Ενα φιλμ «με αλβανικό εγκέφαλο αλλά ελληνική καρδιά». Ετσι χαρακτηρίζει ο πολυβραβευμένος αλβανός μικρομηκάς Μπουγιάρ Αλιμάνι, που ζει μόνιμα στην Ελλάδα, την «Αμνηστία», την πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία. Η αλβανοελληνογαλλική αυτή συμπαραγωγή, θα προβληθεί στο Φόρουμ του Φεστιβάλ Βερολίνου (10-20/2).
 |
| Καραφίλ Σένα |
Πρώτη φορά μια αλβανική ταινία προβάλλεται στο διάσημο φεστιβάλ. Ομως παίρνει και η Ελλάδα τα εύσημα. Αλλωστε ο σκηνοθέτης έχει βραβευτεί στη Δράμα για τη συγκλονιστική μικρού μήκους ταινία του «Υγραέριο», με ήρωα έναν απελπισμένο Ελληνα που αυτοκτονεί μαζί με το μικρό αγοράκι του. Δεν είναι ο μόνος Αλβανός που κάνει σινεμά στην Ελλάδα. Στην «Αμνηστία» για βοηθό του είχε τον μικρομηκά Νεριτάν Ζιτζιρία, που πρόπερσι βραβεύτηκε κι αυτός στη Δράμα για την (ελληνική) ταινία του «Η καλύτερη νύφη». Ο 21χρονος σκηνοθέτης ήρθε εδώ ενός έτους. Κι όπως έχει πει, «δύσκολα θα κάταφερνα να αγγίξω προβλήματα αλβανικά».
Ο Μπουγιάρ Αλιμάνι (που μέχρι και φεστιβάλ αλβανόφωνου κινηματογράφου έχει διοργανώσει στην Αθήνα) εμπνεύστηκε την «Αμνηστία» από μια είδηση που διάβασε: Στο εξής, στις αλβανικές φυλακές θα υπάρχουν ειδικά κελιά για να κάνουν έρωτα μία φορά το μήνα οι κρατούμενοι με τις συζύγους τους. Στην ταινία του πρωταγωνιστεί ένας άντρας (Καραφίλ Σένα) και μια γυναίκα (Λούλι Μπίτρι) που επισκέπτονται τους φυλακισμένους συζύγους τους. Ομως τελικά ερωτεύονται ο ένας τον άλλο.
Πιστή συνοδοιπόρος του σκηνοθέτη, η σύζυγός του Τέφτα, που υπογράφει τη διεύθυνση παραγωγής σε όλες τις ταινίες του. Και οι δυο τους εργάζονται εδώ και χρόνια στο θέατρο «Χώρα». Ο Μπουγιάρ έφτασε στην Ελλάδα με τρόπο μυθιστορηματικό: περπατώντας μέχρι το Αγρίνιο. Δούλεψε από σερβιτόρος μέχρι οικοδόμος, στήθηκε στην Ομόνια, κοιμήθηκε έξω από τον ηλεκτρικό του Πειραιά. Ομως, μόνο καλά έχει να πει για τους Ελληνες. Στην Ελλάδα ζει και ο πρωταγωνιστής του, ο Καραφίλ Σένα. Και δεν είναι ο μόνος. Στη χώρα μας δραστηριοποιούνται αρκετοί αλβανοί ηθοποιοί που προσπαθούν να επιβιώσουν κάνοντας και άσχετες δουλειές. Και συνεχώς παλεύουν με τη γραφειοκρατία...
Ο 53χρονος Σένα εργαζόταν επί χρόνια στο εστιατόριο «Γιάντες» στα Εξάρχεια. Οπως λέει ο ίδιος, οι ιδοκτήτες έδειχναν κατανόηση για την άλλη ιδιότητά του, του ηθοποιού. «Μην ανησυχείς, θα τα βρούμε στο ωράριο», του έλεγαν. Στην προηγούμενη δουλειά του δεν είχε σταθεί τόσο τυχερός. «Εδώ, θα ξεχάσεις αυτό που είσαι...», του είχαν πει.
Πιστός εργάτης του αλβανικού θεάτρου για μια δωδεκαετία, βρέθηκε στην Ελλάδα για να γνωρίσει έναν άλλο κόσμο. Σήμερα, τα παιδιά του σπουδάζουν φυσική και βιλιοθηκονομία. Ηταν τυχερός. Τον ανακάλυψαν και εδώ ως ηθοποιό: έκανε ταινίες («Μιρουπάφσιμ», «Μπραζιλέρο», «Βασιλιάς», «Ομηρος», «Το βουνό μπροστά») αλλά και θέατρο («Γεύμα», «Κεκλεισμένων των θυρών», «Του νεκρού αδερφού») με ορόσημο τους «Εμιγκρέδες» που σκηνοθέτησε ο συμπατριώτης του Λαέρτης Βασιλείου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου.
«Στο θέατρο ξέχασα πως είμαι ξένος», τονίζει. Πάντως, αν και πρωταγωνιστής, δεν μπόρεσε να διεκδικήσει βραβείο ερμηνείας για την ταινία «Το βουνό μπροστά» του Βασίλη Ντούρου, προσκρούοντας στο ζήτημα της «ελληνικότητας». «Στην "Αμνηστία" ενσαρκώνω έναν μοναχικό τύπο, που ζει μόνος στα όρια της κατάθλιψης, βλέποντας τσόντες. Το νέο κλίμα της Αλβανίας τον βρίσκει απροετοίμαστο. Και η γυναίκα του είναι στη φυλακή».
Οι περισσότεροι ρόλοι που έχει παίξει είναι ρόλοι Αλβανών. «Ο κίνδυνος να τυποποιηθώ με απασχολεί. Ναι, έχω μια αλβανική προφορά, αλλά όταν έχεις μπροστά σου ένα κείμενο και το μελετάς, είναι αλλιώς».
Υπάρχει όμως και η πεζή καθημερινότητα... «Οι "Γιάντες" έκλεισαν, και τώρα είμαι στο ταμείο ανεργίας. Αλλά δεν φοβάμαι». Η γυναίκα του δουλεύει μπέιμπι σίτερ. Στην Αλβανία ήταν κι αυτή ηθοποιός. Εκανε κουκλοθέατρο.
Συμπρωταγωνιστής του Αντώνη Καφετζόπουλου στην πολυσυζητημένη «Ακαδημία Πλάτωνος» του Φίλιππου Τσίτου, ο Αναστάς Κόζντινε ενσαρκώνει τον χειρότερο εφιάλτη του ελληναρά ήρωα: τον αλβανό «αδερφό» του. Αν και έχει θεατρική πείρα, στην Ελλάδα δουλεύει ως οικοδόμος. Τον ρόλο αυτόν τον βρήκε συμπτωματικά. «Επειδή όμως το θέατρο είναι πάθος, συμμετείχα και σε μια θεατρική ομάδα». Μαζί με άλλους συμπατριώτες του, μάλιστα, δημιούργησαν μια ένωση αλβανών καλλιτεχνών και συγγραφέων: τη LiterArt.
Η κόρη του Κόζντινε πρόσφατα παντρεύτηκε Ελληνα. «Θα έχω εγγονούς Ελληνες», μας είπε γελώντας. Ο ρόλος του στην «Ακαδημία Πλάτωνος» έχει γι' αυτόν ένα ξεκάθαρο μήνυμα: «Ολοι άνθρωποι είμαστε. Κι αν ψάξει κανείς στα Βαλκάνια, όλοι τρίτα ξαδέρφια βγαίνουμε...».
Θα τον δούμε και στη νέα ταινία του Τσίτου «Αδικος κόσμος» (στον ρόλο ενός ρουμάνου κρατούμενου), όμως προς το παρόν «προέχει να βρω δουλειά για να θρέψω τον εαυτό μου και την οικογένειά μου. Οποιαδήπτε δουλειά. Και κήπους καθαρίζω. Δυστυχώς η οικοδομή έχει πέσει πολύ. Κι εγώ δεν δικαιούμαι επίδομα ανεργίας...».
Οικοδομή δούλεψε επί χρόνια και ο 62χρονος Βορειοηπειρώτης Νικόλας Λάμπρου, που πριν από μερικά χρόνια συμπρωταγωνίστησε με τον Καραφίλ Σένα στους «Εμιγκρέδες». Βραβευμένος ηθοποιός στην Αλβανία, με θητεία είκοσι ετών στο θέατρο του Αργυροκάστρου, με την αλλαγή του καθεστώτος ήρθε εδώ «για μια καλύτερη ζωή. Δούλεψα οικοδομή και έφτιαχνα επιγραφές. Ομως έχω να δουλέψω από πέρυσι. Με κάνουν πέρα σαν παππού, δεν με παίρνει κανείς στη δουλειά. Η γυναίκα μου ήταν καθηγήτρια και τώρα δουλεύει ως καθαρίστρια. Ευτυχώς έχουμε δύο μεγάλα αγόρια που μας συντηρούν. Δέκα χρόνια έχουν κάνει αίτηση για υπηκοότητα, αλλά ακόμα τίποτα... Εγώ την πήρα τελικά πέρυσι».
Ως Βορειοηπειρώτης νιώθει πως έχει δύο πατρίδες. Για χρόνια ξέχασε το επάγγελμα του ηθοποιού. «Είχα γυρίσει πια σελίδα. Εδώ οι Ελληνες δεν έβρισκαν δουλειά ως ηθοποιοί, εμένα θα έπαιρναν;». Μέχρι που ο Μ. Μανουσάκης του πρόσφερε έναν ρολο στο σίριαλ «Η αγάπη άργησε μια μέρα». Ακολούθησαν άλλα σίριαλ, αξιόλογες θεατρικές παραστάσεις και η ταινία «Πανδώρα» του Γ. Σταμπουλόπουλου.
«Εχω παρατήσει δουλειά σεκιουριτά, ένσημα, μισθό, τα πάντα, για να κάνω θέατρο».
Υπάρχουν αρκετοί ακόμα αλβανοί ηθοποιοί στην Ελλάδα: Ο Αρμάντο Νταούντι έπαιξε στο «Μιρουπάφσιμ» και στο σίραλ του Μανουσάκη και έφτιαξε και μια ταινία καρτούν, τη «Μεταμόρφωση». Ο Ενκελέιντ Φεζολάρι συμμετείχε σε άλλη μια επιτυχημένη παράσταση του Λαέρτη Βασιλειου, το «Ενας στους δέκα». Τώρα ερμηνεύει έναν μονόλογο του Ρίτσου, το «Παράθυρο» σε σκηνοθεσία Ελένης Αγγελοπούλου στο θέατρο «Χώρα». Ο Αλεξάντρ Ράπι, που έχει παίξει σε δημοφιλή σίριαλ, εμφανίζεται σε δύο νέες ταινίες: την «Αμνηστία» και τον «Κανένα» του Χρ. Νικολέρη. Μαζί με τη γυναίκα του έχουν ένα μικρό καφέ σε μια στοά της Ακαδημίας.
Η 33χρονη Μιρέλα Κόντι, συμπρωταγωνίστρια του Καραφίλ Σένα στην ταινία «Το βουνό μπροστά», με συμμετοχές σε σίριαλ όπως «Ερωτας», ήρθε στην Ελλάδα στα 14 της. Στην Αθήνα σπούδασε θέατρο -πέρασε μάλιστα τις εξετάσεις του ΥΠΠΟ. «Ημουν από τους ελάχιστους της φουρνιάς μου που, αφότου αποφοίτησαν, δούλεψαν τελικά».
Κατά καιρούς υπήρξαν κι άλλοι -όμως τελικά εγκατέλειψαν την Ελλάδα: ο Μουζαφέρ Ζίφλα («Μιρουπάφσιμ», «Εφήμερη πόλη»), ο εντυπωσιακός Αρτούρο Λούζι που πρωταγωνίστησε στην «Επιστροφή» του Βασίλη Δούβλη (για καιρό δούλευε σε ένα περίπτερο της πλατείας Μαβίλη) και η Ορνέλα Καπετάνι («Διόρθωση»), που τώρα κάνει μάστερ στο Λονδίνο.
Ο γνωστότερος αλβανός ηθοποιός (και σκηνοθέτης) στην Ελλάδα παραμένει αναμφισβήτητα ο 33χρονος Λαέρτης Βασιλείου που βραβεύτηκε για τις παραστάσεις του «Εμιγκρέδες» και «Ενας στους δέκα». Μισός Αλβανός και μισός Ελληνας, απόφοιτος του Εθνικού Θεάτρου, ξεκίνησε την καριέρα του «σε άγρια χρόνια, αφού συνεχίζονταν οι επιχειρήσεις-σκούπα», δεχόμενος συνεχείς απειλές και κυνηγητά από ακροδεξιούς. «Θυμάμαι ακόμα να με σταματούν στο δρόμο για εξακρίβωση στοιχείων και να γελάνε ακούγοντας ότι έχω μια παράσταση να προλάβω». Πριν από χρόνια ένας αστυνόμος τον συνέλαβε και τον ξυλοκόπησε. Κι όμως, αυτός ήταν που άνοιξε το δρόμο στους συναδέλφους που δεν τολμούσαν να παραδεχτούν την ταυτότητά τους.
«Σιγά σιγά αρχίσαμε να νιώθουμε πως ζούμε σε μια Αθήνα πολυπολιτισμική. Το σίριαλ του Μανουσάκη, όπως και να 'χει, έπαιξε ρόλο», υποστηρίζει.
Αυτόν τον καιρό παίζει στον «Επιστάτη» του Αντώνη Αντύπα στο «Απλό Θέατρο», ενώ στο ενεργητικό του έχει συνεργασίες με σημαντικά θέατρα και γνωστές ταινίες («Μιρουπάφσιμ», «Εντουαρτ», «Ομηρος»). Είναι άλλωστε ο πρώτος Αλβανός που πρωταγωνίστησε στην Επίδαυρο. Κι όμως. «Ο Γ. Σγουρός με φώναξε για δημοτικό σύμβουλο, και του είπα: "Πώς; Αφού δεν έχω υπηκοότητα!"». 7
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου