Αντί προλόγου
Η πρόσφατες εξεγέρσεις στην Τυνησία και Αλγερία αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου που υποβόσκει τα απολυταρχικά καθετσώτα του αραβικού κόσμου. Η αλλαγή στην Τυνησία σηματοδοτεί και για τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς των άλλων αραβικών χωρών την αρχή του τέλους μιας μακρόχρονης φεουδαρχικής διακυβέρνησης. Στο πλαίσιο που διαμορφώνεται σημαντικό ρόλο θα έχουν οι μουσουλμανικές αδελφότητες που έχουν κηρυχθεί παράνομες απόπ τα καθεστώτα. Η ενίσχυση των αδελφοτήτων τα τελευταία χρόνια από πληθυσμούς που υφίστανται την αναλγησία των κυβερνητικών στελεχών κάθε βαθμίδας αλλά και την απροκάλυπτη λεηλασία του πλούτου των χωρών, τα έχει κάνει εκφραστές μεγάλων πληθυσμιακών ομάδων, εμπλέκοντας την πολιτική με την θρησκεία και δημιουργώντας την εικόνα ενός θεοκρατικού καθεστώτος όπου όλοι θα είναι ίσοι. Το δεδομένο αυτό ενισχύεται και από το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν που αποτελεί μια υπαρκτή ισλαμική δημοκρατία, άσχετα με την καθεστωτική δομή που ελέγχει ασφυκτικά την χώρα καταπατώντας δικαιώματα και ελευθερίες. Για τον φτωχό Τυνήσιο πολίτη που αγωνιούσε να βρει τα προς το ζειν αυτά ήταν αμελητέα μπροστά στην διαφθορά και τις λεηλασίες του καθεστώτος του Μπεν Άλι. Οπότε το σύνθημα να φύγει ο Αλή ...Μπαμπάς και οι 40 κλέφτες ήταν πιο ζωτικής σημασίας απ' ότι η επιβολή της σαρίας.
Τα δημοσιεύματα που ακολουθούν δείχνουν το μέγεθος της αμηχανίας και αγωνίας του δυτικού κόσμου αλλά και την δική του ματιά για τον αραβικό κόσμο.
Τα συνθήματα των διαδηλωτών στην Τυνησία, το παρασκήνιο της εξέγερσης και η φυγή της οικογένειας του Μπεν Αλι
Της Ευρυδiκης Μπερση, Εφημερίδα Καθημερινή
Το μεσημέρι της Παρασκευής, 14 Ιανουαρίου, της ημέρας που θα σημαδέψει ανεξίτηλα την ιστορία του αραβικού κόσμου, η πτήση 750 των τυνησιακών αερογραμμών περίμενε άδεια απογείωσης από το αεροδρόμιο της Τύνιδας με κατεύθυνση τη Λυόν της Γαλλίας. Ο πύργος ελέγχου διέταξε τον πιλότο Μοχάμεντ μπεν Κιλάνι να δεχθεί πέντε πολύ σημαντικούς επιβάτες, μέλη της οικογένειας τού επί 23 χρόνια δικτάτορα Μπεν Αλι. Οπως αποδείχθηκε αργότερα, το καθεστώς ζούσε τις τελευταίες ώρες του. «Εκείνη τη στιγμή πέρασαν από μπροστά μου οι εικόνες των μανάδων που θρηνούσαν τα παιδιά που σκοτώθηκαν στις διαδηλώσεις, σκέφτηκα τα βασανιστήρια» διηγήθηκε ο πιλότος. «Είπα όχι, δεν βγάζω τους εγκληματίες από τη χώρα». Ο Κιλάνι εξήγησε από μικροφώνου στους επιβάτες την κατάσταση και εκείνοι ξέσπασαν σε θυελλώδεις επευφημίες. (Οπως σχολίασε η εφημερίδα El Pais, ήταν ίσως η πρώτη φορά που ο πιλότος καταχειροκροτείται πριν καν απογειώσει αεροσκάφος).
Αντίστοιχες, ακαριαίες αποφάσεις απαιτούνταν από τις αρχές πολλών ευρωπαϊκών κρατών, προκειμένου να παγώσουν τα περιουσιακά στοιχεία του καθεστώτος και να μην προλάβει η έκπτωτη οικογένεια Μπεν Αλι να πνίξει στο χρυσάφι την πίκρα της υποχρεωτικής συνταξιοδότησής της. «Είναι μια μάχη με τον χρόνο, κάθε δευτερόλεπτο μετράει», είπε ο Γουίλιαμ Μπούρντον δικηγόρος τριών οργανώσεων που ζήτησαν από τα γαλλικά δικαστήρια να παγώσουν τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας Μπεν Αλι. Ο Μπούρντον παραπονέθηκε ότι οι ευρωπαϊκές κινήσεις ήταν υπερβολικά αργές και ότι σύμφωνα με πληροφορίες ο Μπεν Αλι «ήδη άδειασε τους ελβετικούς λογαριασμούς του». Υπερβολικά αργή ήταν και η συνειδητοποίηση στην Ευρώπη ότι στην Τυνησία, σε μια χώρα που θεωρείτο υπόδειγμα, βρισκόταν σε εξέλιξη ευρεία κοσμική επανάσταση. Στην Τυνησία ξεσηκώθηκαν και τα μεσαία στρώματα, ξεσηκώθηκαν και οι φτωχοί, ξεσηκώθηκαν οι δικηγόροι, ξεσηκώθηκαν και οι μπλόγκερ, διαδήλωσαν οι φοιτητές, διαδήλωσαν οι αγρότες, κατέβηκαν στους δρόμους οι νέοι και οι όχι και τόσο νέοι, οι άνδρες, αλλά και κάποιες γυναίκες λίγες με μαντήλα, οι περισσότερες χωρίς. Ενα κύμα νέων, μοντέρνων, μορφωμένων (οι νέοι της Τυνησίας, σε αντίθεση με άλλες αραβικές χώρες, είναι κατά 94% εγγράμματοι) που επαναστάτησε απέναντι στη φίμωση, στην καταπίεση, στη φτώχεια και τη διαφθορά.
Οι διαδηλώσεις, με αφορμή την αυτοπυρπόληση του άνεργου πτυχιούχου Μοχάμεντ Μπουαζιζί, του οποίου η αστυνομία κατέσχεσε τον πάγκο με τα φρούτα επειδή δεν είχε άδεια, εξελίχθηκαν σε πλατιά επανάσταση, που δεν κάμφθηκε ούτε και όταν η αστυνομία έριχνε στο ψαχνό, σκοτώνοντας 100 άτομα, σύμφωνα με προσεγγιστικά στοιχεία του ΟΗΕ.
Στις 18.15 το απόγευμα της Παρασκευής 14 Ιανουαρίου, ο Μπεν Αλι και τα στενότερα μέλη της οικογένειάς του εγκατέλειψαν την Τυνησία με το προεδρικό αεροσκάφος, βρίσκοντας καταφύγιο στη Σαουδική Αραβία. Ο στρατός είχε προηγουμένως αρνηθεί να στρέψει τα τανκς εναντίον των διαδηλωτών και ο αρχηγός του φέρεται να υποχρέωσε, παρασκηνιακά, τον Μπεν Αλι να εγκαταλείψει τη χώρα.
Το μίσος των Τυνήσιων προς τον Μπεν Αλι και την οικογένειά του οφείλεται στον πλήρη έλεγχο που ασκούσαν στην οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Σύμφωνα με το περιοδικό Forbes, η περιουσία του Μπεν Αλι ανερχόταν το 2008 σε 5 δισ. δολάρια. Αναγνωρίζοντας ότι ο πλούτος της οικογένειας προήλθε από τη λεηλασία των δημοσίων πόρων, η νέα κυβέρνηση διέταξε την κατάσχεση όλων των περιουσιακών στοιχείων της οικογένειας - όσων δηλαδή είχαν απομείνει στην Τυνησία.
Την πρώτη μετά Μπεν Αλι εβδομάδα, καθώς τα πορτρέτα του δικτάτορα αποκαθηλώνονταν και οι εφημερίδες σταματούσαν να αυτολογοκρίνονται, οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν. Στόχος τής εν εξελίξει επανάστασης είναι να αποκαθηλωθεί ολόκληρος ο κλεπτοκρατικός μηχανισμός του παλαιού καθεστώτος. «Ο Αλί Μπαμπά έφυγε», είπε Τυνήσιος διαδηλωτής «Καιρός να φύγουν και οι 40 κλέφτες.»
Εμφύλιος στο Παρίσι
Η τυνησιακή επανάσταση έχει προξενήσει έντονες εσωτερικές διαμάχες στη Γαλλία, της οποίας η Τυνησία ήταν αποικία ώς το 1956. Τέσσερις ημέρες πριν από την ανατροπή του Μπεν Αλι και ενώ ήταν γνωστό ότι οι τυνησιακές δυνάμεις ασφαλείας είχαν σκοτώσει δεκάδες διαδηλωτές, η Γαλλίδα υπουργός Εξωτερικών Μισέλ Αλιό Μαρί πρότεινε στην εθνοσυνέλευση στενότερη συνεργασία Γαλλίας - Τυνησίας στον τομέα της ασφάλειας. «Το γαλλικό savoir-faire (τεχνογνωσία), ξακουστό σε ολόκληρο τον κόσμο, μπορεί να βοηθήσει ώστε να γίνει σεβαστό το δικαίωμα των διαδηλωτών αλλά και να ρυθμιστούν τέτοιου είδους προβλήματα ασφαλείας» δήλωσε η Αλιό Μαρί. Οι αντιπολιτευόμενοι σοσιαλιστές σφυροκόπησαν την κυβέρνηση για τις δηλώσεις αυτές και για τη γενικότερη στήριξη που παρέσχε στον Μπεν Αλι, ενώ η κυβέρνηση αντεπιτέθηκε επισημαίνοντας ότι το κόμμα RCD, όργανο της απολυταρχικής τυνησιακής εξουσίας, είναι μέλος της Σοσιαλιστικής Διεθνούς. Μετά την ανατροπή του Μπεν Αλι, η Σοσιαλιστική Διεθνής διέγραψε το RCD, το οποίο ήταν απόλυτα ταυτισμένο με τον τυνησιακό κρατικό μηχανισμό. Στη διαμάχη παρενέβη ο πρώην πρωθυπουργός Λιονέλ Ζοσπέν, δηλώνοντας ότι δεν θα πρέπει «να συγχέουμε τη διπλωματία με τη συνενοχή».
Μετά την ανατροπή Μπεν Αλι, η γαλλική κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι παρακολουθεί στενά τα περιουσιακά στοιχεία της οικογένειάς του στη Γαλλία, στα οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, περιλαμβάνεται ένα πολυτελές διαμέρισμα αξίας 37 εκατομμυρίων ευρώ στο Παρίσι, μία βίλα στην Κυανή Ακτή και ένα σαλέ στην Κουρσεβέλ.
Η επόμενη ημέρα στην Τύνιδα
The New York Times
Τα πάθη που απελευθέρωσε η επανάσταση στην Τυνησία αντήχησαν σε όλη την περιοχή τη Δευτέρα, καθώς ένας Αιγύπτιος και ένας Μαυριτανός προστέθηκαν στους έξι Βορειοαφρικανούς που αυτοπυρπολήθηκαν, μιμούμενοι τον αυτοπυρπολισμό που πυροδότησε την εξέγερση στην Τύνιδα, πριν από ένα μήνα.
Στην Τύνιδα ο αγώνας δεν έχει τελειώσει. Πλήθος διαδηλωτών διαμαρτυρόταν και πάλι στην κεντρική αρτηρία της πόλης, με στόχο τη νέα κυβέρνηση εθνικής ενότητας, στην οποία τα μέλη του κόμματος του έκπτωτου προέδρου Μπεν Αλι είχαν τον πρώτο λόγο. «Πολίτες και μάρτυρες, η κυβέρνηση είναι ακόμη η ίδια», φώναζαν. «Θα διαμαρτυρόμαστε μέχρι να καταρρεύσει η κυβέρνηση!».
Αλλά δεν ήταν σαφές ποιος ακριβώς εξέφραζε τους διαδηλωτές στους δρόμους, ενώ η παλιά φρουρά της αντιπολίτευσης αγωνιζόταν να πείσει τον κόσμο ότι η χώρα οδεύει προς τη δημοκρατία. Αλλά κάτι τέτοιο δεν είναι εύκολο σε μια νέα κυβέρνηση, όπου ο πρωθυπουργός Μοχάμεντ Γκανουτσί και οι νεοδιορισθέντες υπουργοί Εξωτερικών, Αμύνης και Οικονομικών ήταν όλοι τους μέλη του κυβερνώντος κόμματος.
Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης στη νέα κυβέρνηση είπαν ότι η επανάσταση προσκρούει στην πραγματικότητα. Μετά 23 χρόνια δικτατορικής διακυβέρνησης του Μπεν Αλι ήταν αδύνατο να βρεθούν ικανοί αξιωματούχοι εκτός κόμματος, για να αναλάβουν γρήγορα τα ηνία της διακυβέρνησης, να σταθεροποιήσουν τη χώρα και να διεξαγάγουν ελεύθερες εκλογές.
Στο μεταξύ, η κυβέρνηση αγωνιούσε να κερδίσει αξιοπιστία. Ο πρωθυπουργός Γκανουτσί κήρυξε το τέλος της αποπνικτικής προπαγάνδας και της λογοκρισίας. Υποσχέθηκε να απελευθερώσει όλους τους πολιτικούς κρατουμένους, να αναγνωρίσει τα απαγορευμένα κομμουνιστικά και ισλαμικά κόμματα και να διεξαγάγει ελεύθερες εκλογές σε έξι μήνες.
Σε μια ασυνήθιστη έκκληση για ηρεμία μέσω τηλεόρασης -στην κυβέρνηση του Μπεν Αλι οι αξιωματούχοι ποτέ δεν έδιναν εξηγήσεις- ο υπουργός Εσωτερικών ανακοίνωσε τον μέχρι τότε επίσημο απολογισμό των νεκρών από τις διαδηλώσεις, κάνοντας λόγο για 78 νεκρούς και σχεδόν 100 τραυματίες. Είπε ακόμη ότι οι ταραχές κόστισαν στην τυνησιακή οικονομία πάνω από δύο δισ. δολάρια.
Στους δρόμους, η τυνησιακή επανάσταση εξελισσόταν. Αρχισε στις καταπιεσμένες επαρχίες με το αίτημα των αποφοίτων πανεπιστημίου για περισσότερες θέσεις εργασίας. Επεκτάθηκε στους εργαζομένους, τους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων και των επαγγελματιών ως εξέγερση κυρίως εναντίον της εκτεταμένης διαφθοράς της οικογένειας του Μπεν Αλι.
Οταν οι ηγέτες του πάλαι ποτέ ισχυρού ισλαμικού πολιτικού κόμματος επέστρεψαν στην Τύνιδα, οι Τυνήσιοι άρχισαν να συζητούν τι θα κάνουν με τα ισλαμικά κόμματα. Σε ένα αυτοσχέδιο οδόστρωμα, που είχε στήσει μια ομάδα πολιτών για να προστατέψει τη γειτονιά του Κραμ από τις λεηλασίες, οι γνώμες διίσταντο. Ενας μεγαλύτερος σε ηλικία άνδρας έθεσε το ζήτημα: «Ζητάμε να μην αποκλειστούν οι ισλαμιστές» είπε, δίνοντας μόνο το μικρό του όνομα: Χαμπίμπ.
Μια πρόχειρη δημοσκόπηση ανάμεσα στους νεαρούς άνδρες που είχαν συγκεντρωθεί εκεί έδειξε ομοφωνία, αλλά ελάχιστοι τολμούσαν να επικρίνουν ανοιχτά τους ισλαμιστές. Λίγα λεπτά αργότερα, ένας από αυτούς είπε ήρεμα: «Ενα καλό, που έκανε ο Μπεν Αλι είναι ότι συνέτριψε τους ισλαμιστές».
Ανοιξε το κουτί της Πανδώρας
The Economist
Το θέαμα μιας αραβικής χώρας που εξεγείρεται εναντίον των δεσμών της τυραννίας είναι σπάνιο και θεσπέσιο. Επιπλέον, η Τυνησία έχει την ευκαιρία να γίνει παράδειγμα για τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο. Είναι μία μικρή χώρα, η οποία, παρά τη διαφθορά του εκδιωχθέντος ηγέτη της Μπεν Αλι, τα πήγε καλύτερα από πολλές άλλες στο άνοιγμά της προς τον κόσμο, στους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας της, στην εκπαίδευση των 10,6 εκατομμυρίων κατοίκων της, στα δικαιώματα των γυναικών και στην παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Οι γενειοφόροι φανατικοί, οι οποίοι συνήθως μονοπωλούν την αντιπολίτευση σε αυταρχικά καθεστώτα αλλού, είναι ευτυχώς απόντες από τους δρόμους της Τύνιδας. Αν επιστρέψει η ηρεμία και διεξαχθούν δίκαιες εκλογές μέσα στους επόμενους μήνες, τότε η Τυνησία μπορεί να εξελιχθεί σε μία αυθεντική, πλουραλιστική δημοκρατία. Θα πρόκειται για ένα ιστορικό γεγονός τεραστίων διαστάσεων.
Θα έχουμε επίσης να κάνουμε με έναν φάρο. Μεταξύ των 22 κρατών του Αραβικού Συνδέσμου, μόλις τρία μπορούν να υποστηρίξουν ότι είναι δημοκρατικά, αλλά και αυτά είναι προβληματικά: Το Ιράκ ακόμη ταλανίζεται από τις επιθέσεις αυτοκτονίας και τη βία και η δημοκρατία του έχει επιβληθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Παλαιστίνη είναι κράτος μόνο κατ’ όνομα, αφού βρίσκεται υπό την κατοχή του Ισραήλ και αμφισβητείται από τους ίδιους της τους πολίτες. Και στον Λίβανο οι εκλογές νοθεύονται λόγω των θρησκευτικών ποσοστώσεων, ενώ οι αντιμαχόμενες ομάδες μόλις πριν από λίγες ημέρες διέλυσαν την κυβέρνηση συνασπισμού που είχαν σχηματίσει. Τα πολιτεύματα στις υπόλοιπες αραβικές χώρες ποικίλλουν, από αιμοσταγείς τυραννίες, όπως στη Λιβύη, μέχρι τους μετριοπαθείς αυταρχικούς ηγέτες του Κατάρ. Ο αραβικός κόσμος είναι πλούσιος σε φυσικούς πόρους και κατοικείται από 350 εκατομμύρια ανθρώπους. Προξενεί λοιπόν εντύπωση για ποιο λόγο είναι η λιγότερο δημοκρατική γωνιά του πλανήτη.
Δεν υπάρχει κάποιος λόγος για να πιστέψει κανείς ότι οι Αραβες έχουν έμφυτη αλλεργία στις κάλπες. Ούτε το Ισλάμ ως θρησκεία, τουλάχιστον στις μετριοπαθείς μορφές του, αντίκειται στη δημοκρατία. Η Τουρκία άλλωστε δείχνει τον δρόμο, αφού κυβερνάται από ένα μετριοπαθές ισλαμικό κόμμα, το οποίο αποδέχεται τους συνταγματικούς περιορισμούς που επιβάλλονται στη λειτουργία του, ακόμη και αν αυτοί ακουμπούν θέματα σχέσεων Τεμένους - Πολιτείας. Αλλες μουσουλμανικές ασιατικές χώρες, όπως η Μαλαισία και η Ινδονησία, προσπαθούν να εγκαθιδρύσουν σταθερές δημοκρατίες. Ακόμη και το Ιράν των αγιατολάχ ήταν πολύ πιο ανοιχτό καθεστώς από τους Αραβες γείτονές του, τουλάχιστον μέχρι να ξεσπάσουν τα γνωστά γεγονότα πριν από 18 μήνες.
Μετά τα όσα συνέβησαν στην Τυνησία, οι Αραβες δεσπότες τρέμουν. Και καλά κάνουν. Αλλά μη νομίζετε ότι το άρωμα των γιασεμιών θα κατακλύσει έτσι εύκολα των αραβικό κόσμο. Πολλοί ισλαμιστές πιστεύουν ότι ο Θεός και το Κοράνι είναι ανώτερα από τα κοινοβούλια, τα κόμματα, τον πλουραλισμό και τον διάλογο. Αν επικρατήσουν, θα κυβερνήσουν με πολύ πιο στυγνό τρόπο από τον Μπεν Αλι και τους ομοίους του. Ωστόσο, η ακραία εκδοχή του Ισλάμ πουθενά στον αραβικό κόσμο δεν είναι και η πιο δημοφιλής. Για παράδειγμα, η πιο δημοφιλής πτέρυγα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας στην Αίγυπτο είναι και η πιο μετριοπαθής. Γι’ αυτό και θα πρέπει να αφήσουμε τους μουσουλμάνους να στραφούν σε ισλαμικά κόμματα, αν το θελήσουν. Είναι ένα ρίσκο βέβαια, και γι’ αυτούς και για τον κόσμο. Αλλά οι κοσμικοί δεσπότες μπορεί να είναι πολλές φορές πιο επικίνδυνοι. Η εξέγερση στην Τυνησία άνοιξε το κουτί της Πανδώρας. Δεν ξέρουμε τι θα βγει από μέσα. Παρ’ όλα αυτά, θα πρέπει να την καλωσορίσουμε με ενθουσιασμό.
Το ντόμινο ανυπακοής τρομάζει τη Μ. Ανατολή
Αραβικές και αφρικανικές χώρες υιοθετούν λαϊκά συσσίτια και χαλαρώνουν τους αυταρχικούς μηχανισμούς του κράτους για να εκτονώσουν την κρίση
«Οι εικόνες των εξεγερμένων εργατών και νεολαίων να κυνηγούν στρατιώτες κι αστυνομικούς στους δρόμους της Τύνιδας, απαιτώντας ανατροπή της δικτατορίας, προκάλεσαν ρίγη ανησυχίας στους κερδοσκόπους και τους τραπεζίτες στη Ν. Υόρκη, τη Φραγκφούρτη, το Παρίσι και τα άλλα κέντρα του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου, θυμίζοντάς τους την τεράστια δύναμη της εργατικής τάξης».
Ακόμη μία φορά, στα χρόνια της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η επαναστατική ουτοπία μοιάζει να παίρνει σάρκα και οστά -στο βορειοαφρικανικό τόξο τώρα- κι αυτή η αίσθηση οδηγεί σε περιγραφές όπως η παραπάνω, που διατυπώνουν διεθνείς κύκλοι της τροτσκιστικής αριστεράς. Και δεν είναι οι μόνοι, καθώς ακόμη και οι «ναυαρχίδες» των κατεστημένων ΜΜΕ στις ΗΠΑ συμφωνούν: «Η πιο άμεση απειλή για τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μ. Ανατολή δεν είναι πλέον οι πόλεμοι, είναι η επανάσταση» σχολιάζει ο αρθρογράφος της «Washington Post», Τζάκσον Ντιέλ. Με άλλα λόγια, είναι ο φόβος της εξαγωγής της τυνησιακής εξέγερσης τόσο στον γειτονικό αραβικό κόσμο όσο και στις ανεπτυγμένες δυτικές χώρες, όπου επικρατούν αντίστοιχες συνθήκες οικονομικής κρίσης, βάναυσης επέλασης των τραπεζών και οξυνόμενων κοινωνικών εντάσεων.
Δεν είναι υπερβολική η εκτίμηση ότι τα γεγονότα στην Τυνησία σηματοδοτούν μια στροφή στην πορεία των διεθνών υποθέσεων, καθώς αποδεικνύεται ότι το ντόμινο των ταραχών που έχει ήδη ξεκινήσει στη γεωγραφική ενότητα του Μαχρέμπ (Τυνησία, Αλγερία, Μαρόκο, Μαυριτανία και Λιβύη) και της Μ. Ανατολής, δεν οφείλεται σε κανενός είδους παρέμβαση ή συμμετοχή ισλαμικών δυνάμεων στις μαζικές εξεγέρσεις, αλλά στις ίδιες, δυσχερείς κοινωνικές και ταξικές συνθήκες που επικρατούν παντού. Η θρησκεία, η φυλή, η εθνικότητα αποδεικνύονται ζητήματα άνευ ουσίας στη διαμόρφωση των λαϊκών εξεγέρσεων, καθώς ο αραβικός σοσιαλισμός (μπααθισμός, νασερισμός) και η λιβυκή εκδοχή του δεν έφεραν εθνική ανεξαρτησία και κοινωνική δικαιοσύνη.
Ετσι, η πτώση του Μπεν Αλι σόκαρε τόσο τις κυρίαρχες τάξεις στην Τυνησία και τον υπόλοιπο αραβικό κόσμο, όσο και τη Δύση. Η αντίδραση των ΗΠΑ και της Ε.Ε. ήταν ενδεικτική της ανησυχίας τους, με τις κατευναστικές εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση των μαζών και χαλάρωση των καθεστώτων και των μέτρων λιτότητας. Απευθυνόμενος στις πλούσιες πετρελαιοπαραγούς αραβικές χώρες, ο γ.γ. του Αραβικού Συνδέσμου Αμρ Μουσά είπε ακριβώς τα ίδια -να συνδράμουν οικονομικά τους φτωχότερους, διότι «η Τυνησία αποτελεί ένδειξη της εξάπλωσης της ανυπακοής στη Μ. Ανατολή, όπου η οργή των λαϊκών στρωμάτων είναι άνευ προηγουμένου».
Ηδη, οι αυταρχικοί ηγέτες στις αραβικές χώρες δείχνουν να αντιλαμβάνονται την απειλή και αναζητούν τρόπους κατευνασμού των μαζών, καθώς και οικονομικής συνεργασίας και συντονισμένων πολιτικών ελέγχου της κατάστασης.
Ηδη η Αλγερία, η Αίγυπτος και η Μαυριτανία αντιμετωπίζουν περιστατικά αυτοπυρπολισμών όπως εκείνα που ανέφλεξαν την εξέγερση στην Τυνησία, καθώς και στις χώρες αυτές τα μέτρα αυστηρής λιτότητας που επιβλήθηκαν από δυτικούς τραπεζικούς και οικονομικούς οργανισμούς, έχουν εκτοξεύσει τις τιμές στα ύψη και έριξαν τους λαούς στη φτώχεια. Λαϊκά συσσίτια, επιδοτήσεις βασικών αγαθών, «χαλινάρι» στον κυβερνητικό αυταρχισμό και «ανακάλυψη» νέων θέσεων εργασίας, είναι τα πρώτα μέτρα που υποχρεώνονται να πάρουν οι κυβερνήσεις αυτές.
Ομως η θύελλα των εξεγέρσεων αγγίζει κι άλλες χώρες, όπως η Λιβύη, η Ιορδανία, η Συρία, το Σουδάν, ακόμη και το Κουβέιτ. Στη Λιβύη, ο συνταγματάρχης Καντάφι δηλώνει «οδύνη» για την ανατροπή του Μπεν Αλι και ανησυχία για την ανάδυση «μιας νέας επανάστασης των μπολσεβίκων». Στο Σουδάν, που βιώνει βαθιά οικονομική κρίση, συλλαμβάνεται ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, αφού πρόλαβε να καλέσει το λαό σε «λαϊκή επανάσταση». Στη Συρία, η κυβέρνηση δίνει οικονομική βοήθεια... 11 δολάρια το μήνα σε 415.000 οικογένειες και το κυβερνών σοσιαλιστικό Μπάαθ δεσμεύεται να φρενάρει τις τιμές των βασικών προϊόντων, ενώ κάτι ανάλογο κάνει και το Κουβέιτ με εφάπαξ δωρεά 3.500 δολαρίων σε κάθε πολίτη του.
Τι αποδεικνύουν όλα αυτά; Οτι, αντίθετα με όσα λέγονται, οι εξεγέρσεις δεν εξάγονται, παράγονται επί τόπου. Ακόμη και στον αραβικό κόσμο.
Τόσο για τον αραβικό κόσμο όσο και για τη Δύση, η κοινωνική εξέγερση στην Τυνησία και η ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος εκεί λειτούργησαν ως υπόμνηση και προειδοποίηση ότι η αυταρχική διακυβέρνηση και η οικονομική εξαθλίωση των λαών μπορούν να αφυπνίσουν την εργατική τάξη που διατηρεί στο ακέραιο την επαναστατική της δυναμική. Η οποία αποδεικνύεται τόσο ισχυρή, ώστε να ανατρέπει καθεστώτα, χωρίς καν καθοδήγηση από οποιαδήποτε κομματική, θρησκευτική ή εθνική ηγεσία.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΩΤΙΑ ΣΤΟΝ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΟΣΜΟ Η ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΜΠΕΝ ΑΛΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΤΥΝΗΣΙΟΥΣ
Ο αδύναμος αραβικός κρίκος
ΤΥΝΗΣΙΑ. Ποια χαρακτηριστικά της χώρας οδήγησαν στην επιτυχία της λαϊκής εξέγερσης, που απέδειξε ότι οι δικτατορίες δεν είναι αιώνιες και για την ανατροπή τους δεν απαιτείται ξένη επέμβαση
 |
| Ο μύθος της παθητικότητας των Αράβων ανατράπηκε, αλλά ο λαός αν θέλει πραγματική δημοκρατία και όχι απλή εναλλαγή στα πρόσωπα του καθεστώτος πρέπει να συνεχίσει να επαγρυπνεί |
Η λαϊκή εξέγερση στην Τυνησία που οδήγησε στην έξωση του Μπεν Αλι αποτελεί αναμφίβολα μια ιστορική πρωτιά στον αραβικό κόσμο, αλλά και πηγή έμπνευσης -όχι αντιγραφής- για τους λαούς της περιοχής.
Ταυτόχρονα, ο λαός που διαδήλωνε μαχητικά, κατέρριψε το μύθο της αιώνιας παθητικότητας και του πολιτικού ευνουχισμού των αράβων πολιτών απέναντι στα αυταρχικά έως ολοκληρωτικά καθεστώτα που τους έχουν επιβληθεί.
Η Τυνησία αποδείχθηκε ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας και τώρα οι άραβες ηγέτες παρακολουθούν με προσοχή τις εξελίξεις εκεί, μολονότι οι περισσότεροι νιώθουν ασφαλείς, γιατί υπάρχουν σοβαρές διαφορές ανάμεσα σε αυτήν και τα καθεστώτα τους.
Ομως, η μικρή αυτή χώρα της βορειοδυτικής Αφρικής, λειτουργεί ήδη λυτρωτικά στο αραβικό υποσυνείδητο, γιατί πρώτη φορά τύραννος διώχτηκε με λαϊκές κινητοποιήσεις -και τη θυσία βέβαια 100 ανθρώπων- και όχι με την εισβολή χιλιάδων αμερικανών στρατιωτών και την καταστροφή μιας ολόκληρης χώρας.
Η ευτυχής έκβαση της εξέγερσης στην Τυνησία οφείλεται όμως σε όσα συνθέτουν την ιδιαιτερότητά της, αλλά και στο γεγονός ότι όταν διακυβευόταν η τύχη του Μπεν Αλι και της οικογενειοκρατίας του, η στρατιωτική ηγεσία αρνήθηκε να αιματοκυλήσει τη χώρα και του έδειξε την οδό διαφυγής...
Η Τυνησία, λοιπόν, δεν έχει τη γεωπολιτική στρατηγική θέση που έχει, π.χ., η Αίγυπτος, ούτε τον πετρελαϊκό πλούτο της Σαουδαραβίας ή των Εμιράτων. Ο πληθυσμός της δεν είναι μωσαϊκό εθνο-θρησκευτικών ομάδων, με ποικίλες περιφερειακές εξαρτήσεις και η νεότερη ιστορία της είναι πλούσια σε χαρακτηριστικά μιας κοσμικής κοινωνίας, με υψηλό πολιτιστικό επίπεδο: απέκτησε σύνταγμα ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα και ήταν η πρώτη αραβική χώρα στην οποία ιδρύθηκε Γενική Συνομοσπονδία Εργατών.
Το καθεστώς του Μπεν Αλι ήταν αυταρχικό, αστυνομικό καθεστώς, στο οποίο η οικογένειά του, και κυρίως της γυναίκας του, ήταν η απόλυτη έκφραση της διαφθοράς, του νεποτισμού και της εγκληματικής ασυδοσίας. Ηταν σχετικά εύκολη, λοιπόν, η προσωποποίηση του «κακού» και απ' ό,τι φάνηκε κανείς από τους ισχυρούς υποστηρικτές του στο εξωτερικό, κυρίως οι γαλλικές κυβερνήσεις των τελευταίων 25 χρόνων, δεν τόλμησε να τον υπερασπιστεί!
Αλλωστε, η ανοχή των ευρωπαϊκών κρατών απέναντι στα αυταρχικά καθεστώτα, με πρόσχημα τη δυναμική αντιμετώπιση των ισλαμιστών, τους αποφέρει αμύθητα οικονομικά κέρδη...
Το καθεστώς είχε εξοντώσει κυριολεκτικά την αντιπολίτευση, τόσο της αριστεράς όσο και των ισλαμιστών, στέλνοντας χιλιάδες στελέχη τους στις φυλακές ή στην εξορία. Ετσι εξηγείται ότι η λαϊκή εξέγερση όχι μόνο δεν είχε πολιτική πρωτοπορία ή καθοδήγηση, αλλά έλειπαν τελείως τα συνθήματα των ισλαμιστών.
Οι απλοί άνθρωποι, η λεγόμενη ευρεία μεσαία τάξη, ήταν εκείνοι που βγήκαν στους δρόμους και ζήτησαν απερίφραστα να φύγει ο Μπεν Αλι. Κυρίως όμως ήταν η νεολαία, με πτυχία αλλά χωρίς δουλειά, με δίψα για ελευθερία και δημοκρατία, που έβρισκε διέξοδο στην υπονόμευση της αστυνομοκρατίας και της λογοκρισίας του Διαδικτύου μέσα από έναν ευρηματικό κυβερνοπόλεμο.
Οι εξελίξεις ήταν τόσο ραγδαίες που ακόμη και οι εκπρόσωποι της ήπιας αντιπολίτευσης, της Γενικής Συνομοσπονδίας και της κοινωνίας πολιτών που κλήθηκαν να μετάσχουν στην κυβέρνηση «εθνικής ενότητας», άργησαν να καταλάβουν ότι δεν θα έπρεπε να αποδεχθούν τη συνύπαρξή τους με βασικούς υπουργούς του Μπεν Αλι.
Τώρα, με τη βοήθεια και των εξόριστων πολιτικών ηγετών που επιστρέφουν, διεκδικούν την πλήρη κάθαρση του κρατικού μηχανισμού από τους εγκάθετους του κυρίαρχου μέχρι χθες καθεστωτικού κόμματος.
Χαρακτηριστικό του κλίματος είναι ότι ακόμη και οι ισλαμιστές της «Νάχντα» (Αναγέννηση), που χτυπήθηκαν ανελέητα από το καθεστώς, δηλώνουν ότι δεν αμφισβητούν το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της ισοτιμίας των γυναικών και το διαχωρισμό θρησκείας και πολιτικής και ότι το κόμμα τους συμβαδίζει ιδεολογικά με το κόμμα του τούρκου πρωθυπουργού Ερντογάν!
Μια τέτοια στάση ίσως διευκολύνει τη συνεργασία όσων αντιτάχθηκαν στο καθεστώς. Αριστεροί, σοσιαλιστές, φιλελεύθεροι και ισλαμιστές, μαζί με δυνάμεις από την κοινωνία πολιτών, μπορούν να διαμορφώσουν μια αξιόπιστη συμμαχία που θα οικοδομήσει ένα πραγματικά δημοκρατικό καθεστώς.
Η μετάβαση δεν ολοκληρώθηκε ακόμη. Η λαϊκή εξέγερση κινδυνεύει να παγιδευτεί από τον παντοδύναμο μηχανισμό που οικοδόμησε ο Μπεν Αλι και στη συνέχεια να εκτονωθεί πλήρως. Τώρα θα κριθεί η ωριμότητα και η ικανότητα της αντιπολίτευσης να οδηγήσει σε ένα δημοκρατικό καθεστώς. Ταυτόχρονα, πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τις ποικίλες παρεμβάσεις από το εξωτερικό που θα αποβλέπουν απλώς στον εξωραϊσμό του προηγούμενου καθεστώτος με νέα πρόσωπα...
Στη φάση της μετάβασης, ο λαός της Τυνησίας πρέπει να έχει την πλήρη υποστήριξη και αλληλεγγύη των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Στην πράξη, όχι στα λόγια... Οσο για τους πολίτες των αραβικών χωρών, ας μην επαναπαυτούν στο γεγονός ότι οι Τυνήσιοι έκαναν την επανάσταση για λογαριασμό τους.
Η «επανάσταστη του γιασεμιού»
Εφημερίδα Η Σημερινή
Το άρωμα ενός λουλουδιού, του γιασεμιού, μπορεί να απλωθεί στον αραβικό κόσμο; Βεβαίως, αν αυτή ήδη έχει στιγματιστεί από το πυροκαμένο σώμα ενός άνεργου Τυνήσιου νέου, που αυτοπυρπολήθηκε για να διαμαρτυρηθεί εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος του προέδρου Ζιν Μπεν Αλί. Όσα δραματικά συνέβησαν τις τελευταίες εβδομάδες στην Τυνησία, που οδήγησαν στη δραπέτευση του Μπεν Αλί στη Σαουδική Αραβία, είναι η μικρογραφία όσων συμβαίνουν σε όλες σχεδόν τις αραβικές χώρες.
Τα καθεστώτα από το Μαρόκο, την Αλγερία, τη Λιβύη, την Αίγυπτο μέχρι τη Συρία, την Ιορδανία και, φυσικά, τη Σαουδική Αραβία και τα εμιράτα του Κόλπου είδαν με έκδηλο πανικό όσα διαδραματίστηκαν στην Τυνησία. Όπως όλα αυτά τα τυραννικά καθεστώτα έτσι και το καθεστώς του Μπεν Αλί στηριζόταν στην καταπίεση των πολιτών και σε σκληρές αστυνομικές μεθόδους παρακολούθησης. Οι επιπτώσεις της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης δεν άφησαν ανεπηρέαστη την Τυνησία.
Η διαδικασία του ντόμινο
Η καλπάζουσα ανεργία, οι υψηλές τιμές σε είδη πρώτης ανάγκης, οι ανύπαρκτες προσδοκίες και το σκοτεινό μέλλον για την πλειοψηφία των πολιτών, ειδικά των νέων, η καταδυνάστευση, πυροδότησαν τις πρώτες δημόσιες διαδηλώσεις. Η αυτοπυρπόληση του Μοχάμετ Μπουαζίζι προκάλεσε καθολική εξέγερση. Οι δυνάμεις ασφαλείας αρχικά πυροβολούσαν στο ψαχνό και σημειώθηκαν δεκάδες θύματα. Όταν η λαϊκή κατακραυγή και εξέγερση προσέλαβε εθνικές διαστάσεις, παρατηρήθηκε το φαινόμενο του Γκντασκ.
Η επανάσταση του γιασεμιού στην Τυνησία θα λειτουργήσει ως ντόμινο και για άλλα αυταρχικά αραβικά καθεστώτα; Δηλαδή, οι αραβικές μάζες βρίσκονται στα πρόθυρα σημαντικών εξελίξεων, που θα αναδιατάξουν την κατάσταση στις αραβικές χώρες; Στην Πολωνία, το 1980, οι εργάτες στα ναυπηγεία του Γκντασκ εξεγέρθηκαν κατά του στυγνού κομμουνιστικού καθεστώτος. Κέρδισαν την πρώτη μάχη, με επικεφαλής τον Λεχ Βαλέσα και την «Αλληλεγγύη». Έπρεπε να περιμένουν εννιά σχεδόν χρόνια, ώστε το κομμουνιστικό καθεστώς στη χώρα να καταρρεύσει, μετά τη κατάρρευση του κομμουνισμού στην ΕΣΣΔ.
Στην περίπτωση των αραβικών χωρών, με τελείως διαφορετική κουλτούρα και αντίληψη περί δημοκρατίας, ελευθερίας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεσμών, η διαδικασία απεξάρτησης από δικτατορικά και αυταρχικά καθεστώτα θα είναι αργή. Ήδη άρχισε, αλλ’ η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι δεν θ' ακολουθήσει την πρακτική των ντόμινο. Αυταρχικά ή δικτατορικά καθεστώτα ανατρέπονται ξαφνικά επειδή συγκυρίες, εξελίξεις έσωθεν και κυρίως έξωθεν, συμβάλλουν στην αποσταθεροποίηση ή στην αποδυνάμωσή τους. Όμως, η διαδικασία δεν είναι και δεν μπορεί να είναι η ίδια για όλα τα καθεστώτα.
Μια προειδοποίηση προς Άραβες δικτάτορες και η ανάγκη για αλλαγές
Ανακύπτουν διάφορα ερωτήματα: Πόσο η τυνησιακή επανάσταση του γιασεμιού θα επηρεάσει τα άλλα αραβικά καθεστώτα; Πόσο γρήγορα το «τσουνάμι», που δημιουργήθηκε στην Τυνησία θα πλήξει τα καθεστώτα σε άλλες αραβικές χώρες; Οι μάζες στις χώρες αυτές είναι έτοιμες να εκραγούν και να διεκδικήσουν όσα εμείς οι Ευρωπαίοι, π.χ., απολαμβάνουμε; Υπάρχουν, πράγματι, συνθήκες που ευνοούν επαναστατικές εκρήξεις και σε άλλες αραβικές χώρες; Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τι θα σημαίνει για τις ΗΠΑ, την ΕΕ και, κατ’ επέκταση, για την Κύπρο, η οποία διατηρεί φιλικές σχέσεις με τις περισσότερες από αυτές τις χώρες;
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με δήλωση του προέδρου του Γέρζι Μπούζεκ, διακήρυξε την υποστήριξή του στην επανάσταση του γιασεμιού, που προχωρεί, χαρακτήρισε ιστορική τη στιγμή και απέτισε φόρο τιμής στο θάρρος και στην αποφασιστικότητα του λαού της Τυνησίας. Και πρόσθεσε: «Οι Ευρωπαίοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στα θεμιτά αιτήματα των λαών. Αιτήματα για κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα ευκαιριών, ελευθερίας της έκφρασης, δημοκρατικής συμμετοχής και πραγματικής πολυφωνίας στη διαμόρφωση ενός πολιτικού πεπρωμένου. Είναι γι’ αυτό που δεν θα παραμείνουμε αδιάφοροι. Ζητούμε οι αλλαγές να γίνουν ειρηνικά, οδηγώντας στη δικαιοσύνη και στην επικράτηση του κράτους δικαίου».
Τα γεγονότα στην Τυνησία ανησύχησαν πρώτιστα τους Αμερικανούς. Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα αραβικά καθεστώτα στηρίζονται για την επιβίωσή τους στις ΗΠΑ και στη βοήθειά της. Πρόκειται για σοβαρή κρίση, που προβληματίζει ανησυχητικά την Ουάσινγκτον. Ο πρόεδρος Ομπάμα χαιρέτισε το κουράγιο του τυνησιακού λαού, όμως η στρατηγική και η πολιτική των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή στηρίζεται σε αυταρχικά και δεσποτικά καθεστώτα, που στερούνται λαϊκής αποδοχής: Αίγυπτος, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία, εμιράτα. Γι’ αυτό και η υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, κάλεσε επειγόντως αυτά τα καθεστώτα να προβούν σε αλλαγές.
Πρόκειται για μεγάλη πρόκληση, που ισοδυναμεί με επανάσταση. Αλλαγές σε αυταρχικά αραβικά κράτη, σημαίνει ανατροπή των δικτατόρων, εγκαθίδρυση και λειτουργία δημοκρατικών θεσμών και πρακτικών, όπως τουλάχιστον τα εννοούμε στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, ελεύθερος Τύπος, κόμματα και αντιπολίτευση σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον. Αλλ’ οι λαοί των χωρών αυτών έχουν μία τελείως διαφορετική αντίληψη γι’ αυτές τις αρχές και αξίες. Η δυτικού στυλ δημοκρατία δεν είναι η αραβική δημοκρατία. Και η δυτική αντίληψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών δεν έχει καμία σχέση με εκείνην των αραβικών καθεστώτων και μαζών. Γι’ αυτό και η διαδικασία αλλαγών και πιθανής, μελλοντικής ανατροπής της παρούσας κατάστασης θα είναι αργή κα θα πάρει χρόνο.
Σαθρότητα και αβεβαιότητα
«Αν τα αραβικά καθεστώτα δεν δώσουν δικαιώματα στους λαούς των, θα υποστούν την ίδια τύχη όπως εκείνο της Τυνησίας», έλεγε ένας Αιγύπτιος στη Βηρυτό και μια νεαρή γυναίκα επέμενε: «Η αντιπολίτευση πρέπει να βγει στους δρόμους». Μα, ποια αντιπολίτευση σε ποια αραβική χώρα; Στην Τυνησία, όπως και σε όλες τις αραβικές χώρες, λειτουργούν δεσποτικά, οικογενειακά, αυταρχικά καθεστώτα. Η όποια αντιπολίτευση είτε είναι ελεγχόμενη από το καθεστώς είτε είναι τόσο αδύναμη και αποδιοργανωμένη, που δεν μπορεί να αναλάβει τη διάδοχη κατάσταση, σε περίπτωση αλλαγής και ανατροπής του καθεστώτος.
Οι επαναστάσεις συχνά γεννούν νέους ηγέτες, όπως έγινε στην Πολωνία με τον Βαλέσα και στη Ρωσία με τον Γέλτσιν. Όμως, όσα λογικά μπορεί να συμβούν σε δυτικά κράτη, δεν πρέπει να αναμένεται ότι θα συμβούν κατά τον ίδιο περίπου τρόπο και σε αραβικά κράτη. Τα γεγονότα, όμως, στην Τυνησία φαίνεται να έχουν κατεδαφίσει ένα ψυχολογικό τείχος ανάμεσα στις αραβικές μάζες. Ιδιαίτερα επειδή κανείς δεν περίμενε μια τόσο γρήγορη και αναπάντεχη πτώση του καθεστώτος Μπεν Αλί. Από την άλλη, η αιφνίδια κατάρρευση του καθεστώτος υπό το βάρος της λαϊκής αγανάκτησης κατέδειξε και τη σαθρότητά του, που είναι κοινή σε όλα τα αραβικά καθεστώτα. Γι’ αυτό και δεν είναι βέβαιο ότι μια διαδικασία ντόμινο θα είναι αρκετή για να επιφέρει εκείνες τις αλλαγές, που θα αλλάξουν τη ζωή 350 εκατομμυρίων Αράβων.
Τυνησιακή μόλυνση
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η τυνησιακή επανάσταση αναμένεται να λειτουργήσει ως μεταδοτική «μολυσματική ασθένεια» και για άλλα αραβικά καθεστώτα. Όπως σημειώνουν Άραβες σχολιαστές, πρόκειται για το πιο σημαντικό γεγονός στον αραβικό κόσμο από την εποχή της αποαποικιοποίησης.
Στο εξής, υποστηρίζουν, τίποτε δεν είναι αδύνατον και τα αραβικά καθεστώτα οφείλουν να πάρουν τα ανάλογα μαθήματα. «Αυτή η μολυσματική ασθένεια», έγραψε Άραβας σχολιογράφος, «δεν θα είναι μαζική, αλλά θα μεταδίδεται σταδιακά». Με τη βοήθεια του διαδικτύου και των μπλόγκερς, που συνέβαλαν τα μέγιστα για την τυνησιακή επανάσταση.
Ήδη, η γειτονική μας Αίγυπτος των 84 εκ., καθώς και η Ιορδανία εξήγγειλαν μέτρα, ανακοίνωσαν παροχές και δημιουργία νέων θέσεων εργασίας για τους νέους. Πρόκειται για ασπιρίνες, που μόνο προσωρινά αντιμετωπίζουν μια εκρηκτική κατάσταση σε έναν αραβικό κόσμο, που τρέφει ελάχιστη εκτίμηση προς τους δεσπότες του. Η εξουσία στις αραβικές χώρες είναι οικογενειακή υπόθεση. Στην Αίγυπτο π.χ. ο άρρωστος Μουμπάρακ ετοιμάζεται να παραδώσει την εξουσία στο γιο του. Όμως, στους δρόμους των πόλεων, από το Μαρόκο και την Αλγερία μέχρι την Αίγυπτο και την Ιορδανία, οι λαοί αρχίζουν να αντιδρούν. Έγιναν διαδηλώσεις, κάποιοι αυτοπυρπολήθηκαν, αλλά τα καθεστώτα παραμένουν σιωπηλά, νευρικά και προσεκτικά. Άντεξαν και σε άλλες παρόμοιες καταστάσεις. Για πόσο ακόμα;
Πλούτος και μιζέρια
Όλα σχεδόν τα αραβικά κράτη έχουν πλούτο, αλλ’ οι μάζες ζουν στη μιζέρια και στη φτώχια. Είναι πρωτοφανές: Πώς είναι δυνατόν, με τόσο πλούτο, ο αραβικός κόσμος να μη ζει υπό δημοκρατικά καθεστώτα; Η διαφθορά, ο νεποτισμός, η κρατική και διοικητική αποδιοργάνωση, η γραφειοκρατία, η ανυπαρξία ισχυρών δομών εμποδίζουν τη δημιουργία δημοκρατικών συνθηκών και την εμπέδωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Ταυτόχρονα, αιμοδοτούν εξτρεμιστικές και φονταμενταλιστικές, ισλαμιστικές τάσεις. Η Αλ Κάιντα δρα ήδη σε αρκετές από αυτές τις χώρες και δεν είναι τυχαίο που χαιρέτισε την τυνησιακή επανάσταση.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση, παράλληλα με την εξάρτηση των χωρών αυτών από τις ΗΠΑ και άλλες μεγάλες δυνάμεις, η ανεργία, η διάψευση των ελπίδων των νέων, η κοινωνική ανισότητα και η πολιτική καχεξία επιτείνουν μιαν ήδη εκρηκτική κατάσταση πραγμάτων. Ο αραβικός κόσμος φαίνεται να εισέρχεται σε μια περίοδο σημαντικών εξελίξεων χωρίς επιστροφή. Δεν αποκλείεται όλη η γεωπολιτική κατάσταση στην ευρύτερη Μέση Ανατολή να ανατραπεί.
(Πηγές: Le Monde, Le Figaro, Liberation, New York Times, Newsweek, Time, The Economist, Jerusalem Post, Foreign Affairs, Foreign Policy)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου