχειρεί να αναδείξει τις ταυτοποιήσεις του όρου με συγκεκριμένα μέρη τη κουλτούρας και να αποδώσει το περιεχόμενο του επιθέτου "λαϊκός".

Η χρήση της μεθόδου μου έδωσε τη δυνατότητα να προχωρήσω σε μια ανάλυση που βασίστηκε στην προσωπική μου αντίληψη όπως έχει διαμορφωθεί για το θέμα. Από μια άποψη δίνει την ικανοποίηση έστω και υποκειμενικά της τοποθέτησης, αλλά παράλληλα υπάρχει και μια ανησυχία ως προς την σφαιρικότητα και την πληρότητα της.

Το ποδόσφαιρο ως λαϊκό άθλημα

"Ακόμη και το θέμα του μιντιακού προϊόντος, το ποδόσφαιρο, ως λαϊκό άθλημα πλέον δεν υφίσταται, μιας και οι συνθήκες που το ενέταξαν σ' αυτή την κατηγοροποίηση έχουν πάψει να ισχύουν".
Το ποδόσφαιρο, σημασιοδοτήθηκε και εντάχθηκε στην κατηγορία του λαϊκού, καθώς συσχετίσθηκε με κοινωνικούς παράγοντες που κατηγοριοποιούνταν αντίστοιχα.
Ειδικότερα το άθλημα αναπτύχθηκε στην Ελλάδα ως μια δραστηριότητααθλητική που ταξικά εκχωρήθηκε στην λαϊκή τάξη λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του, όπως η απλότητα του παιχνιδιού, η προσβασιμότητα σ' αυτό όλων των ατόμων, η κατάργηση κοινωνικών - οικονομικών - πολιστικών συνόρων. Αντίθετα η αστική τάξη των αρχών του 20ου αιώνα πρόβαλε ως ταξικά τα αθλητικά ιδεώδη του κλασικού αθλητισμού ή αθλητικών δραστηριοτήτων όπως το τένις αντίστοιχων των δυτικών αστικών κοινωνιών. Αρχικά το ποδόσφαιρο οργανώνονταν με ομαδοποιήσεις περισσότερο επαγγελματικών σχέσεων των παικτών π.χ. ομάδα ποδοσφαίρου των σιδηροδρομικών κατά τα αντίστοιχα των δυτικών ποδοσφαιρικών ομάδων.
Η έντονη ταξική διαφοροποίηση στην Ελλάδα παρατηρείται με τον ερχομό των προσφύγων που μαζί τους φέρνουν και τα αντίστοιχα ποδοσφαιρικά σωματεία των τόπων προέλευσής τους ή δημιουργούν αντίστοιχα με γνώμονα το μέρος καταγωγής τους άρα και την κοινή κοινωνικο-πολιτισμική αναγνωρισιμότητα. Χαρακτηριστικό της διεστιατικότητας είναι ότι αναπαράγονται κοινωνικές συσχετίσειπου προυπήρχαν όπως στο παράδειγμα Πανιωνίου (χρώματα κόκκινο, μπλε άρα σχέση με τους Τούρκους) και Απόλλωνα Αθηνών (χρώματα άσπρο, μπλε καθαρότητα εθνική).
Αντίστοιχη διεστιακότητα υπάρχει με την ίδρυση του Ολυμπιακού Πειραιώς - ταξικά λαϊκό σωματείο, λόγω του λιμανιού και των undergroud δραστηριοτήτων της περιοχής, που αργότερα αποτελεί έκφραση των αριστερών πολιτικών κομμάτων - με αντιστοίχο τον Παναθηναϊκό που θεωρείται ως εκφραστής της αστικής αθηναϊκή ς κοινωνίας, λόγω του κέντρου - πρωτεύουσας της Ελλάδας. Αντίστοιχες συζεύξεις εντοπίζονται και μεταξύ ομάδων στη Θεσσαλονίκη, μεταξύ Αθήνας - θεσσαλονίκης (κέντρο - περιφέρεια) ή και μεταξύ μικρότερων κέντρων και μικροπεριφερειών τους. Πολλές από αυτές επιβιώνουν μέχρι σήμερα άσχετα αν πλέον δεν υπάρχει η ίδια κοινωνική οργάνωση που τις παρήγαγε. Ο πολιτικός χαρακτηρισμός του ποδοσφαίρου επιπλέον λειτούργησε και σε επίπεδο ελέγχου του λαού μέσα από δίκτυα που δημιουργήθηκαν για τον σκοπό αυτό.Τέτοιο παράδειγμα πολιτικής διεστατικότητας σήμερα παρατηρούμε στην Κύπρο όπου οι ποδοσφαιρικές ομάδες αποτελούν προεκτάσεις των κομμάτων.
Παρόλες τις διεστιακότητες το ποδόσφαιρο συγκέντρωσε τα κατώτερα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα που επέβαλλαν τη δική τους επιλογή σε πολλές περοπτώσεις. Οι πρωταγωγνιστές ήταν πρόσωπα που είχαν άμεση σχέση με τους ανθρώπους της γειτονιάς, της εργασίας λειτουργούσαν ταυτόσημα με αυτούς, δε διαφοροποιούνταν αλλά αποτελούσαν προέκταση τους.
Την είσοδο των παραγόντων στο χώρο του ποδοσφαίρου ακολουθεί ο έντονος εκχρηματισμός του αθλήματος. Δεν αναφερόμαστε πλέον σε ομαδοποιήσεις αλλά σε οικονομικές σχέσεις που ακολουθούν τα πρότυπα των επιχειρήσεων.
Τα ΜΜΕ από την αρχή ασχολήθηκαν με το ποδόσφαιρο σε βαθμό τέτοιο ώστε να κυκλοφορήσουν αθλητικά φύλλα που ταυτίζονταν με ομάδες αχρικά και με παράγοντες στη συνέχεια. Αυτό είχε ως συνέπεια την ανάπτυξη μιας ρητορικής φανατισμού που σταδιακά περιχαράκωσε το ποδόσφαιρο σε ομάδες φιλάθλων που εξελίχθηκαν σε χούλιγκανς. Δόθηκε έμφαση στην διεστιακότητα ως συνόρου των φιλάθλων που μετασχηματίστηκαν σε οπαδούς με οργανώτικά σχήματα αντίστοιχα των πολιτικών νεολαιών.

Σχόλιο για μιντιακό προϊόν

Η σάτιρα, ως μιντιακό προϊόν, μέσα από τη σύνθεση και σύνδεση εικόνων, ήχων και κειμένων, μπορεί να είναι εύληπτη αλλά εμπεριέχει τον κίνδυνο της εσφαλμένης αποκωδικοποίησης από τον δέκτη. Αν προσπαθήσουμε ερμηνευτικά να συνοψίσουμε το θέμα που απασχόλησε την Ισιδώρα θα καταλήξουμε στη σχέση Ολυμπιακός = Πατρίδα - Θρησκεία, δίνοντας την εξουσιαστική θέση του στο χώρο του ποδοσφαίρου, κάτι που πιθανά να αποδίδει την πραγματικότητα.Η σημειωτική παράθεση των εικόνων και ήχων βοηθάει τον δέκτη να στραφεί σ' αυτή την επεξεργασία.Η σάτιρα όμως που επιχειρεί το μιντιακό προϊόν μπορεί να προκαλέσει και άλλες ερμηνευτικές αποκωδικοποιήσεις του τύπου Πατρίδα - Θρησκεία - Οικογένεια που παραπέμπει σε "φασιστικές" θέσεις που και αυτό πάλι ισχύει στην πραγματικότητα μιας και υπάρχει η ίδια λογική - ιδεολογία στην "υποχρεωτικότητα" της κατάληψης της πρώτης θέσης από τους οπαδούς της ομάδας με κάθε μέσον. Αυτό που θα πρέπει να εξετάσουμε είναι κατά πόσο η κατασκευασμένη σάτιρα αποτελεί λαϊκή κουλτούρα. Η χρήση μερών της λαϊκής κουλτούρας δεν συνεπάγεται και ότι το αποτέλεσμα θα είναι μέρος της. Ακόμη και το θέμα του μιντιακού προϊόντος, το ποδόσφαιρο, ως λαϊκό άθλημα πλέον δεν υφίσταται, μιας και οι συνθήκες που το ενέταξαν σ' αυτή την κατηγοροποίηση έχουν πάψει να ισχύουν.

(Πως βλέπουν τις αντίπαλες ομάδες)

Περίοδος 2007-08

1η αγ. βαζέλες-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ - 2η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-φίδια - 3η αγ. σκουλίκια-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ - 4η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-καλαμαριά - 5η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-ψιψινέλ - 6η αγ. εργοτελης-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ - 7η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-μπουγάτσες - 8η αγ. αστερας-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ - 9η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-βέροια - 10η αγ. ατρόμητος-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ - 11η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-λεβαδειακός - 12η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-χανουμια - 13η αγ. αλογάκια-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ - 14η αγ. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ-ξάνθη - 15η αγ. γριές-ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ

Bali: Personality Formation

Child Nurses

Η χρήση της φωτογραφίας προσπαθεί να συνοδεύσει το κείμενο ώστε να υπάρξει μια εντονότερη "εντύπωση" και να διευκολυνθεί μια μετα -αναπαράσταση του θέματος.
Στη συγκεκριμένη θεματική το σημαντικό γεγονός της κοινωνίας στο Μπαλί σχετικά με την φροντίδα των μικρών παιδιών είναι ότι την αναλαμβάνουν τα μεγαλύτερα αδέλφια τους γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη παράθεση των φωτογραφιών.

Λαϊκή κουλτούρα

Ο όρος λαϊκή κουλτούρα μας κατευθύνει σε μια ομολόγια δυαδικών ζευγών που καθορίζουν την κοινωνική μας οργάνωση.

Αν υπάρχει η λαϊκή κουλτούρα που ως δημιουργία ή προϊόν απυεθύνεται ή ενδημεί στις λαϊκές τάξεις, αντίστοιχα θα υπάρχει και η κουλτούρα που ως προϊόν απευθύνεται σε άλλες τάξεις. ο ταξικός διαχωρισμός θέτει και το θέμα του κριτηρίου "ταξικότητας". Στην μαρξιστική θεωρία που διαχωρίζει ταξικά την κοινωνία μας με οικονομικούς - παραγωγικούς όρους αντιπαρατίθενται κι άλλοι ταξικοί διαχωρισμοί με διαφορετικά κριτήρια.

Στη χώρα μας όμως ο όρος λαΙκός οικειοποίηθηκε από την αριστερά όπως και ότι συσχετίζεται με την δημιουργική έκφραση απλών δημιουργών ή καλλιτεχνών που ανήκαν σε ομάδες περιθωριοποιήμενες.

Έτσι το ζεϊμπέκικο ως χορός ταυτοποιήθηκε με τους ρεμπέτες ως δημιουργούς, τους κουμουνιστές, τοςυ εργαζόμενους, τους πρόσφυγες όλες αυτές τις ομάδες που η αστική οργάνωση του κράτους θεωρούσε ως εχθρούς ταξικούς της.

Μόνο τις τελευταίες δεκαετίες όπου ιστορικές ανάγκες επανακαθόρισαν τις ταξικές ταυτότητες και τις ρητορικές περί εχθρών έγινε μια διαφορετική προσέγγιση της λαϊκής κουλτούρας, που σχετίζεται με την άνοδο στην κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ.

Η προσέγγιση ξεφεύγει από τα ρομαντικά λαογραφικά πλαίσια που ακολουθούνταν μέχρι πρόσφατα και εντάσσεται σε ανθρωπολογικά ερευνητικά πλαίσια καθώς η σημερινή κοινωνική πραγματικότητα έχει διαφοροποιήθεί είτε με την είδοσο νέων ομάδων είτε με τις οικονομικές ανακατατάξεις στα πλαίσια μια παγκοσμιοποιημένης οικονομίας.

Παράλληλα η χρήση της λέξης λαϊκός και των παραγώγων της, είτε με θετική σημασιοδότηση είτε με αρνητική, επιλέχθηκε απο ένα ευρύ φάσμα φορέων και μέσων. Έτσι σε πολιτικό επίπεδο έχουμε το λαϊκό καπιταλισμό (Μ. Θάτσερ) και τη τη λαϊκή δεξιά ως αντίβαρο στην αριστερή ταυτοποίηση του όρου. Ακόμη ο λαϊκιστής είναι ένας όρος που εκτοξεύθηκε από την αριστερά, ως χαρακτηρισμός των σοσιαλιστών ρητόρων της δεκαετίας του '80, θέλοντας να προστατευτεί ο ρόλος της ως ηγεμονικού φορέα των λαϊκών μαζών. Ο λαϊκισμός στα ΜΜΕ θα χαρακτηρισθεί και ως "κίτρινος τύπος" που θεωρήθηκε το κατώτερο είδος της ενημέρωσης.

Από τα ΜΜΕ και ιδιαίτερα την τηλεόραση η λαϊκή κουλτούρα, όπως το ζεϊμπέκικο, αξιοποίηθηκε στις εκπομπές που απευθύνονται στην ψυχαγωγία του κοινού εντάσσοντας τη σε εκπομπές από θεματικό "μείγμα", όπως ενημέρωση, life style, σάτιρα, παρουσιάσεις προσώπων, που στοχεύουν στη δημοφιλία και την ακροαματικότητα.

Η ενσωμάτωση της λαϊκής κουλτούρας σ' αυτές τις εκπομπές είχε ως στόχο να τις κάνει "οικείες" στη μεγάλη μάζα των ελληνικών νοικοκυριών, που το συγκεκριμένο μέσο, η τηλεόραση, καλύπτει βασικό μέρος της καθημερινότητάς τους. Η "οικειοποίηση" των εκπομπών από το κοινό περνάει μέσα από την ομολογία λαϊκός = οικείος - εξωλαϊκός = άλλος, ξένος.

Από την εποχή του ζεϊμπέκικου που χορεύει ο Στέφανος Μιλάνος (φώτο) έως την εποχή μας, με τα ζεϊμπέκικα των τηλεοπτικών εκπομπών και των πολιτικών, έχει υπάρξει μια κοινωνική μεταβολή που θα πρέπει να μας οδηγήσει στηνεπανα-σημασιοδότηση του όρου "λαϊκή κουλτούρα". Πέρα από την ευρεία χρήση του επιθέτου λαϊκός σήμερα το ζητούμενο είναι να ερευνήσουμε κατά πόσο οι κοινωνικές και πολιτισμικές δομές που δημιούργησαν τον όρο εξακολουθούν να υφίστανται ή έχουν μετασχηματιστεί οπότε ο όρος θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί με τα νέα δεδομένα ή να αντικαταστθεί από κάποιον πιο ταυτόσημο με την σημερινή μας κοινωνικο-πολιτισμική οργάνωση.

Αναπαράσταση και λαϊκή κουλτούρα

Στο κείμενό της η Κριστίν Γκέρατυ ασχολείται με το θέμα της παραγωγής προϊόντων λαϊκής κουλτούρας. Τα βασικά ερωτήματα που θέτει είναι, ποιος κατευθύνει την παραγωγή και πως το κοινό σχετίζεται με αυτά. Σε μια πρώτη προσέγγιση που επιχειρεί τονίζει ότι σήμερα η σχέση αυτή, ΜΜΕ – Κοινού, είναι περισσότερο ανάγκη καθημερινή παρά ανάγκης απόλαυσης από τη μεριά του κοινού. Σημαντικό ρόλο στις αναπαραστάσεις κατέχει η εικόνα, που συνειρμικά ανακαλεί στο κοινό κοινωνικές θέσεις ή μέσω της ομοιότητας ανακαλεί συγκεκριμένους τόπους και χρόνους, ενώ ο λόγος που περιορίζεται σε απλές κατασκευές που η σημειολογία θεωρεί ασθενείς κώδικες επικοινωνίας.
Η Κριστίν Γκέρατυ εξετάζει τρεις περιπτώσεις αναπαραστάσεων των ΜΜΕ στα πλαίσια μια διερεύνησης της θέσης του Seiter σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της τηλεόρασης. Προσεγγίζει την φωτογραφία και πως την κατανοούμε, τις αναπαραστάσεις σε σχέση με το φύλο και ιδιαίτερα τις γυναίκες σε σειρές καθημερινές όπως οι σαπουνόπερες και τις αναπαραστάσεις και εκπομπές επειγόντων περιστατικών που αναπαριστών πραγματικά, δραματικά γεγονότα. Η συγγραφέας καταλήγει ότι η σημειωτική συνέβαλλε στην καλύτερη περιγραφή των διαδικασιών κατανόησης των προϊόντων λαϊκής κουλτούρας ή ακόμη και συμμετοχής τους σ’ αυτά και διαφοροποίησε στάσεις ομάδων, όπως οι φεμινίστριες, και προσδιόρισε δυνατότητες αντίστασης του κοινού απέναντι σ’ αυτά με παράλληλη δημιουργία ενός πολιτικού και ηθικού πλαισίου.