Ταξική παιδεία

Της Εύας Στάμου

Μία από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης που δεν έχει αναδειχθεί όσο θα έπρεπε είναι οι επιπτώσεις της στην εκπαίδευση όλων των βαθμίδων στην Ελλάδα.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο όμως δεν αφορά αποκλειστικά τη χώρα μας αφού η έκπτωση στο χώρο της βασικής παιδείας παρατηρείται πλέον διεθνώς.  Σε πολλές χώρες, η μεσαία τάξη -ή, για να ακριβολογήσουμε, η ευρεία γκάμα κοινωνικών ομάδων που αποκαλούνται συλλήβδην «μεσαία τάξη»- πλήττεται εντονότερα, αφού σε αυτή ανήκουν όσοι μέχρι πρόσφατα είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν στα παιδιά τους σπουδές σε καλά σχολεία, κολέγια ή πανεπιστήμια, και μία πιο ολοκληρωμένη παιδεία όσον αφορά στις ξένες γλώσσες, την μουσική, τον χορό, ή κάποια αθλήματα που απαιτούν, εκτός των άλλων, σοβαρή επένδυση χρημάτων.

Περισσότερες ευκαιρίες

Σε πρόσφατη έρευνα της ένωσης Αμερικανών Δημοσκόπων για τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στον τρόπο ζωής της μεσαίας τάξης, μερικές ενδιαφέρουσες ερωτήσεις οδήγησαν σε εξίσου ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων παραδέχτηκε ότι αν και η οικονομική τους κατάσταση έχει ραγδαία μεταβληθεί προς το χειρότερο, διατηρούν τις συνήθειες και την συμπεριφορά που είχαν πριν από πέντε ή και δέκα χρόνια, αφού δεν είναι εύκολο να προσαρμόσουν τις επιθυμίες τους στη νέα, δυσάρεστη πραγματικότητα.

Αν και σχεδόν οι μισοί απάντησαν ότι είχαν πολύ περισσότερες ευκαιρίες να σπουδάσουν και να πετύχουν επαγγελματικά από  τους γονείς τους, μόνο το ένα τρίτο απάντησε θετικά στην πιθανότητα τα δικά τους παιδιά να έχουν περισσότερες ή έστω ίσες με αυτούς ευκαιρίες να σπουδάσουν σε καλά πανεπιστήμια και ν’ αποκτήσουν ευρεία παιδεία. Πολλοί τόνισαν ότι αν και το γεγονός αυτό τους προκαλεί έντονη απογοήτευση, θεωρούν καλύτερο, από το να ξοδέψουν τα χρήματά τους στις σπουδές του παιδιού, να εξασφαλίσουν την συνταξιοδότησή τους, ή να μην δημιουργήσουν επιπλέον χρέη που θα επιβαρύνουν τους απογόνους τους.

Στην Ελλάδα των φωτοτυπιών, της εκπαιδευτικής γραφειοκρατίας, των αλλεπάλληλων απεργιακών κινητοποιήσεων για συντεχνιακά αιτήματα, και της κατασπατάλησης των πανεπιστημιακών επιδοτήσεων από τους λάθος ανθρώπους και για τους λάθος λόγους, είναι εύκολο να καταλάβουμε ότι η εκπαίδευση θα υποφέρει περισσότερο απ’ ό,τι συνήθως τα επόμενα χρόνια, δημιουργώντας γενιές νέων ανθρώπων με περιορισμένες γνώσεις και ελλιπή ανθρωπιστική παιδεία.

Όταν η μεσαία τάξη φτάσει να θεωρεί, για παράδειγμα, ότι τα μαθήματα κιθάρας, ο αθλητισμός, ο χορός ή μία ακόμα ξένη γλώσσα, πέρα από την αγγλική, είναι πολυτέλεια, όταν οι περισσότεροι γονείς (έχοντας ήδη περιορίσει διακοπές, εξόδους, και αγορές) σταματούν πλέον τις επισκέψεις σε μουσεία και παιδικά θέατρα, και «κόβουν τα φροντιστήρια», χωρίς την ίδια στιγμή η ποιότητα της εκπαίδευσης που προσφέρουν τα δημόσια σχολεία να έχει βελτιωθεί, ποιο μπορεί στ’ αλήθεια να είναι το αποτέλεσμα;

Λύση μαγική δεν υπάρχει: όσοι πιστεύουμε στην αξία της παιδείας, θα πρέπει με κάθε τρόπο να τονίζουμε με την καθημερινή μας στάση ότι δεν θεωρούμε τον ευτελισμό της ένα ακόμη αναπόφευκτο σημάδι των καιρών. Θα πρέπει επίσης να σκεφτούμε νέους τρόπους ώστε να βοηθήσουμε τους μαθητές να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Ένα χρήσιμο παράδειγμα είναι η κίνηση της Πολιτείας της Μασαχουσέτης για την παιδαγωγική ενίσχυση οικονομικά αδύνατων οικογενειών: οργάνωσε ένα εκτενές δίκτυο φροντιστηριακών μαθημάτων εντός και εκτός «διδακτέας ύλης», τα οποία προσφέρονται δωρεάν από ειδικά εκπαιδευμένους φοιτητές των Παιδαγωγικών Σχολών. Την χρηματοδότηση αυτών των μαθημάτων αναλαμβάνει ο εκάστοτε Δήμος.

Από το αν και ποιο βιβλίο θα αγοράσουμε για τα παιδιά -αντί για μία ακόμη Μπάρμπι ή άλλο ένα αυτιστικό βιντεογκέιμ- μέχρι το είδος των πιέσεων που θα ασκήσουμε υπέρ του σεβασμού της επιστημονικής εγκυρότητας της γνώσης που παρέχεται σε όλες τις σχολικές βαθμίδες -και η οποία βάλλεται πλέον συστηματικά από κάθε αυτόκλητο κι αδαή «εθνοσωτήρα»- οι πράξεις μας έχουν σημασία, αποτελώντας απαραίτητο αντίδοτο στην πολιτισμική υποβάθμιση που βιώνουμε καθημερινά.

Η Εύα Στάμου είναι συγγραφέας. Το τελευταίο της βιβλίο "Εθισμός" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι.